"Παναγίες του Αιγαίου" στη Σαντορίνη.

Με εκτενές αφιέρωμα στη Μονή Προφήτη Ηλία Θήρας.

Κορωνοϊός και Θεία Μετάληψη - Πρόταση (& πρόσκληση) για επιστημονική διερεύνηση του θέματος - Η τελική απάντηση

Γράφει Θ. Ι. Ρηγινιώτης

 

Ενώ ο παγκόσμιος πανικός για την εξάπλωση του κορωνοϊού διογκώνεται (δίκαια ή υπερβολικά, ο χρόνος θα δείξει), η συζήτηση ήρθε, όπως ήταν επόμενο, και στο θέμα της θείας κοινωνίας. 

Εκτός των άλλων, διαβάζουμε τα εξής: 

1) «Κοροναϊός: Σάλος με λοιμωξιολόγο που δήλωσε πως “όσοι θέλουν να κοινωνήσουν δεν πρέπει να φοβούνται”. Αίσθηση έχει προκαλέσει μια δημόσια δήλωση καθηγήτριας λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ [Πανεπιστημίου Αθηνών] σχετικά με την θεία κοινωνία. Όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους σχετικά με το αν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης από την μετάληψη στην εκκλησία, η κα Ελένη Γιαμαρέλλου απάντησε, μεταξύ άλλων, πως “τα άτομα που θέλουν να κοινωνήσουν δεν πρέπει να φοβούνται ότι από τη θεία κοινωνία μπορεί να μεταδοθεί ποτέ μικρόβιο” (…)» (από εδώ). 

2) «Την αντίδραση της Ομοσπονδίας Νοσοκομειακών Γιατρών προκάλεσαν οι δηλώσεις της καθηγήτριας λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ Ελένης Γιαμαρέλλου, ότι ο κοροναϊός δεν κολλάει από την Θεία Λειτουργία. Οι νοσοκομεiακοί γιατροί κάνουν λόγο για παραπληροφόρηση της κοινής γνώμης σε σοβαρά θέματα δημόσιας υγείας. Με ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία των Νοσοκομειακών γιατρών μιλά για απαράδεκτες τοποθετήσεις επιστημόνων (…) Γι’ αυτό συνιστώνται τα αναγκαία προφυλακτικά μέτρα. Οι συστάσεις αυτές φυσικά και δεν περιλαμβάνουν εξαιρέσεις για λόγους θρησκευτικούς, μυστηριακούς ή μεταφυσικούς» (από εδώ). 

3) «Την ώρα που επιστήμονες εκφράζονται με σοβαρότητα και ψυχραιμία σχετικά με το ζήτημα του νέου κορονοϊού και ειδικότερα με το αν αυτός μεταδίδεται από τη Θεία Κοινωνία, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης καταφέρεται με αήθεις χαρακτηρισμούς απέναντι σε όσους συνεχίζουν να συμμετέχουν στα μυστήρια της Εκκλησίας. Στο πλαίσιο συζήτησης στη Βουλή, ο κ. Πολάκης χαρακτήρισε “Χριστιανοταλιμπανισμό” το γεγονός πως απαγορεύθηκαν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις αλλά όχι η “Αγία Μετάληψη από το ίδιο κουτάλι” και αυτό σύμφωνα με τον ίδιο “για να μην μουτρώσουν οι ιερωμένοι” όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ενώ κάλεσε τον αρμόδιο φορέα του υπουργείου να βγάλει άμεσα τη σχετική ανακοίνωση» (από εδώ). 

 Από τη δημοσίευση αυτού του άρθρου μέχρι τώρα, ωστόσο, έχουν ενταθεί οι φωνές (ή οι κραυγές) ενάντια σε όσους αρθρώνουν λόγο υπέρ της θείας κοινωνίας. Εδώ διενεργείται και ψήφισμα για να επιβληθούν κυρώσεις στην καθηγήτρια κυρία Γιαμαρέλλου, την οποία - εννοείται - το ιστολόγιό μας συγχαίρει και στηρίζει.

Ας εξετάσουμε το ζήτημα χωρίς προκαταλήψεις. Η βεβαιότητα ημών των χριστιανών ότι μέσω της θείας κοινωνίας δεν μεταδίδεται ούτε ο κορωνοϊός ούτε καμία άλλη μεταδοτική ασθένεια δεν οφείλεται σε «λόγους θρησκευτικούς, μυστηριακούς ή μεταφυσικούς», όπως έχει την εντύπωση η Ομοσπονδία των Νοσοκομειακών Γιατρών, καθώς αναφέρεται στο δημοσίευμα, αλλά στα εμπειρικά δεδομένα. Και η κα Γιαμαρέλλου είναι προφανές ότι μιλάει με βάση αυτά τα δεδομένα και όχι απλώς με βάση τις πεποιθήσεις της. Μάλιστα, όσοι ανησυχούν για τη θεία κοινωνία, μπορούμε να πούμε ότι αρνούνται τα δεδομένα και εκείνοι μιλούν με βάση τις πεποιθήσεις τους. 

Το ότι δεν μιλάμε με βάση μεταφυσικές πεποιθήσεις φαίνεται από το ότι κανείς δεν λέει ότι δεν υπάρχει περίπτωση μετάδοσης του ιού λόγω του συγχρωτισμού και του συνωστισμού μέσα στους ναούς ή από τον ασπασμό των ιερών εικόνων και των άλλων ιερών αντικειμένων της Εκκλησίας. Έτσι, ο μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος π.χ. (φυσικός επιστήμονας, ως γνωστόν), σε ανακοίνωσή του, μεταξύ άλλων έγραψε: 

«…Όσοι έχουν συμπτώματα γρίπης, βήχα, φτέρνισμα, πυρετό, ίσως κάποια κακουχία, πόνο στον λαιμό, καλό είναι να αποφύγουν να έρχονται στις ακολουθίες για όσο καιρό χρειάζεται η αποκατάσταση της υγείας τους, ώστε και οι ίδιοι να προστατευθούν και τους υπόλοιπους να προστατεύσουν από ανεπιθύμητες εξελίξεις. Η Εκκλησία εύχεται [=προσεύχεται] και “υπέρ των εν ασθενείαις κατακειμένων”, αλλά και “υπέρ των δι’ ευλόγους αιτίας απολειφθέντων”, για όσους είναι ασθενείς και για όσους απουσιάζουν δικαιολογημένα από τή σύναξη. Οι υγιείς προσεύχονται για τους ασθενείς από τον ναό και οι ασθενείς για τους υγιείς και τον εαυτό τους από το σπίτι» (ολόκληρο εδώ). 

Ο μητροπολίτης Κορέας Αμβρόσιος, επίσης, σε μια χώρα σφόδρα πληγείσα από τον ιό, έγραψε: «…Γι αυτό τον λόγο παρακαλούμε όλους τους πιστούς να ακολουθήσουν τις κάτωθι οδηγίες μέχρι την λήξη του προβλήματος: 

1. Κατά την διάρκεια της θείας Λατρείας στους Ιερούς Ναούς μας όλοι οι πιστοί θα φορούν μάσκες. 

2. Πριν την είσοδό τους στον ναό θα απολυμαίνουν τα χέρια τους με απολυμαντικό που υπάρχει στην είσοδο του ναού. 

3. Δεν θα χαιρετούν κανέναν με χειραψία. 

4. Δεν θα φιλούν το χέρι των κληρικών. 

5. Δεν θα φιλούν τις εικόνες αλλά θα τις προσκυνούν τιμητικά με υπόκλιση. 

6. Δεν θα χρησιμοποιούν τα λειτουργικά βιβλία κατά την ώρα της προσευχής. 

7. Το Αντίδωρον θα το λαμβάνουν όχι από τον λειτουργό, αλλά μόνοι τους κατά την έξοδό τους από τον ναό. 

8. Δεν θα παρατίθεται το κοινό γεύμα αγάπης μετά την θ. Λειτουργία της Κυριακής. 

9. Δεν θα γίνονται οι διάφορες συναντήσεις πιστών και κατηχουμένων» (από το ίδιο δημοσίευμα). 

Ο λόγος, για τον οποίο επιμένουμε ότι συγκεκριμένα μέσω της θείας κοινωνίας δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης του ιού, είναι ότι η εμπειρία βεβαιώνει ότι ποτέ δεν έχει μεταδοθεί ασθένεια με αυτό τον τρόπο. Αυτό θα έπρεπε να το γνωρίζουν όσοι ανησυχούν και να το λάβουν υπόψιν, άσχετα ότι έρχεται σε αντίθεση με τις δικές τους θρησκευτικές πεποιθήσεις, σύμφωνα με τις οποίες προφανώς η θεία κοινωνία δεν είναι αληθινό σώμα και αίμα Χριστού, αλλά μόνο ψωμί και κρασί που «απλώς συμβολίζουν» το σώμα και το αίμα του. 

Υπενθυμίζω ότι αντίστοιχη συζήτηση έγινε προ ετών, λόγω της «γρίπης των χοίρων», και παρότι δεν υπήρξε κάποιο μέτρο περιορισμού ή μετατροπής της συμμετοχής της θείας κοινωνίας, κανένα κρούσμα δεν παρατηρήθηκε. 

Για να διαπιστωθεί όμως αν όλα αυτά είναι βάσιμα, νομίζω πως είναι καιρός να γίνει μια επιστημονική μελέτη του ενδεχομένου μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών από το άγιο ποτήριο. Η μελέτη αυτή προτείνουμε να γίνει με μέτρηση δύο στοιχείων: 

α) Αν μετά τις μεγάλες γιορτές και τις άλλες ημέρες, κατά τις οποίες οι χριστιανοί συνηθίζουμε να κοινωνούμε κατά χιλιάδες (όπως η Α΄ Κυριακή της Μ. Σαρακοστής, η Μ. Πέμπτη και το Μ. Σάββατο), παρατηρείται στα νοσοκομεία και τις κλινικές αύξηση του αριθμού των ασθενών με μεταδοτικές ασθένειες (γενικώς, γιατί δεν υπάρχει μόνον ο κορωνοϊός, που έχει γίνει τηλεοπτικός αστέρας αυτές τις μέρες). 

β) Πόσοι ιερείς με μεταδοτικές ασθένειες νοσηλεύονται κατά καιρούς στα νοσοκομεία και τις κλινικές, δεδομένου ότι όλοι οι ιερείς, μετά από κάθε θεία λειτουργία, με την ίδια «λαβίδα» (το κουτάλι της θείας κοινωνίας) αποτελειώνουν όλη την ποσότητα της θείας κοινωνίας που έχει απομείνει αφού έχουν κοινωνήσει όλοι οι υπόλοιποι χριστιανοί. Το ίδιο μάλιστα συμβαίνει και με τους ιερείς των νοσοκομείων, οι οποίοι κοινωνούν ασθενείς και στη συνέχεια «καταλύουν» (αποτελειώνουν) τη θεία μετάληψη οι ίδιοι. 

