Η αφαλάτωση με τη συμβολή ΑΠΕ, που μπορεί να παράσχει επαρκείς ποσότητες νερού καλής ποιότητας και με χαμηλό κόστος 1 έως 2 ευρώ ανά κυβικό μέτρο, είναι μια καλή προοπτική για τα νησιά του Αιγαίου, η οποία όμως σκοντάφει στην έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού.
Κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, χωροταξία, δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.λπ., η αφαλάτωση μπορεί να αποτελέσει μια «εξαιρετική λύση» στο πρόβλημα της υδροδότησης των άνυδρων νησιών του Αιγαίου, αναφέρει το Ενεργειακό Γραφείο Ιου -Αιγαίου, το οποίο διοργανώνει σήμερα στη Σαντορίνη συνέδριο με θέμα «Αφαλατώσεις με ΑΠΕ στα νησιά του Αιγαίου».
Πριν φτάσουμε στο τι λείπει για να γίνουν περισσότερα βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με έρευνες φορέων και ερευνητικών κέντρων της Μεσογείου, ανάμεσά τους και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το υδρολογικό διαμέρισμα των νησιών του Αιγαίου σε αντίθεση με την ενδοχώρα εμφανίζει: έλλειψη φυσικών πηγών και ασύμμετρα μεγάλη ζήτηση νερού λόγω της έντονης τουριστικής ανάπτυξης. (Τι τουρίστες, πάντως, θα φέρει αυτό το καλοκαίρι, λόγω της κρίσης, είναι μια άλλη δραματική ιστορία)
Τα αποτελέσματα που προέκυψαν κατέδειξαν ότι το πιο οξύ πρόβλημα έλλειψης νερού παρουσιάζεται στη Σύρο, τη Θήρα (και τη Θηρασιά), την Κίμωλο, την Αντίπαρο, την Αμοργό, τη Φολέγανδρο, τη Λέρο, την Κάρπαθο, την Πάτμο, τη Σύμη, τη Νίσυρο, τους Λειψούς και τη Χάλκη.
Συστήματα αφαλάτωσης με ΑΠΕ μπορούν να εγκατασταθούν σε μεγάλο αριθμό νησιών του Βόρειου και Νότιου Αιγαίου, τροφοδοτούμενα κυρίως από ανεμογεννήτριες (Α/Γ) και φωτοβολταϊκά (Φ/Β), τονίζεται σε αναφορές του Ενεργειακού Γραφείου: «Βασική προϋπόθεση γι' αυτό είναι η εξαίρεση της ισχύος ΑΠΕ από τους περιορισμούς που ισχύουν σήμερα για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά, λόγω του γεγονότος ότι σε πολλά από αυτά έχουν κλείσει οι δυνατότητες νέων αδειοδοτήσεων. Θα πρέπει ακόμα να εξεταστούν οι αυτόνομες (μη συνδεδεμένες με το δίκτυο) μονάδες αφαλάτωσης με ΑΠΕ, στο βαθμό που τα χωροταξικά δεδομένα (αποκαταστάσεις από το ηλεκτρικό δίκτυο, διαθεσιμότητα νερού, κόστος δικτύου μεταφοράς του κ.λπ.) κάνουν απαγορευτική τη διασύνδεση».
Ο διευθυντής του Ενεργειακού Γραφείου Αιγαίου, Ηλίας Ευθυμιόπουλος, προσθέτει πάντως ότι «για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των επιχειρηματικών σχεδίων θα πρέπει να σταματήσουν οι επιδοτήσεις στη μεταφορά νερού αλλά και οι επιδοτήσεις συστημάτων αφαλάτωσης με συμβατικά καύσιμα, εκτός και αν αποδεικνύεται ότι η χρήση ΑΠΕ είναι αδύνατη ή ασύμφορη.
»Λόγω βεβαίως του διαφορετικού κόστους των συστημάτων αφαλάτωσης με ΑΠΕ ανά νησί, θα μπορούσε να προβλεφθεί μια κυμαινόμενη επιδότηση από τον αναπτυξιακό νόμο και το ΕΣΠΑ από 30 έως 50%, επί της εγκατάστασης και όχι στην τιμή του νερού, ώστε οι επενδύσεις να καταλήγουν σε ένα λίγο - πολύ ενιαίο κόστος μετά την αφαίρεση της επιδότησης σε όλα τα νησιά».
Από το 2008 λειτουργεί η πρώτη μονάδα αφαλάτωσης με ανεμογεννήτριες στη Μήλο, με δυναμικότητα 2.300 κ.μ. ημερησίως. Το πόσιμο νερό διατίθεται στους καταναλωτές με 1,8 ευρώ το κυβικό μέτρο.
Μονάδες αφαλάτωσης μπορούν να λειτουργήσουν και με ομαδοποιημένη διαδικασία, για παράδειγμα 10 με 15 νησιά του Αιγαίου. «Ολα αυτά», λέει ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος, «απαιτούν εξυγίανση της αγοράς και θεσμική ρύθμιση για την εξαίρεση των ΑΠΕ της αφαλάτωσης».