Αυτά δεν ισχύουν μόνο στη χώρα μας, αλλά και στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, όπου οι ορθόδοξοι χριστιανοί και οι ιερείς τους κοινωνούν μέσα σε πραγματικά θανατηφόρες επιδημίες, όπως η πρόσφατη επιδημία του ιού Έμπολα στη Σιέρα Λεόνε, για την οποία ο ιεραπόστολος π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος κλήθηκε να φύγει από τη χώρα και αρνήθηκε, λέγοντας ότι, αν είναι να πεθάνει, ας πεθάνει μαζί με τους ανθρώπους που αγάπησε. Και φυσικά συνέχισε να λειτουργεί και να κοινωνεί τους χριστιανούς και τον εαυτό του – και «ζει και βασιλεύει». 

Σε συνέντευξη είπε: «Μόνο οι λειτουργίες της Εκκλησίας επιτρέπονταν και αυτές για λίγες ώρες την ημέρα. Όλες οι άλλες δημόσιες συγκεντρώσεις και δραστηριότητες είχαν απαγορευτεί. Τα πάντα είχαν κλείσει. Τότε άρχισε η διεθνής κοινότητα να βλέπει τη σοβαρότητα της κατάστασης κι άρχισε να στέλνει βοήθεια σε φάρμακα και άλλα αντικείμενα προστασίας, όπως γάντια, μάσκες και αντισηπτικά» (Ζωή και θάνατος στο «σημείο μηδέν» του Έμπολα. Ένας ορθόδοξος ιερέας δίνει το παρόν [φωτο]). 

Είμαι βέβαιος ότι, ακόμη και χωρίς μέτρηση, αν από τη θεία μετάληψη μεταδίδονταν ασθένειες, αυτό θα είχε γίνει αντιληπτό εδώ και δεκαετίες, είτε από τους θανάτους των ιερέων, είτε από την εξάπλωση των ασθενειών στους απλούς πιστούς. Και βέβαια η ίδια η Εκκλησία θα είχε αλλάξει τον τρόπο συμμετοχής στο μυστήριο ή έστω τον τρόπο που ολοκληρώνεται από τους ιερείς (δεν θα διακινδύνευε να πεθαίνουν οι ιερείς της κοινωνώντας με την ίδια λαβίδα με τους χιλιάδες άλλους χριστιανούς). Όμως, για να λήξει διά παντός αυτή η συζήτηση, ας γίνει μια σοβαρή τέτοια μέτρηση, ώστε να υπάρχουν επίσημα και έγκυρα επιστημονικά στοιχεία, που θα επιβεβαιώνουν το ζήτημα. 

Ας αναφέρουμε, κλείνοντας αυτό το άρθρο, ότι προπαντός σε δύσκολες περιόδους της ιστορίας οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να κοινωνήσουν, για να ενισχυθούν πνευματικά. Συνεπώς, η θεία κοινωνία είναι για μας ένα πνευματικό όπλο. Η λήξη του συναγερμού για τον κορωνοϊό (που εύχομαι να συμβεί σύντομα και να μην έχει αφήσει πίσω του θύματα) περιμένω να προσθέσει άλλο ένα δεδομένο στο ότι «από το Άγιο Ποτήριο κολλάς μόνο Χριστό», όπως έγραψε κάποιος μπλόγκερ, και όχι ασθένειες. 

Καλή Μεγάλη Σαρακοστή σε όλο τον κόσμο, λοιπόν, αδελφοί, και καλή Ανάσταση. 

Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος για το ζήτημα του κορωνοϊού (9/3/2020) 

Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, με αίσθημα ευθύνης έναντι του Θεού, της εκκλησιαστικής κοινότητος, αλλά και όσων στέκονται με διάθεση κριτικής ή και αντίθεσης έναντι Αυτής, κατά την σημερινή συνεδρίαση Αυτής συζήτησε, μεταξύ άλλων, και το ζήτημα του νέου κορωνοϊού (Covid-19), για το οποίο έγκαιρα απεστάλη ήδη Εγκύκλιο Σημείωμα προς τις Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε συνεργασία με τις αρμόδιες Κρατικές Αρχές, με σκοπό την συμβολή της Εκκλησίας στην προσπάθεια για την πρόληψη διασποράς της νόσου, την οποία προκαλεί ο νέος αυτός ιός.

Η Ιερά Σύνοδος κατά την σημερινή συνεδρίαση Αυτής απεφάσισε και πάλι να απευθυνθεί προς τον Ιερό Κλήρο και τον ευσεβή Ορθόδοξο Λαό καί πατρικά να προτρέψει και να επισημάνει τα εξής:

1) Να εντείνουμε όλοι τις προσευχές μας προς τον Νικητή της φθοράς και του θανάτου Κύριο Ιησού Χριστό, ώστε να διαφυλάξει υγιή και ακέραιο τον Λαό Του. Προς τον σκοπό αυτό παρακαλεί τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτες να συστήσουν στους Εφημερίους, ώστε πριν την Απόλυση της Θείας Λειτουργίας της ερχομένης Β΄ Κυριακής των Νηστειών (15-3-2020), να τελεσθεί Δέηση σε όλους τους Ιερούς Ναούς της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπέρ της αποτροπής εξαπλώσεως της νόσου.

2) Να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα, κατά τις συστάσεις των αρμοδίων κρατικών Αρχών, προς τον σκοπό της διασποράς του ιού: α) Τακτικό και καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι. β) Χρησιμοποίηση αντισηπτικών με οινόπνευμα. γ) Τήρηση αποστάσεων από όποιον παρουσιάζει συμπτώματα. δ) Να γίνεται επιμελής καθαριότητα των επιφανειών και σωστός αερισμός των Ιερών Ναών και των λοιπών εκκλησιαστικών χώρων. ε) Προτρέπονται όσοι παρουσιάζουν συμπτώματα ασθενείας, αλλά και όσοι ανήκουν στις υγειονομικώς ευπαθείς ομάδες, πάσχοντες από αναπνευστικά προβλήματα ή σακχαρώδη διαβήτη ή καρδιαγγειακά νοσήματα, ως και οι ανοσοκατεσταλμένοι, να αποφύγουν προσωρινώς την έξοδο από την οικία τους, εάν δεν είναι απολύτως απαραίτητο, να είναι ακόμη πιο προσεκτικοί στην σχολαστική υγιεινή και καθαριότητα, να αποφύγουν τους χώρους μαζικής συναθροίσεως καθώς και τους ασπασμούς και εναγκαλισμούς, χάριν της προστασίας της υγείας των ιδίων αλλά και των αδελφών τους. στ) Όποιος παρουσιάζει συμπτώματα να επικοινωνεί με την τηλεφωνική γραμμή 1135, η οποία επί 24ώρου βάσεως θα παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον νέο κορωνοϊό.

Προς τον σκοπό της ενημέρωσης του πιστού λαού, η Ιερά Σύνοδος απεφάσισε την εκτύπωση ειδικού ενημερωτικού φυλλαδίου με τις παραπάνω οδηγίες και την διανομή του στους Ιερούς Ναούς.

3) Για τα μέλη της Εκκλησίας, η προσέλευση στην Θεία Ευχαριστία και η κοινωνία από το Κοινό Ποτήριο της Ζωής, ασφαλώς και δεν μπορεί να γίνει αιτία μετάδοσης ασθενειών, γιατί οι πιστοί όλων των εποχών, γνωρίζουν ότι η προσέλευση στη Θεία Κοινωνία, ακόμη και εν μέσω πανδημίας, συνιστά αφ᾿ ενός μια έμπρακτη κατάφαση αυτοπαράδοσης στον Ζώντα Θεό, και αφ᾿ ετέρου τρανή φανέρωση αγάπης, η οποία κατανικά κάθε ανθρώπινο και ίσως δικαιολογημένο φόβο: «φόβος δεν υπάρχει στην αγάπη, αλλά η τέλεια αγάπη διώχνει τον φόβο» (Α΄ Ἰωάν. 4, 18). Τα μέλη της Εκκλησίας γνωρίζουν ότι η κοινωνία, δηλαδή η σχέση, είναι καρπός αγάπης και άθλημα ελευθερίας, ακριβώς γιατί αγνοεί την καχυποψία, τις επιφυλάξεις, τους φόβους.

Οι συζητήσεις και οι απόψεις που ακούγονται τις τελευταίες ημέρες για το όλο ζήτημα, ακόμη και για ενδεχόμενη απαγόρευση της Θείας Ευχαριστίας, ξεκινούν από διαφορετική αφετηρία και έχουν διαφορετική προσέγγιση. Όσοι προσέρχονται «μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης» και απολύτως ελεύθερα χωρίς κανένα δυναστικό καταναγκασμό, κοινωνούν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, που γίνεται «φάρμακο αθανασίας», «εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον».

Όλοι αυτοί οι πιστοί, ο ευσεβής και γεμάτος αγάπη ορθόδοξος Λαός, και ο ευαγής Ιερός Κλήρος που μέσα από την θεία Κοινωνία εκφράζουν την αγάπη τους και την δίψα τους για ζωή και σχέση, το ελάχιστο που δικαιούνται από τους συμμετέχοντες στον δημόσιο διάλογο είναι ο σεβασμός προς την πίστη τους και την επιλογή τους αυτή, να αγαπούν χωρίς φόβο και ανασφάλεια. Χωρίς να καταδικάζουμε κανέναν για τον φόβο και την ανησυχία του, ομολογούμε ότι όλοι οι πιστοί, επιτελώντας το χρέος της εν ελευθερία αγάπης μας, θα εξακολουθήσουμε στις Ορθόδοξες Εκκλησίες μας να λειτουργούμε και να κοινωνούμε, έχοντας την βεβαιότητα ότι κοινωνούμε στη Ζωή και στην αθανασία.

Εκ της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος

Πώς κόλλησαν τον κορωνοϊό οι προσκυνητές των Αγίων Τόπων

"Ν": Για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις (ότι δήθεν κόλλησαν μέσω της θείας κοινωνίας), δημοσιεύουμε το παρακάτω:

Κορωνοϊός: Σε καραντίνα η Βηθλεέμ. Νέα κρούσματα στο ξενοδοχείο που έμενε το ελληνικό γκρουπ. - Τα κρούσματα αυτά, τα πρώτα που επιβεβαιώθηκαν στη Δυτική Όχθη, ώθησαν την Παλαιστινιακή Αρχή να κηρύξει από σήμερα το πρωί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης όλα τα εδάφη, ενώ θα παραμείνουν κλειστά για δύο εβδομάδες προσκυνήματα, μεταξύ των οποίων και η Βασιλική της Γεννήσεως. Σύμφωνα με το παλαιστινιακό υπουργείο Υγείας τα κρούσματα πρωτοεντοπίστηκαν σε ξενοδοχείο της περιοχής της Βηθλεέμ, όπου είχε καταλύσει το γκρουπ των 21 Ελλήνων τουριστών που βρέθηκαν αργότερα θετικοί στον κορωνοϊό. Όπως σημειώνουν τοπικά ΜΜΕ, τον Φεβρουάριο είχε επισκεφθεί τη Δυτική Όχθη και μια ομάδα τουριστών από τη Νότια Κορέα που διαγνώστηκαν με τη νόσο.

Πηγή: iefimerida.gr

Σχετικά με τον νέο κορονοϊό και τις Παραδόσεις της Εκκλησίας

Διάφορες στατιστικές μας βεβαιώνουν για κάτι που όλοι μας μπορούμε να αντιληφθούμε ως ένα βαθμό μέσα από την καθημερινότητα: στις τελευταίες δεκαετίες ένα ποσοστό περίπου 15% των ανθρώπων γύρω μας επιλέγουν να βρίσκονται πλήρως αποκομμένοι από την Εκκλησία (άθεοι, αδιάφοροι, πιστοί άλλων θρησκειών κ.λπ.). Από αυτούς, περίπου το 5% εκδηλώνει μια αδιάλλακτη εχθρότητα προς την Εκκλησία και παρά το γεγονός ότι αποτελούν ένα μικρό ποσοστό, εντούτοις «θορυβούν» ιδιαίτερα μέσω των δυνατοτήτων που προσφέρει το διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.

Σε κάθε περίπτωση όμως υπάρχει ένα ζήτημα που οφείλουμε να το λάβουμε σοβαρά υπόψη, καθώς ο νέος ιός φαίνεται να μεταδίδεται εξαιρετικά εύκολα και η ανησυχία όπως και η κινδυνολογία είναι αυξημένες.
Ακόμα κι αν παραβλέψουμε το ποσοστό των ανθρώπων που θορυβούν από καθαρή εχθρότητα προς την Εκκλησία, υπάρχουν και άλλοι που φοβούνται πραγματικά και αναρωτιούνται: «τι φταίω εγώ, το παιδί μου, οι ηλικιωμένοι γονείς μου κ.λπ., που η Εκκλησία επιθυμεί να διατηρεί μια συνήθεια που σύμφωνα με τους γιατρούς υπάρχει πιθανότητα να μεταδίδει τον ιό; Γιατί να υποφέρουμε εμείς εξαιτίας της συνήθειας ενός άλλου; Γιατί το κράτος δεν μας προστατεύει; Γιατί δεν απαγορεύει τις πρακτικές αυτές;»

Όπως καταλαβαίνουμε, το ζήτημα αυτό δεν έχει να κάνει με την θρησκευτική ελευθερία και το δικαίωμα της Εκκλησίας να έχει π.χ. ναούς, να προτείνει νηστείες, να τελεί τις ακολουθίες της. Είναι κάτι εντελώς διαφορετικό και αφορά μια αρχαία συνήθεια που όπως ξέρουμε δεν συμβαδίζει πλήρως με τους συνήθεις κανόνες υγιεινής. Γι' αυτό άλλωστε η επιβίωση της μέσα στους αιώνες αποτελεί για εμάς ένα θαύμα.

Πρόκειται λοιπόν για μια παράδοση της Εκκλησίας που μπορεί να δεχτεί όχι μόνο κριτική αλλά και συστηματικές επιθέσεις με άλλοθι τα πορίσματα της ιατρικής επιστήμης. Και είναι πιθανόν παρόμοιες επιθέσεις να γίνουν όχι μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία αλλά και σε όλες τις θρησκείες ή ομολογίες που διατηρούν παρόμοιες παραδόσεις με κοινή χρήση σκευών (π.χ. κάποιοι Προτεστάντες).

Με τον τρόπο αυτό, όλοι όσοι αντιμάχονται την Εκκλησία, μην υποφέροντας το ανεξήγητο γεγονός ότι οι Ορθόδοξοι εδώ και 20 αιώνες τηρούν χωρίς κανένα φόβο την παράδοση της κοινής Λαβίδας ή του κοινού Ποτηρίου βασισμένοι στην πίστη τους, θα έχουν την ευκαιρία να επιτεθούν κρυμμένοι πίσω από «αντικειμενικά επιστημονικά κριτήρια». Θα λένε, «έχεις δικαίωμα να θρησκεύεσαι» αλλά «η επικίνδυνη πρακτική θα απαγορευτεί», παρά το γεγονός ότι ουδέποτε τέθηκε ζήτημα μετάδοσης οποιασδήποτε ασθένειας μέσω της Θείας Κοινωνίας.

Αυτό το αίτημα θα τεθεί κάποια στιγμή, είτε σύντομα, είτε σε λίγα χρόνια, και η θρησκευτική μισαλλοδοξία των λίγων με ικανοποίηση θα προσπαθήσει να καταργήσει μια παράδοση που ουδέποτε χαρακτηρίστηκε «επικίνδυνη» αν και πέρασαν 2000 χρόνια.

Διότι εμείς γνωρίζουμε καλά μέσα από τον εκκλησιαστικό βίο, ότι η Θεία Κοινωνία δεν μεταδίδει μικρόβια. Αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά, και οι ιερείς και εμείς και το εκκλησίασμα γενικότερα θα αρρώσταινε διαρκώς και κάποια στιγμή θα είχαμε παρατηρήσει ότι αυτό οφείλεται στη Θεία Μετάληψη. Στα τελευταία χρόνια μάλιστα, η χώρα μας έχει ταλαιπωρηθεί αρκετά από την απλή γρίπη, τη «γρίπη των χοίρων», τη «γρίπη των πτηνών», όμως η Εκκλησία συνεχίζει με απόλυτη ασφάλεια την Παράδοση της κοινής Λαβίδας.

Ασφαλώς, καμιά λογική δεν υπάρχει στον ισχυρισμό ότι επί 20 αιώνες «κανένας δεν παρατήρησε» ότι η Θεία Κοινωνία μεταδίδει μικρόβια ή ότι αποτελεί πηγή επιδημιών. Εάν αυτό συνέβαινε, τότε θα ερχόταν η στιγμή που όλοι θα το παρατηρούσαν, διότι οι άνθρωποι μαθαίνουν μέσα από την παρατήρηση και την εμπειρία της ζωής. Όπως έμαθαν τόσα και τόσα, έτσι, σε βάθος χρόνου θα παρατηρούσαν ότι η κοινή Λαβίδα προκαλεί επιδημίες.

Και είναι βέβαιο πως αν κάτι τέτοιο είχε παρατηρηθεί, τότε η κοινή Λαβίδα θα απαγορευόταν με ποινή θανάτου από τον αυτοκράτορα, διότι μια επιδημία μπορεί να σημάνει οικονομική, κοινωνική, στρατιωτική καταστροφή. Κανείς δεν θα επέτρεπε στην Εκκλησία να προκαλέσει τέτοια δεινά.

Κατά συνέπεια, είναι προφανές ότι ουδέποτε υπήρξε έστω η παραμικρή υπόνοια ότι η Θεία Κοινωνία μεταδίδει ασθένειες. Αν είχε παρατηρηθεί κάτι τέτοιο, ο τρόπος Μετάληψης θα είχε αλλάξει διότι και οι ίδιοι οι χριστιανοί θα είχαν πλέον τον φόβο.

Επιπλέον, στους αιώνες που προηγήθηκαν εμφανίστηκαν εξαιρετικά φονικές μολυσματικές ασθένειες όπως η πανούκλα, η χολέρα και άλλες. Σε χρονικές περιόδους που δεν υπήρχε τρεχούμενο νερό και ο άνθρωπος έπιανε συχνά το πρόσωπο του χωρίς καθαρά χέρια, το να περάσει στην Θεία Κοινωνία ένα μικρόβιο από τα χείλια ασθενούς που είχε φάει με βρώμικα χέρια και να το κολλήσουν οι υπόλοιποι θα ήταν ζήτημα χρόνου. Οπότε μην μας ξεγελά ότι οι περισσότερες φονικές μολυσματικές ασθένειες μεταδίδονταν από τα κόπρανα. Η μετάδοση τους στον άνθρωπο ήταν εύκολη, ακριβώς επειδή δεν υπήρχαν καλές συνθήκες προσωπικής υγιεινής, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν χιλιάδες.

Παρά ταύτα όμως, σε Κανόνες της Εκκλησίας που ορίζουν σαφώς το δικαίωμα κάθε ετοιμοθάνατου ασθενούς στην Θεία Μετάληψη (π.χ. 13ος Α΄ Οικ., 9ος αγ. Νικηφόρου Κω/πόλεως), δεν βλέπουμε να διαχωρίζονται καν οι ασθένειες από τις οποίες μπορεί να έχει προσβληθεί κάποιος.

Βεβαίως, θα σκεφτόταν κάποιος: μήπως όταν υπήρχαν επιδημίες σταματούσαν την Θεία Κοινωνία για να μην εξαπλωθεί η επιδημία;
Όμως, η σκέψη αυτή εμπίπτει σε όσα προαναφέραμε. Εάν σταματούσαν την Θεία Κοινωνία για να «αποφύγουν την εξάπλωση», αυτό θα σήμαινε ότι είχαν ήδη συνδέσει την κοινή χρήση της Λαβίδας ή του Ποτηρίου με τις επιδημίες! Κατά συνέπεια, θα ήταν αναπόφευκτο να δρομολογήσουν την αλλαγή του τρόπου Μετάληψης. Μάλιστα, ακόμα κι αν η Εκκλησία ήταν τόσο «ανάλγητη» που δεν λυπόταν τα θύματα(!), θα ήταν οι Αρχές αυτές που θα την υποχρέωναν να το πράξει, αλλά και οι απλοί πιστοί θα φοβούνταν να Μεταλάβουν.

Τα συμπεράσματα λοιπόν είναι αναπόφευκτα: για να επιζήσει αυτός ο τρόπος Μετάληψης σε τόσο δύσκολες εποχές, σημαίνει ότι ήταν απολύτως ακίνδυνος.

Ποιο όμως είναι το μέλλον στην υπόθεση αυτή;
Σε κάθε περίπτωση, αν η Εκκλησία πιεστεί και υποχρεωθεί από τις νομοθεσίες να αλλάξει τον τρόπο μετάληψης, αυτό θα μας στενοχωρήσει βαθιά.
Όμως, το παρήγορο είναι ότι ο τρόπος Μετάληψης δεν ήταν πάντα ίδιος. Μπορεί μεν να υπήρχε πάντα κοινό Ποτήριο με το Αίμα του Κυρίου, αλλά το Σώμα Χριστού διδόταν χωριστά σε κάθε πιστό. Όπως σημειώνει ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος στο βιβλίο του «Η Θεία Ευχαριστία» (σελ. 40-42) αυτό γινόταν μέχρι τον 9ο αιώνα και από εκεί και πέρα γενικεύτηκε η χρήση Λαβίδας. Αυτό σημαίνει ότι εφόσον άλλαξε κάποτε ο τρόπος της Θείας Μετάληψης, δεν τίθεται θεολογικό ζήτημα αν αλλάξει και πάλι, σε περίπτωση που μια τέτοια απαίτηση από την πλευρά της Πολιτείας οδηγήσει τα πράγματα σε αδιέξοδο, κάτι που φυσικά απευχόμαστε.