Οι μέθοδοι αφαλάτωσης, οι οποίες βρήκαν ευρεία εφαρμογή, έχουν πλήρως δοκιμαστεί και κυκλοφορούν στο εμπόριο τα τελευταία 30 έως 40 χρόνια, είναι η εξάτμιση (απόσταξη), οι ιοντικές μέθοδοι και η αντίστροφη ώσμωση. Υπάρχουν και άλλες μέθοδοι αφαλάτωσης αλλά δεν βρήκαν ευρεία εμπορική εφαρμογή, όπως η ψύξη και η απόσταξη με μεμβράνες, όπως αναφέρουν οι Δεληγιάννη και Μπελεσιώτης (1995).
Πηγές ενέργειας για αφαλάτωση
Οι λεγόμενες συμβατικές μορφές ενέργειας, οι οποίες κυρίως χρησιμοποιούνται σήμερα στις μεγάλες εγκαταστάσεις αφαλάτωσης, παρουσιάζουν συχνές και πολλές φορές σημαντικές αυξομειώσεις κόστους, με αντίστοιχη επίδραση στο κόστος του αφαλατωμένου νερού. Η μεταφορά εξάλλου του αφαλατωμένου νερού σε μεγάλες αποστάσεις από τον τόπο της παραγωγής του αυξάνει κατά πολύ το κόστος του, το ύψος του οποίου εξαρτάται και από τοπικούς παράγοντες. Αυτές οι συνθήκες καθιστούν αναγκαία, εκτός από ακραίες περιπτώσεις, την κατανάλωσή του στην ευρύτερη περιοχή της παραγωγής του, όπου κατά κανόνα πρέπει να διατίθεται και η ενέργεια για την τροφοδότηση της εγκατάστασης.
Οι ΑΠΕ, όπως εξηγεί το Ενεργειακό Γραφείο Αιγαίου:
«Θεωρούνται γενικά ότι έχουν χαμηλό κόστος (δωρεάν πρώτη ύλη) και ως εκ τούτου θεωρούνται οικονομικές, δεν ρυπαίνουν ή μολύνουν το περιβάλλον. Εν τούτοις δεν είναι πάντοτε εφαρμόσιμες στην αφαλάτωση, ακόμα και αν χρησιμοποιούνται μόνο σε μικρές μονάδες, χαμηλής παροχής, όπου άλλες πηγές ενέργειας δεν είναι προσιτές. Οι κύριοι λόγοι που οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν έχουν βρει ευρύτερη εφαρμογή είναι ότι δεν έχουν συνεχή ροή ώστε να ανταποκρίνονται στη ζήτηση της παραγωγής, δεν είναι δυνατόν να αποθηκευτούν, όπως π.χ. η ηλιακή, σε ποσότητα ή ένταση για την απρόσκοπτη λειτουργία της εγκατάστασης αφαλάτωσης και η τεχνολογία συλλογής ή και σύζευξης δεν έχει αναπτυχθεί σε σημείο ώστε να παρέχει φθηνή ενέργεια σε χαμηλό κόστος».
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την αφαλάτωση: «Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της απόρριψης της άλμης στη θάλασσα σχετίζονται με απώλειες οικοσυστημάτων και θαλάσσιων ειδών. Υπάρχουν διάφοροι συμβατικοί τρόποι για τη διαχείριση της άλμης: η απόρριψη της άλμης απευθείας ξανά στη θάλασσα, η απόρριψη σε σύστημα αποχέτευσης, η απόρριψη της άλμης σε γεωτρήσεις, η απόρριψη απευθείας στο έδαφος και η χρήση της ηλιακής λίμνης με σκοπό την εξάτμιση του νερού, συλλογή του αλατιού αλλά και την αποθήκευση της θερμότητας. Υπάρχουν επίσης και οι μη συμβατικοί τρόποι διαχείρισης της άλμης, όπως η χρήση της σε υδροβιότοπους ή στην ιχθυοκαλλιέργεια. Υπάρχει επίσης και η τεχνική της μείωσης του όγκου της απορριπτόμενης άλμης μέσω μιας δεύτερης βαθμίδας αφαλάτωσης που θα έχει την παραγόμενη άλμη από την πρώτη βαθμίδα ως νερό τροφοδοσίας. Οι μη συμβατικές μέθοδοι διαχείρισης της άλμης δεν έχουν βρει ευρεία εφαρμογή λόγω του μεγάλου κόστους».
Για τα νησιά μας, πάντως, και τις περιοχές που πλήττει περισσότερο η λειψυδρία καλό θα ήταν να υπάρχουν και ομβροδεξαμενές ή αποταμιευτήρες ή μικρά φράγματα συγκράτησης, ώστε το βρόχινο νεράκι να μην πηγαίνει χαμένο. *
http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=172228