Μαρτυρίες ότι η θεία κοινωνία δεν είναι απλό κρασί και ψωμί (από εδώ)

Εικ. από εδώ

Παραθέτουμε μια μαρτυρία του π. Κ. Πετάση, εφημέριου του Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ηλιουπόλεως, που είχε δημοσιευθεί το 2010 (εδώ) με αφορμή τη συζήτηση για τη «γρίπη των χοίρων» ["Ν": Το είχαμε αναδημοσιεύσει και εδώ]. Έγραφε: 

Όσοι είμαστε με τη χάρη του Θεού έστω και αναξίως Ιερείς της Ορθόδοξου Εκκλησίας μας, ζούμε κάθε φορά που κοινωνούμε, το γεγονός ότι δεν πίνουμε κρασί, ούτε τρώμε ψωμί!
Και παρ' όλο που τα θέματα πίστεως δεν είναι δυνατόν να μπουν στη διαδικασία της λογικής αποδείξεως, θα ήθελα να αναφέρω μερικά παραδείγματα σχετικά με το ότι δεν κοινωνούμε ψωμί και κρασί αλλά Σώμα και Αίμα Χριστού «εις άφεσιν αμαρτιών και ζωήν την αιώνιον»:
1. Κληρικός τέλεσε την Θεία Ευχαριστία σε αγρυπνία, κατέλυσε και έφυγε με το αυτοκίνητο για το σπίτι του. Στο δρόμο τον σταμάτησε η τροχαία για «αλκοοτέστ»! Τον ρώτησαν αν έχει πιεί οινόπνευμα και απάντησε την αλήθεια! «Όχι! Λειτούργησα, κατέλυσα και πάω σπίτι μου.» Έβαλε στο στόμα το ειδικό μηχάνημα, και αυτό έδειξε ΜΗΔΕΝ!!!
Όχι λίγο, όχι μέσα στα όρια, ΜΗΔΕΝ!!! Γιατί ο Ιερέας αυτός και κάθε Ορθόδοξος Ιερέας, καταλύει ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΑΙΜΑ ΧΡΙΣΤΟΥ! Όχι κρασί !
Ποίος είναι αυτός ο Ιερέας; Δεν είναι ένας! Είναι ΤΡΕΙΣ που μου έχουν πει ότι τους συνέβη αυτό! Δημοσιεύω τα ονόματα: 1. π. Αντώνιος Κούκλης, Εφημέριος του Ι.Ν. Αγ. Γλυκερίας Γαλατσίου. 2. π. Αντώνιος Καλλιγέρης Εφημέριος Ι.Ν. Αγ. Φιλοθέης ομωνύμου Δήμου 3. π. Νικόλαος Χομπιτάκης Εφημέριος Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου Κυψέλης.
2. Με τη χάρη του Θεού είμαι εδώ και 10 χρόνια κληρικός της Εκκλησίας μας και τα τελευταία οκτώ Ιερεύς. Σπανιότατα θα συμβεί να λειτουργήσω και να μην καταλύσω! ["Ν": προφανώς τότε λειτουργούσε μαζί με άλλον ιερέα, και κατέλυσε εκείνος]. Όμως ΠΟΤΕ μα ΠΟΤΕ δεν ζαλίστηκα μετά την Κατάλυση! Και να γίνω πιο σαφής: Όταν ο Ιερέας ετοιμάζει την Θεία Κοινωνία, βάζει στο Άγιο Ποτήριο κρασί γλυκό κόκκινο. Και η ποσότητα που βάζει είναι τουλάχιστον μισό μπουκάλι. Όταν οι πιστοί που θα κοινωνήσουν είναι πολλοί, η ποσότητα αυτή μειώνεται.
Τυχαίνει όμως να κοινωνήσουν ελάχιστοι, ή και μόνο ένας!
Το Άγιο Ποτήριο παραμένει γεμάτο και ο Ιερέας οφείλει να το κοινωνήσει, να το καταλύσει όπως λέμε στη γλώσσα της Εκκλησίας, ο ίδιος. (Ποτέ δεν χύνουμε την Θεία Κοινωνία στο χωνευτήρι !! Αδιανόητο!) Αν αυτό είναι κρασί, πίνει γλυκό κρασί, πάνω από δύο κρασοπότηρα, πρωί - πρωί και νηστικός! Κι όμως ΔΕΝ ΖΑΛΙΖΕΤΑΙ!!! ΔΕΝ ΖΑΛΙΖΕΤΑΙ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΡΑΣΙ! ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ. Όποιος θέλει το πιστεύει! Όποιος δεν θέλει δεν το πιστεύει.
3. Τον τελευταίο καιρό με την πανδημία της γρίπης, θα έπρεπε πρώτα οι Ιερείς να είχαν κολλήσει και κάποιοι να είχαν πεθάνει! Πόσους Ιερείς ακούσατε ότι πέθαναν από τον ιό της γρίπης; Εγώ δεν άκουσα! Θα έπρεπε όμως να συμβεί σε μεγάλο ποσοστό! (Αν κολλούσε η Θεία Κοινωνία) Και άρα να ακουστεί!
Επαναλαμβάνω, τα θέματα πίστεως δεν πρέπει να προσπαθούμε να τα υποτάξουμε στη λογική! Όποιος πιστεύει ότι κοινωνεί Σώμα και Αίμα Χριστού, δεν έχει λόγο να φοβάται για την υγεία του, αφού κοινωνεί τον Ζωοδότη Κύριο! Την πηγή της Ζωής! Όποιος δεν πιστεύει, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ ΝΑ ΚΟΙΝΩΝΗΣΕΙ! Η μάλλον έχει άπειρους λόγους ΝΑ ΜΗΝ ΚΟΙΝΩΝΗΣΕΙ! Γι αυτό και ο Ιερέας προτρέπει τους πιστούς : «Μετά φόβου Θεού, ΠΙΣΤΕΩΣ και αγάπης προσέλθετε!» Σαν να λέει, αν δεν πιστεύετε ΜΗΝ ΠΡΟΣΕΛΘΕΤΕ!
Οι Ρωμαιοκαθολικοί, οι Προτεστάντες και οι λοιποί αιρετικοί, όσοι νομίζουν ότι κοινωνούν σώμα και αίμα Χριστού, αποφεύγουν την αγία Λαβίδα, βεβαιώνοντας έμμεσα ότι δεν έχουν τη χάρη του Θεού. Οι Ορθόδοξοι δεν έχουμε λόγο να αποφύγουμε την Αγία Λαβίδα! Γι' αυτό και ο Ιερέας που το τόλμησε, δεν ρώτησε τον Επίσκοπό του! Γι' αυτό και ο Επίσκοπος, όπως βεβαιώνει ο ίδιος ο κληρικός ήθελε να τον τιμωρήσει! Για να τον βοηθήσει να καταλάβει τι έκανε! Και δόξα τω Θεώ το κατάλαβε και βεβαιώνει ότι «δεν τα χρησιμοποιούμε πλέον (τα πλαστικά κουτάλια)»
Ο Θεός να μας λυπηθεί κι αυτόν και όλους μας και να μας χαρίζει μετάνοια!

π. Κων. Πετάσης

Εφημέριος του Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ηλιουπόλεως 

πηγή:νεκρός

O Θεός να βάλει το χέρι του! Έκτακτο σχέδιο σε περίπτωση που εκραγεί το ηφαίστειο Σαντορίνης

Με την σαφή διαβεβαίωση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας, Νίκου Χαρδαλιά, ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με την Σαντορίνη, έγινε σήμερα, Τετάρτη 19.02.2020 και επίσημα η παρουσίαση του σχεδίου για την αντιμετώπιση κινδύνων από τυχόν ενεργοποίηση του ηφαιστείου, μαζί άλλα δύο γενικά σχέδια αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών της ΓΓΠΠ, που αφορούν σε μεγάλους σεισμούς και τεχνολογικά ατυχήματα μεγάλης έκτασης.
Ξεκάθαρες και κατηγορηματικές οι διαβεβαιώσεις για την Σαντορίνη
«Η Σαντορίνη μας είναι ένας εξαιρετικά ασφαλής και όμορφος τουριστικός προορισμός για εμάς και τις οικογένειες μας», δήλωσε ο κ. Χαρδαλιάς και συμπλήρωσε: «Το ξεκαθαρίζω γιατί πάνω στην ανάγκη να υπάρξει ένα γενικό σχέδιο, που είναι αυτονόητο και θα έπρεπε να πάψει να είναι διεκδικούμενο, παρακολουθήσαμε μια σειρά δημοσιευμάτων του τύπο: βρυχάται το ηφαίστειο κλ.π. Δεν υπάρχει η παραμικρή υπόνοια ή ένδειξη για κάτι άσχημο. Πρέπει όμως απέναντι σε οποιαδήποτε καταστροφή ή κίνδυνο, η χώρα να έχει θωρακιστεί. Στο πλαίσιο αυτό προχωρήσαμε στην σύνταξη του συγκεκριμένου σχεδίου, αν ποτέ χρειαστεί να ξέρει ο καθένας τι πρέπει να κάνει. Δεν υπάρχει πρόβλημα με την Σαντορίνη, όπως δεν υπάρχει και με οποιαδήποτε άλλη περιοχή».
Ο γγ ανέφερε ότι τα γενικά σχέδια είναι αυτά πάνω στα οποία θα βασιστούν τα περιφερειακά και τα τοπικά σχέδια, των 13 περιφερειών και των 432 δήμων της χώρας, αντίστοιχα, τα οποία πρέπει να είναι έτοιμα σε 18 μήνες.
«Όταν θα έχει ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία θα έχουμε κάνει ένα βήμα εμπρός για την θωράκιση της χώρας» κατέληξε ο κ. Χαρδαλιάς. Με τα τρία σχέδια που φέρουν τις κωδικές ονομασίες «Τάλως» (για το ηφαίστειο της Σαντορίνης), «Εγκέλαδος» (για σεισμούς) και «Ηράκλειτος» (για τα τεχνολογικά ατυχήματα), ολοκληρώνεται ουσιαστικά ο κύκλος των βασικών γενικών σχεδίων για την αντιμετώπιση κινδύνων από το σύνολο του κρατικού μηχανισμού.

Η παρουσίαση του σχεδιασμού για την Σαντορίνη

Τα σχέδια παρουσίασε ο Φοίβος Θεοδώρου, Διευθυντής Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της ΓΓΠΠ, ο οποίος ανέλυσε τον σκοπό και το περιεχόμενο τους, καθώς και τις υποχρεώσεις των εμπλεκόμενων φορέων.
Ο κ. Θεοδώρου τόνισε ότι τα γενικά σχέδια στηρίζονται στην ανάλυση κινδύνου, που πραγματοποιείται από ειδική επιστημονική επιτροπή για κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Πάνω σε αυτή την ανάλυση, συντάχτηκαν από το τμήμα του κ. Οικονόμου και τους συνεργάτες του, οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν για την άμεση διαχείριση των καταστροφών και κινδύνων, ενώ καθορίζονται με κάθε λεπτομέρεια οι ρόλοι της κάθε υπηρεσίας και εμπλεκόμενου φορέα.

Το πιθανότερο και το… ακραίο σενάριο για το ηφαίστειο στην Σαντορίνη

Σχετικά με την Σαντορίνη, το Γενικό Σχέδιο αφορά στην εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας στο Ηφαιστειακό Σύμπλεγμα και την άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων φορέων σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Το γενικό Σχέδιο περιλαμβάνει δύο σενάρια: Το πιθανότερο, που αφορά σε μια απλή ενεργοποίηση του ηφαιστείου.
Ορισμένα από τα φαινόμενα αυτά συνδέονται άμεσα με την έκλυση ηφαιστειακών υλικών από τους ηφαιστειακούς πόρους, όπως λάβα, στάχτη, ηφαιστειακά αέρια πίδακες νερού και ατμού και άλλα, καθώς και επαγόμενα φαινόμενα, όπως κατολισθήσεις, σεισμοί και τσουνάμι.
Το σχέδιο σύμφωνα με τον κ. Θεοδώρου, προβλέπει την άμεση αντίδραση του κάθε φορέα, για την υλοποίηση όλων των απαιτούμενων ενεργειών που απαιτούνται για την απομάκρυνση του πληθυσμού και την λήψη άλλων μέτρων. (Προβλέπεται ακόμα και η λειτουργία δεύτερου λιμανιού που να μην κινδυνεύει από την ηφαιστειακή δραστηριότητα).

Δείτε την ηφαιστειακή δραστηριότητα στο νησί

Το σχέδιο “Τάλως” για την Σαντορίνη
Το σχέδιο Τάλως, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εμπειρία από την τελευταία ενεργοποίηση του ηφαιστείου που ήταν από τον Ιανουάριο του 2011 μέχρι τον Μάρτιο του 2013.
Συγκεκριμένα, το διάστημα αυτό παρατηρήθηκε μια σεισμική έξαρση η οποία συνοδεύτηκε από παραμορφώσεις στον φλοιό της γης. Τα φαινόμενα αυτά οδήγησαν στην συγκρότηση της Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΕΕΕΠΗΣ) στις 3 Φεβρουαρίου του 2012. Στην ΕΕΕΠΗΣ συμμετέχει από συστάσεώς της και εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Η ΕΕΕΠΗΣ αντικαταστάθηκε με την Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου (ΜΕΕΠΕΗΤ) υπό τον ΟΑΣΠ.
Για την ιστορία, όπως περιέγραψε ο Φοίβος Θεοδώρου, το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης περιλαμβάνει δύο ενεργούς ηφαιστειακούς πόρους, τον ηφαιστειακό πόρο της «Καμένης» που βρίσκεται στον χερσαίο χώρο της ομώνυμης νησίδας μεταξύ Θήρας και Θηρασιάς και τον υποθαλάσσιο ηφαιστειακό πόρο του «Κολούμπο» ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση 8,5 περίπου χιλιομέτρων ΒΑ του ομώνυμου ακρωτηρίου στο βορειανατολικό άκρο του νησιού της θήρας.
Η τελευταία έκρηξη στον ηφαιστειακό πόρο της Καμένης συνέβη το 1939 μ.Χ. Στην έκρηξη αυτή περιλαμβάνεται και η μικρή υπολειμματική έκρηξη που συνέβη το 1950 μ.Χ. Αντίστοιχα η τελευταία έκρηξη στον ηφαιστειακό πόρο του Κολούμπο συνέβη το 1650 μ.Χ.
Μετά από τότε είχαμε την σεισμική έξαρση του 2011-2013. Μετά το Μάρτιο του 2013 το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης επέστρεψε σε κατάσταση ηρεμίας στην οποία παραμένει έκτοτε. Τα άλλα δύο γενικά σχέδια, «Εγκέλαδος» και Ηράκλειτος», περιλαμβάνουν επίσης λεπτομερώς την ανάλυση κινδύνου και το ρόλο του κάθε φορέα.

Το σχέδιο “Εγκέλαδος” για την Σαντορίνη
Το σχέδιο «Εγκέλαδος» περιλαμβάνει χάρτη με τον βαθμό κινδύνου από σεισμό κάθε περιοχής της χώρας, με βάση την ανάλυση κινδύνου της επιστημονικής επιτροπής και καθορίζει λεπτομερώς το ρόλο και τις ενέργειες του κάθε φορέα, (περιφέρειες, δήμοι), τις δράσεις εθελοντικών οργανώσεων, οδηγίες, διάθεση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, καθώς και τις κατευθυντήριες γραμμές την εκπαίδευση και τις ασκήσεις που θα γίνονται.
Σύμφωνα με τον Ελληνικό Αντισεισμικό Κανονισμό (ΕΑΚ 2000) η χώρα υποδιαιρείται σε τρεις Ζώνες Σεισμικής Επικινδυνότητας, που σημειώνονται στο χάρτη.
Ο χάρτης με τα όρια των Ζωνών Σεισμικής Επικινδυνότητας προσδιορίζει τη σεισμική παράμετρο σχεδιασμού, δηλ. την μέγιστη αναμενόμενη εδαφική επιτάχυνση (PGA), με βάση την οποία σχεδιάζονται οι κατασκευές σε κάθε περιοχή.
Το σχέδιο “Ηράκλειτος” για την Σαντορίνη
Το σχέδιο «Ηράκλειτος» για τεχνολογικά ατυχήματα μεγάλης έκτασης, αφορά σε έκτακτα γεγονότα μέσα σε μεγάλες εγκαταστάσεις, πετρελαιοειδών, πετροχημικών, γεωργικών φαρμάκων και άλλους χώρους που υπάγονται στις εγκαταστάσεις «Σεβέζο», οι οποίες έχουν πάρει το όνομα τους από την ιταλική πόλη, όπου το 1976 είχε συντελεστεί η πρώτη μεγάλη οικολογική καταστροφή που παρατηρήθηκε στον πλανήτη μας. Τότε είχε γίνει μαζική διαρροή διοξίνης από το εργοστάσιο παραγωγής τριχλωροφαινόλης της εταιρείας ICMESA ελβετικών συμφερόντων, μετά από βλάβη σε δικλίδα ασφαλείας.
Οι εγκαταστάσεις «Σεβέζο» στην Ελλάδα, είναι συνολικά 253, εκ των οποίων λειτουργούν οι 203.
Όπως διευκρίνισε ο κ. Θεοδώρου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, το πρόβλημα είναι κυρίως στα υλικά που είναι αποθηκευμένα στις εγκαταστάσεις αυτές, και σε περίπτωση ατυχήματος θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρό κίνδυνο σε μεγάλη ακτίνα εκτός εγκαταστάσεων.
Σύμφωνα με την κ. ‘Αρτεμις Γαλάνη, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Τμήματος Σχεδιασμού, Πρόληψης και Αντιμετώπισης Τεχνολογικών & Λοιπών Καταστροφών, ή οποία ουσιαστικά κατάρτισε το συγκεκριμένο σχέδιο, το πρόβλημα είναι και στα εργοστάσια που έχουν κηρύξει πτώχευση, γιατί πολλά έχουν αφήσει επικίνδυνα υλικά στις αποθήκες τους και δεν υπάρχει καμία φύλαξη.

Οι άδειες στην Σαντορίνη και οι προδιαγραφές

Οι εν ενεργεία εγκαταστάσεις για να πάρουν άδεια υποχρεούνται από το νόμο να έχουν υπηρεσίες και μηχανισμούς ασφαλείας, που αντιμετωπίζουν συμβάντα εντός του χώρου, σε συνεργασία ενδεχομένως και με την Πυροσβεστική.
Η ΓΓΠΠ εμπλέκεται σε ατυχήματα που ξεφεύγουν από τα όρια των εγκαταστάσεων, οπότε με το συγκεκριμένο σχέδιο καθορίζονται όλες οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν από κάθε φορέα, για την αντιμετώπιση της καταστροφής, την απομάκρυνση πολιτών και την λήψη μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος.
Από τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις «Σεβέζο» οι 75 χαρακτηρίζονται «ανώτερης βαθμίδας» σε περίπτωση ατυχήματος και οι 128 κατώτερης. Σημειώνεται ότι από 253 εγκαταστάσεις οι 45 είναι στην Αττική και οι 43 στην Κεντρική Μακεδονία και κυρίως στην Θεσσαλονίκη.
πηγή:μακελιο

Χρειαζόμαστε περισσοτέρους ἤ …καλλιτέρους τουρίστες;

Ἤδη βέβαια, ἀπὸ τὸ 2013 καὶ μεσούσης τῆς μεγάλης κρίσεως, ἡ κυβέρνησις Σαμαρᾶ μὲ τὴν τότε «ἐπιτυχημένη» ὑπουργὸ τουρισμοῦ ἄρχισε νὰ ἐπικοινωνῇ τὴν μεγάλη αὔξηση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν τουριστῶν.

Ἡ πολιτικὴ ἐνέσεων αἰσιοδοξίας ἐξηκολούθησε καὶ τὰ ἑπόμενα χρόνια μὲ ἐπίσης «ἐπιτυχημένες» ὑπουργοὺς οἱ ὁποῖες ηὔξανον τὸν ἀριθμὸ τῶν τουριστῶν ἐτησίως καὶ ἔδιδαν ἐνέσεις αἰσιοδοξίας στὴν καθημαγμένη ἑλληνικὴ οἰκονομία.

Πληροφορηθήκαμε τοῦτες τὶς ἡμέρες ὅτι ἤδη ἀπὸ τὸ 2014 καὶ μὲ συνεχομένη αὔξηση τῶν κονδυλίων διαφημίσεως ὁ ΕΟΤ «ἐπιδοτοῦσε» τὴν Thomas Cook μὲ ἔξοδα διαφημιστικῆς καμπάνιας ποὺ ἀνῆλθαν ἀκόμη καὶ στὸ 1,2 ἑκατομμύρια εὐρῶ τὸ 2018 καὶ ἐνῶ ἡ ἑταιρεία ἔπνεε τὰ λοίσθια.

Εἶναι λογικὸ καὶ δὲν εἶναι αὐτὸ τὸ θέμα ὅτι ὁ ΕΟΤ πρέπει νὰ δαπανᾷ πόρους σὲ διαφήμιση τοῦ ἑλληνικοῦ τουριστικοῦ προϊόντος, ἴσως μάλιστα νὰ ἔπρεπε νὰ αὐξηθῇ καὶ ἡ διαφημιστική του δαπάνη, αὐτὸ ὅμως ποὺ εἶναι βέβαιο εἶναι ὅτι ἡ Ἑλλὰς δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τουρισμὸ ὢλ ἰνκλούσιβ τῶν 250 εὐρῶ τὴν ἑβδομάδα, ἀλλὰ ἀπὸ αὔξηση τῶν ἐσόδων.

Θὰ ἤμουν ἰδιαιτέρως χαρούμενος ἐὰν τὰ προσεχῆ χρόνια ὁ ἀριθμὸς τῶν τουριστῶν μειωνόταν στὰ 2/3 (20 ἑκατομμύρια ἀφίξεις) καὶ τὰ ἔσοδα νὰ αὐξάνονταν κατὰ 30%.
Αὐτὴ πρέπει νὰ εἶναι ἡ στόχευσις τοῦ ἑλληνικοῦ τουριστικοῦ προϊόντος, γιὰ ὢλ ἰνκλούσιβ ἂς πᾷν στὴν Τυνησία καὶ στὴν Τουρκία.

*~*~*~*~*~*~*~*~*

Πρὸ ἡμερῶν εἶχα μίαν συνάντηση μὲ στέλεχος μεγάλης τουριστικῆς ξενοδοχειακῆς ἐπιχεiρήσεως.
Στὴν ἐρώτησή μου γιὰ τὴν χρεωκοπία τῆς «Thomas Cook» καὶ τὶς πιθανὲς ἐπιπτώσεις στὴν ἐπιχείρησή τους, μοῦ ἀπήντησε:

«Ἀπὸ τριετίας εἴχαμε διακόψη ὁποίαν συνεργασία μὲ τὴν ἐν λόγῳ ἐπιχείρηση, διότι βοοῦσε ἡ ἀγορὰ γιὰ τὸ ἐπικείμενο κανόνι»

Εἶναι κρίμα βέβαια, ὅτι αὐτὸ δὲν τὸ ἐγνώριζαν κάποιες ἑλληνικὲς τράπεζες καὶ ὁ ἁρμόδιος ὑπουργὸς τουρισμοῦ.
Εἶναι ἐπίσης γνωστό, ὅτι οἱ μαῦρες ἀκρίδες τῶν πολυεθνικῶν γνωστὲς ὡς ΤΣΕΟ καὶ μεγαλοστελέχη (χωρὶς νὰ διακινδυνεύουν τὸ ὁ,τιδήποτε) ἐφρόντισαν νὰ εἰσπράξουν τὰ πρὶμ 2-5 ἑκατομμυρίων εὐρῶ.

Ὅταν ἀκοῦτε τὶς πολυεθνικὲς νὰ εἶναι ἐναντίον τῶν «ἀκροδεξιῶν λαϊκιστῶν» οὐσιαστικῶς μιλᾶμε γιὰ αὐτὴν τὴν μαύρη πανώλη τῶν φιλελέ, ἡ ὁποῖοι ἔχουν ἐνσκύψη ὡς ἀκρίδες νὰ ἀφανίσουν τὴν τάξη αὐτῶν ποὺ ἐπιχειροῦν καὶ διακινδυνεύουν.
Κοντά τους καὶ ὅλη ἡ κλίκα τῶν πολιτικῶν τῶν Βρυξελλῶν ἀλλὰ καὶ τῆς Οὐάσιγκτον, γνωστοὺς ἐπίσης ὡς ὁ «βαλτός».
Ναὶ «clean that fucken swam».
πηγή:filonoi

Η «αξονική τοµογραφία» του ηφαιστείου της Σαντορίνης

 

Γράφει η Λίνα Γιάναρου

Νοέμβριος 2015, Σαντορίνη. Μια πολυπληθής ομάδα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων από την Αμερική, την Αγγλία και την Ελλάδα, αψηφούν το τσουχτερό κρύο και από τη γέφυρα τού «Marcus Langseth», ενός από τα μεγαλύτερα σεισμικά πλοία του κόσμου, ελέγχουν τον ορίζοντα για το ίχνος μιας πορτοκαλί σημαίας. Λίγη ώρα νωρίτερα το σκάφος είχε εκπέμψει ένα σήμα σαν τιτίβισμα πουλιού. Ηταν το σύνθημα προς τους σεισμογράφους που βρίσκονταν στον βυθό να αναδυθούν στην επιφάνεια της θάλασσας. Το πλήρωμα θα τους εντόπιζε από το πορτοκαλί σημαιάκι στην κορυφή τους.
Οσοι δεν γνώριζαν, δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι όλα αυτά σχετίζονταν με το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Ούτε βέβαια ότι εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σε εξέλιξη μια πρωτοποριακή έρευνα: η χαρτογράφηση για πρώτη φορά παγκοσμίως του μαγματικού θαλάμου ενός ενεργού ηφαιστείου, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν πρόσφατα (Hoofr et al., 2019, EPSL). Επικεφαλής της έρευνας η Αμερικανίδα γεωφυσικός, καθηγήτρια Γεωλογικών Επιστημών και Ηφαιστειολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ορεγκον, Εμιλι Χουφτ, την οποία πάντα γοήτευε το ηφαίστειο της Σαντορίνης, «αυτό το εμβληματικό μέρος όπου το μεγαλύτερο μέρος του ηφαιστείου είναι βυθισμένο κάτω από το νερό» όπως λέει στην «Κ». Με την έρευνά της όμως ήθελε να πάει βαθύτερα – στην κυριολεξία. Να δει τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια και μέσα στην καρδιά ενός ενεργού ακόμα ηφαιστείου.
Τα τελευταία χρόνια, η Εμιλι Χουφτ έχει αναπτύξει μια καινοτόμο μέθοδο «σκαναρίσματος» των ηφαιστείων με τη χρήση ήχων. «Είναι σαν μία “αξονική τομογραφία” του εσωτερικού της Γης», εξηγεί η ίδια. «Απλώς αντί να αποτυπώνουμε την εικόνα με ακτίνες Χ, τη φωτίζουμε χρησιμοποιώντας ηχητικά κύματα». Στην προκειμένη περίπτωση τους ήχους παρήγαγαν 36 βαριά μεταλλικά κουτιά, σαν αεροβόλα, που ρυμουλκούνταν πίσω από το πλοίο. Οταν τα «αεροβόλα» ανοίξουν «πυρ», συμπιεσμένος αέρας εκλύεται στη θάλασσα δημιουργώντας ένα ηχητικό κύμα που ταξιδεύει στη Γη. Εν προκειμένω, ο ήχος ταξιδεύει μέσα στα πετρώματα κάτω από το ηφαίστειο. Ενενήντα υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι που είχαν αποτεθεί στον βυθό περιμετρικά του ηφαιστείου κατέγραφαν, επί 26 ημέρες, το πότε ακριβώς ο ήχος έφτανε σε αυτούς. «Οταν σκανάρεις τη δομή από πολλές διαφορετικές πλευρές και από διαφορετικά βάθη, μπορείς να ανακτήσεις μια πολύ λεπτομερή εικόνα του εσωτερικού της Γης», λέει η κ. Χουφτ.

Τριάντα έξι μεταλλικά κουτιά ρυμουλκούνταν πίσω από το πλοίο, «εξαπολύοντας» στη θάλασσα ηχητικά κύματα που ταξίδευαν μέσα στα πετρώματα κάτω από το ηφαίστειο. Ενενήντα υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι κατέγραφαν το πότε ακριβώς ο ήχος έφτανε σε αυτούς.

Η έκπληξη
Η εικόνα που προέκυψε από την ανάλυση των δεδομένων εντυπωσίασε τους επιστήμονες. «Με έκπληξη καταγράψαμε μια στενή ζώνη από βράχια που είχαν κατολισθήσει και τώρα είναι κρυμμένα μέσα στη βόρεια πλευρά της καλντέρας της Σαντορίνης. Αντίθετα πιστεύαμε ότι όλη η καλντέρα θα ήταν γεμάτη με αυτό το είδος του σπασμένου βράχου. Τα ευρήματά μας σημαίνουν ότι το τμήμα της καλντέρας που κατέρρευσε ήταν πολύ στενότερο και βαθύτερο από ό,τι φαίνεται από την επιφάνεια». Μεγάλη ήταν η έκπληξη και για την «ελληνική πλευρά» της ερευνητικής ομάδας, όπως την επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης, Παρασκευή Νομικού, η οποία μάλιστα κατάγεται από τη Σαντορίνη. «Πράγματι, αν και θα θέλαμε να έχουμε κάποιες ιδανικές διαστάσεις για το μαγματικό θάλαμο του ηφαιστείου, σαν μια δεξαμενή μάγματος, τα πρώτα αποτελέσματα μας έδειξαν μια κυλινδρική ανωμαλία, διαμέτρου 3 χλμ., η οποία εκτείνεται από την επιφάνεια μέχρι και σε βάθος περίπου 3 χλμ. στη βόρεια λεκάνη της καλντέρας, και αντιστοιχεί σε υλικό πολύ χαμηλής πυκνότητας, με πόρους γεμάτους με θερμό θαλασσινό νερό» αναφέρει στην «Κ» η Ελληνίδα πανεπιστημιακός. «Πάντως, το σημείο εντοπισμού της ανωμαλίας αυτής ταυτίζεται με το σημείο της αναθόλωσης που είχε παρατηρηθεί κατά την ηφαιστειο-σεισμική ανησυχία το 2011-2012. Επίσης ακριβώς σε αυτή την περιοχή στη βόρεια καλντέρα εντοπίζονται και οι θέσεις που “έδωσαν” τις διάφορες φάσεις της μινωικής έκρηξης πριν από 3.600 χρόνια!». Ισως το πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι ότι κάτω από αυτή την κολόνα βράχου, με αργούς ρυθμούς εξακολουθεί να συσσωρεύεται μάγμα, χιλιάδες χρόνια μετά την έκρηξη που δημιούργησε την καλντέρα.

Οπως για όλους τους Σαντορινιούς, έτσι και για την Παρασκευή Νομικού, το ηφαίστειο έχει παίξει κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της ζωής της. «Οταν μεγαλώνεις σε ένα ηφαίστειο νιώθεις και αφουγκράζεσαι τη δύναμη της φύσης και εμπνέεσαι να εξηγήσεις το πώς δημιουργήθηκε και πώς εξελίσσεται ένας “ζωντανός οργανισμός” όπως είναι το ηφαίστειο». Ηταν για το ηφαίστειο που οι Σαντορινιοί λάξευσαν την ελαφρόπετρα για να φτιάξουν μέσα τα σπίτια τους, που καλλιέργησαν χωρίς νερό τα προϊόντα τους (ντοματάκι, άσπρη μελιτζάνα, κατσούνι, σταφύλι) γνωρίζοντας ότι η υγρασία και η ελαφρόπετρα θα τα φροντίσουν. «Και ήταν για τις... αναπνοές του ηφαιστείου, που τους θυμίζει πάντα ότι είναι ενεργό, που έχτισαν πολλές εκκλησιές για να τους προσέχουν», συμπληρώνει η ίδια.
Η συμμετοχή στη συγκεκριμένη ερευνητική ομάδα ήταν πολύ σημαντική για τους Ελληνες επιστήμονες. «Τον Νοέμβριο του 2015 ήταν η πρώτη φορά που έγινε “ενεργό σεισμικό πείραμα” σε μια καλντέρα που είναι γεμάτη νερό και τα μυστικά της ενεργότητάς της βρίσκονται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας», λέει η κ. Νομικού. «Σκιαγραφώντας τον μαγματικό θάλαμο του ηφαιστείου της Σαντορίνης αλλά και του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπου, μόλις 7 χλμ. ΒΑ της Σαντορίνης, θέλουμε να κατανοήσουμε τις κινήσεις του μαγματικού υλικού, τη γεωλογική δομή του υπεδάφους και τον τρόπο δημιουργίας της καλντέρας. Κατανοώντας τον σχηματισμό της, τον τρόπο εξέλιξής της αλλά και την επαναφόρτιση του μαγματικού θαλάμου, αντλείς στοιχεία για την επόμενη ηφαιστειακή έκρηξη».

Ειδικότερα, όπως εξηγεί η κ. Χουφτ, «σε περίπτωση που το ηφαίστειο δείξει σημάδια “ξυπνήματος”, όπως αύξηση των σεισμών, διόγκωση του εδάφους, ή/και αύξηση των ηφαιστειακών αερίων, τα ευρήματά μας θα βοηθήσουν στη μετάφραση αυτών των σημάτων. Η σκιαγράφηση του εσωτερικού του ηφαιστείου δημιουργεί το πλαίσιο για την αποκρυπτογράφηση της σημασίας της ηφαιστειακής αναταραχής». Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο υποθαλάσσιος χώρος θα αποτελέσει μέρος εντατικής έρευνας για τα επόμενα χρόνια, «γιατί η γέννηση των ηφαιστείων ξεκινά από εκεί».
πηγή:Καθημερινή 

Η Σαντορίνη νομοτελειακά θα καταρρεύσει

Γράφει η Στεφανία Σούκη

---

---

Κατά πόσο μπορούν να «σηκώσουν» οι υποδομές του νησιού τον όγκο των χιλιάδων τουριστών που συρρέουν από τα κρουαζιερόπλοια
«Χωρίς σχεδιασμό δεκαετίας και crisis management η Σαντορίνη νομοτελειακά θα καταρρεύσει».
Η πρόβλεψη ανήκει στον κ. Ανδρέα Ανδρεάδη, επίτιμο πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων και CEO του ομίλου Sani/ Ikos, ο οποίος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το νησί που τείνει να καταστεί θύμα της ίδιας της επιτυχίας του κι επαναφέρει τις άμεσες προτάσεις του ΣΕΤΕ προκειμένου να ελεγχθούν ως ένα βαθμό οι τουριστικές ροές στο νησί και να διαφυλαχθεί η ομαλότητα στην καθημερινότητα των κατοίκων ειδικά αυτή την περίοδο όπου η κίνηση βρίσκεται στο «κόκκινο».

Οι προτάσεις που έχει επισημάνει ο ΣΕΤΕ σχετίζονται καταρχάς με την άμεση επιβολή τέλους ανά αποβιβαζόμενου επισκέπτη κρουαζιερόπλοιου υπέρ της βελτίωσης των υποδομών, δεδομένου ότι το νησί αποτελεί τον δημοφιλέστερο προορισμό στην Ελλάδα για τις κρουαζιέρες, επιβαρύνοντας ωστόσο υπέρμετρα το νησί από την στιγμή που τις ημέρες αιχμής του καλοκαιριού πραγματοποιούνται έως και επτά προσεγγίσεις την ημέρα με χιλιάδες τουρίστες που κατακλύζουν για λίγες ώρες το νησί.
Από τις πιο δύσκολες μέρες του φετινού καλοκαιριού για την κρουαζιέρα στη Σαντορίνη, στην οποία μάλιστα είχε αναφερθεί πριν από λίγο καιρό και ο υπουργός Τουρισμού κ. Χάρης Θεοχάρης, ήταν η 6η Αυγούστου, ημέρα κατά την οποία έφθασαν στο νησί επτά κρουαζιερόπλοια χωρητικότητας 18.372 επιβατών, ενώ με βάση τα στοιχεία του Λιμενικού Ταμείου Θήρας λιγότερες είναι οι προσεγγίσεις σε ημερήσια βάση εφεξής.

Ένα δεύτερο μέτρο που έχει προτείνει ο ΣΕΤΕ για τον προορισμό, ο οποίος σύμφωνα με τον Economist έχει κι ένα σημαντικό ρεκόρ στο instagram αφού έχει εμφανιστεί …αισίως σε 5,1 εκατ. posts είναι να υπάρξει «φρένο στην άναρχη υπερ-δόμηση», όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει ο κ. Ανδρεάδης, ενώ μία ακόμη, τρίτη πρόταση από πλευράς των τουριστικών φορέων είναι να υπάρξει «συμμετρική φορολόγηση σε μισθώσεις Airbnb».

Σημειώνεται εδώ ότι τα τελευταία χρόνια έχει τεθεί ουκ ολίγες φορές το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας του νησιού όσον αφορά τις υποδομές και της έλλειψης «ισοζυγίου» για τη δόμηση και τις χρήσεις αγροτικής γης. Το νησί έχει 25.000 κατοίκους σήμερα με πυκνότητα 329 κάτοικους ανά τ. χλμ. Με βάση τα νούμερα που έχει καταγράψει ο δήμος, 60.000 κλίνες αντιστοιχούν σε ξενοδοχεία, 12.500 σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και 23.000 κλίνες σε παραθεριστικές κατοικίες.
Το νησί καλείται, σύμφωνα με το δήμο, κατά τη διάρκεια της υψηλής σεζόν να εξυπηρετήσει πάνω από 100.000 άτομα ημερησίως, με πυκνότητα πάνω και από τα νούμερα της Αττικής, την ίδια στιγμή που υπάρχει αύξηση 60% στην κατανάλωση νερού από το 2012 έως το 2017, αύξηση από τους 15.000 τόνους σκουπιδιών στους 40.000 τόνους το 2017 και αύξηση στην κατανάλωση ρεύματος, από τα 32,5 MW το 2013 τις 45 ημέρες της υψηλής σεζόν σε πάνω από 52 MW το 2018, με τις ανάγκες να αυξάνονται για μεγαλύτερη περίοδο.
Για φέτος, τα στοιχεία ως προς τις αεροπορικές αφίξεις στο νησί παραμένουν ανοδικά, αν ληφθεί υπόψη ότι για το επτάμηνο, με βάση τα στοιχεία της Fraport Greece, η συνολική κίνησης το αεροδρόμιο του νησιού ήταν αυξημένη κατά 4,5% στο 1,27 εκατ. επιβάτες σε σύγκριση με το αντίστοιχο επτάμηνο πέρυσι, με τη διεθνή κίνηση να διαμορφώνεται στις 581 χιλ. (+1,6%) και την εσωτερική στο +7,1%, ξεπερνώντας τις 692 χιλιάδες επιβάτες.

Σημειωτέον ότι αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη το πιλοτικό πρόγραμμα διαχείρισης προορισμών από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης –EBRD- (το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και υποστηρίζεται από το Υπουργείο Τουρισμού) για την κατάρτιση δύο σχεδίων διαχείρισης προορισμού για τη Σαντορίνη αλλά και τη Ρόδο, έναν ακόμη από τους πολύ δημοφιλείς ελληνικούς προορισμούς. Το πρόγραμμα υλοποιείται έως τον Οκτώβριο του 2019 με στόχο να αναδειχθούν τόσο τα οφέλη όσο και οι προκλήσεις της τουριστικής ανάπτυξης, προσδιορίζοντας τις απαιτούμενες πρωτοβουλίες για να συνεχιστεί η τουριστική ανάπτυξη στους ελληνικούς προορισμούς με βιώσιμους όρους. Η υλοποίηση του προγράμματος υποστηρίζεται ενεργά από τα Επιμελητήρια Δωδεκανήσου και Κυκλάδων όσον αφορά στον συντονισμό των δράσεων στη Ρόδο και τη Σαντορίνη, αντίστοιχα.
πηγή: newmoney

«Ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου», ένα διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης έχει γράψει άφθονα χριστουγεννιάτικα διηγήματα, αφού άλλωστε του τα ζητούσαν και οι εφημερίδες, και άλλα τόσα πασχαλινά, όμως στη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου, έχει αφιερώσει ένα διήγημα, τον Ρεμβασμό του Δεκαπενταυγούστου, γραμμένο το 1906 και αρχικά δημοσιευμένο στο πρωτοποριακό περιοδικό Παναθήναια του Κ. Μιχαηλίδη. Ο ήρωας του διηγήματος, ο πρώην μεγαλοκτηματίας Φραγκούλης Κ. Φραγκούλας πρέπει να είναι υπαρκτό πρόσωπο -για τον ίδιον και τα χτήματά του γίνεται λόγος και σε άλλο διήγημα του Παπαδιαμάντη, τα Φραγκλέικα. Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης το ότι ο γερο-Φραγκούλας, ο «αξιότιμος πρεσβύτης» που καπνίζει το τσιμπούκι του με τον «ηλέκτρινον μαμέν» του, δηλαδή το κεχριμπαρένιο (ήλεκτρον) επιστόμιο (τουρκ. ιmame) δεν ήταν «και πολύ γέρων»: ίσαμε πενηνταπέντε χρονών. Και ο Παπαδιαμάντης όμως, όταν δημοσιεύτηκε το διήγημα, στην ίδια ηλικία βρισκόταν, ακριβώς στα 55.

 

 ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Ανάμεσα εις συντρίμματα καί ερείπια, λείψανα παλαιάς κατοικίας ανθρώπων εν μέσω αγριοσυκών, μορεών μέ ερυθρούς καρπούς, εις έρημον τόπον, απόκρημνον ακτήν πρός μίαν παραλίαν βορειοδυτικήν τής νήσου, όπου τήν νύκτα επόμενον ήτο νά βγαίνουν καί πολλά φαντάσματα, είδωλα ψυχών κουρασμένων, σκιαί επιστρέφουσαι, καθώς λέγουν, από τόν ασφοδελόν λειμώνα, αφήνουσαι κενάς οιμωγάς εις τήν ερημίαν, θρηνούσαι τό πάλαι ποτέ πρόσκαιρον σκήνωμά των εις τόν επάνω κόσμον ― εκεί ανάμεσα εσώζετο ακόμη ο ναΐσκος τής Παναγίας τής Πρέκλας. Δέν υπήρχε πλέον οικία ορθή, δέν υπήρχε στέγη καί άσυλον, εις όλον τό οροπέδιον εκείνο, παρά τήν απορρώγα ακτήν. Μόνος ο μικρός ναΐσκος υπήρχε, καί εις τό προαύλιον τού ναΐσκου ο Φραγκούλης Κ. Φραγκούλας είχε κτίσει μικρόν υπόστεγον, καλύβην μάλλον ή οικίαν, λαβών τήν ξυλείαν, όσην ηδυνήθη νά εύρη, καί τινας λίθους από τά τόσα τριγύρω ερείπια, διά νά στεγάζεται προχείρως εκεί καί καπνίζη ακατακρίτως τό τσιμπούκι του, μέ τόν ηλέκτρινον μαμέν, έξω τού ναού, ο φιλέρημος γέρων.
Ο ναΐσκος ήτο ιδιόκτητος· πράγμα σπάνιον εις τόν τόπον, λείψανον παλαιού θεσμού· ήτον κτήμα αυτού τού γέροντος Φραγκούλα. Ο αξιότιμος πρεσβύτης, φέρων όλα τά εξωτερικά γνωρίσματα προεστού, ωραίον φέσι τού Τουνεζίου, επανωβράκι* τσόχινον, μέ ζώνην πλατείαν κεντητήν, μακράν τσιμπούκαν μέ ηλέκτρινον μαμέν, καί κρατών μέ τήν αριστεράν ηλέκτρινον μακρόν κομβολόγιον, δέν ήτο καί πολύ γέρων, ώς πενηνταπέντε χρόνων άνθρωπος. Κατήγετο από τήν αρχαιοτέραν καί πλέον γνησίως αυτόχθονα οικογένειαν τού τόπου. Ήτον εκ νεαράς ηλικίας ευσταλής, υψηλός, λεπτός τήν μέσην, μελαχροινός, μέ αδρούς χαρακτήρας τού προσώπου, δασείας οφρύς, οφθαλμούς μεγάλους, ογκώδη ρίνα, χονδρά χείλη προέχοντα. Ηγάπα πολύ τά μουσικά, τά τε εκκλησιαστικά καί τά εξωτερικά, υπήρξε δέ μέ τήν χονδρήν αλλά παθητικήν φωνήν του ψάλτης καί τραγουδιστής εις τόν καιρόν του μέχρι γήρατος.
Τήν Σινιώραν, ωραίαν νέαν, λεπτοφυή, λευκοτάτην, τήν είχε νυμφευθή από έρωτα. Ήδη είχε συζήσει μαζί της υπέρ τά είκοσι πέντε έτη, καί είχεν αποκτήσει τέσσαρας υιούς καί τρείς θυγατέρας. Αλλά τώρα, εις τόν ουδόν τού γήρατος, δέν συνέζη πλέον μαζί της.
Είχε χωρίσει άπαξ ήδη, αφού εγεννήθησαν τά τέσσαρα πρώτα παιδία, δύο υιοί καί δύο θυγατέρες· ο πρώτος ούτος χωρισμός διήρκεσεν επί τινας μήνας. Είτα επήλθε συνδιαλλαγή καί συμβίωσις πάλιν. Τότε εγεννήθησαν άλλα δύο τέκνα, υιός καί θυγάτριον. Είτα επήλθε δεύτερος χωρισμός, υπέρ τό έτος διαρκέσας. Μετά τόν χωρισμόν, δευτέρα συνδιαλλαγη. Τότε εγεννήθη ο τελευταίος υιός. Ακολούθως επήλθε μακρός χωρισμός μεταξύ τών συζύγων. Ο τελευταίος ούτος χωρισμός, μετά πολλάς αγόνους αποπείρας συνδιαλλαγής, διήρκει ήδη από τριών ετών καί ημίσεος. Δέν ήτο πλέον φόβος νά γεννηθούν άλλα τέκνα. Η Σινιώρα ήτον υπερτεσσαρακοντούτις ήδη.
*
* *
Τήν εσπέραν εκείνην, τής 13 Αυγούστου τού έτους 186… εκάθητο μόνος, ολομόναχος, έξω τού ναΐσκου, εις τό προαύλιον, έμπροσθεν τής καλύβης τήν οποίαν είχε κτίσει, εκάπνιζε τό τσιμπούκι του, κ᾿ ερρέμβαζεν. Ο καπνός από τόν λουλάν ανέθρωσκε καί ανέβαινεν εις κυανούς κύκλους εις τό κενόν, καί οι λογισμοί τού ανθρώπου εφαίνοντο νά παρακολουθούν τούς κύκλους τού καπνού, καί νά χάνωνται μετ᾿ αυτών εις τό αχανές, τό άπειρον. Τί εσκέπτετο;
Βεβαίως, τήν σύζυγόν του, μέ τήν οποίαν ήσαν εις διάστασιν, καί τά τέκνα του, τά οποία σπανίως έβλεπεν. Εσχάτως τού είχον παρουσιασθή, πρώτην φοράν εις τήν ζωήν του, καί οικονομικαί στενοχωρίαι. Ο Φραγκούλας ήτο μεγαλοκτηματίας. Είχε παμπόλλους ελαιώνας, αμπέλια αρκετά, καί χωράφια αμέτρητα. Μόνον από τόν αντίσπορον τών χωραφίων ημπορούσε νά μήν αγοράζη ψωμί δι᾿ όλου τού έτους, αυτός καί η οικογένειά του. Οι δέ ελαιώνες, όταν εκαρποφόρουν, έδιδον αρκετόν εισόδημα. Αλλ᾿ επειδή δέν ειργάζετο ποτέ μόνος του, τά έξοδα «τόν έτρωγαν»! Είτα αυξανομένης τής οικογενείας, συνηυξάνοντο καί αι ανάγκαι. Καί όσον ηύξανον τά έξοδα, τόσον τά έσοδα ηλαττούντο. Ήλθαν «δυστυχισμένες χρονιές», αφορίαι, συμφοραί, θεομηνίαι. Είτα, διά πρώτην φοράν, έλαβεν ανάγκην μικρών δανείων. Δέν εφαντάζετο ποτέ ότι μία μικρά κάμπη αρκεί διά νά καταστρέψη ολόκληρον φυτείαν. Απηυθύνθη εις ένα τοκογλύφον τού τόπου.
Οι τοιούτοι ήσαν άνθρωποι «φερτοί», απ᾿ έξω, καί όταν κατέφυγον εις τόν τόπον, εν ώρα συμφοράς καί ανεμοζάλης, κατά τήν Μεγάλην Επανάστασιν ή κατά τά άλλα κινήματα τά πρό αυτής, αρχομένης τής εκατονταετηρίδος, κανείς δέν έδωκε προσοχήν καί σημασίαν εις αυτούς.
Αλλ᾿ επειδή οι εντόπιοι είχον αποκλειστικήν προσήλωσιν εις τά κτήματα, ούτοι, οι επήλυδες, ως πράττουσιν όλοι οι φύσει καί θέσει Εβραίοι, έδωκαν όλην τήν σημασίαν καί τήν προσοχήν των εις τά χρήματα. Ήνοιξαν εργαστήρια, μαγαζεία, κ᾿ εμπορεύοντο, κ᾿ εχρηματίζοντο. Είτα ήλθεν ώρα, όπως καί τώρα καί πάντοτε συμβαίνει, οπότε οι εντόπιοι έλαβον ανάγκην τών χρημάτων, καί τότε ήρχισαν νά υποθηκεύουν τά κτήματα. Εωσότου παρήλθε μία γενεά, ή μία καί ημίσεια, καί τά χρήματα επέστρεψαν εις τούς δανειστάς, συμπαραλαβόντα μεθ᾿ εαυτών καί τά κτήματα.
Έως τότε δέν είχε συλλογισθή τοιαύτα πράγματα ο Φραγκούλης Φραγκούλας, ούτε τόν έμελε ποτέ του περί χρημάτων. Αλλ᾿ επ᾿ εσχάτων, είχε λάβει ανάγκην καί δευτέρου καί τρίτου δανείου, καί οι δανεισταί προθύμως τού έδιδαν, αλλ᾿ απήτουν νά τούς καθιστά υπέγγυα τά καλύτερα κτήματα, εκ τών οποίων έκαστον είχε, κατ᾿ αυτόν εκτιμητήν, δεκαπλασίαν αξίαν τού ποσού τού δανειζομένου. Πλήν φεύ! αυτός δέν ήτο ο μόνος καημός του…
Ο Φραγκούλης Φραγκούλας δέν εφόρει πλέον τό ωραίόν του μαύρον φέσι, τό τουνεζιάνικον· έφερεν οικιακόν μαύρον σκούφον επί τής κεφαλής. Αλλ᾿ ευρίσκετο σήμερον εις τήν εξοχήν. Εάν τόν συνηντώμεν τήν προτεραίαν εις τήν αγοράν, κάτω εις τήν πολίχνην, θά εβλέπομεν ότι είχε βάψει μαύρον τό φέσι του… Είχε πρόσφατον πένθος.
*
* *
«Άχ! Τό ᾽χασα, τό καημένο μ᾿, τό ευάγωγο, τό ᾽χασα!»
Ο γερο-Φραγκούλης εστέναξε, καί είχε δίκαιον νά στενάξη. Τό καλύτερον κοράσιόν του, τό τρίτον, τό μικρότερον, δεκατετραετές μόλις τήν ηλικίαν ―τό οποίον είχε γεννηθή κατά τι διάλειμμα έρωτος μεταξύ δύο χωρισμών― τού είχεν αποθάνει πρό ολίγων μηνών…
Καί αυτός ήλθεν εις τήν Παναγίαν, διά νά κλαύση καί νά πή τόν πόνον του. Ήτον κτήμά του ο ναΐσκος τής Παναγίας τής Πρέκλας. Τό εκκλησίδιον ήτον ευπρεπέστατον, ωραία στολισμένον καί είχε καλάς εικόνας, καί μάλιστα τήν φερώνυμον, τήν γλυκείαν Παναγίαν τήν Πρέκλαν, σκαλιστόν χρυσωμένον τέμπλον, πολυέλεον καί μανουάλια ορειχάλκινα, κανδήλια αργυρά. Έφερε πάντοτε ο ιδιοκτήτης μαζί του τήν βαρείαν υπερμεγέθη κλείδα τής δρυΐνης θύρας τής στερεάς, καί δέν έλειπε συχνά νά επισκέπτεται τήν Παναγίαν του· ιερόσυλος ευτυχώς κανείς ακόμη δέν είχεν αναφανή εις τά μέρη αυτά.
Ήτον η προπαραμονή τής εορτής, ότε θά ετελείτο πανήγυρις εις τόν ναΐσκον, τιμώμενον επ᾿ ονόματι τής Κοιμήσεως. Θά ήρχοντο από τόν τόπον πολλαί οικογένειαι καί άτομα, δωδεκάδες τινές προσκυνητών καί πανηγυριστών, καί ο παπα-Νικόλας, ο συμπέθερός του. Εις τόν παπα-Νικόλαν ο Φραγκούλας έδιδε διά τόν κόπον του έν τάλληρον, περιπλέον δέ εισέπραττεν ο παπάς διά λογαριασμόν του τάς δεκάρας, όσας έδιδαν αι γυναίκες «διά νά γράψουν τά ονόματα» ή τά «ψυχοχάρτια».
Όλα τ᾿ άλλα, προσφοράς, αρτοκλασίας, πώλησιν κηρίων, κτλ. τά εισέπραττεν ο Φραγκούλας ως εισόδημα ιδικόν του…
Καί τώρα τούς επερίμενε νά έλθουν πάλιν… καί ανελογίζετο πώς άλλοτε, όταν ήτον νέος ακόμη, μετά τόν πρώτον χωρισμόν από τήν γυναίκά του, η πανήγυρις αυτή τής Παναγίας τής Κοιμήσεως έγινεν αφορμή διά νά επέλθη συνδιαλλαγή μετά τής γυναικός του. Κατόπιν τής συνδιαλλαγής εκείνης εγεννήθη ο τρίτος υιός, καί τό Κουμπώ, τό θυγάτριον τό οποίον εθρήνει τώρα ο γερο-Φραγκούλας…
«Τό ᾽χασα τό καημένο μου, τό ευάγωγο, τό ᾽χασα!…»
Ώ, δέν ελυπείτο τώρα τόσον πολύ τόν από τής γυναικός του χωρισμόν ―τήν οποίαν άλλως τρυφερώς ηγάπα― όσον εθρήνει τήν σκληράν απώλειαν εκείνην τής κορασίδος, τήν οποίαν εις τόν άλλον κόσμον ήλπιζε μόνον νά επανεύρη… Καί κατενύσσετο πολύ η καρδία του κ᾿ εθλίβετο… Καί ανελογίσθη ότι τό πάλαι εδώ οι χριστιανοί, όσοι ήσαν ως αυτός τεθλιμμένοι, εις τόν ναΐσκον αυτόν τής Παναγίας τής Πρέκλας, ήρχοντο τάς ημέρας αυτάς νά εύρωσι, διά τής εγκρατείας καί τής προσευχής καί τού ιερού άσματος, αναψυχήν καί παραμυθίαν… Τόν παλαιόν καιρόν, πρό τού Εικοσιένα, όταν τό σήμερον έρημον καί κατηρειπωμένον χωρίον εκατοικείτο ακόμη, όλοι οι κάτοικοι καί τών δύο ενοριών ήρχοντο εις τόν ναόν τής Πρέκλας, όστις ήτο απλούν παρεκκλήσιον, ν᾿ ακούσωσι τάς ψαλλομένας Παρακλήσεις, καθ᾿ όλον τόν Δεκαπενταύγουστον…
Άφησεν εις τήν άκρην τό τσιμπούκι, τό οποίον είχε σβήσει ήδη ανεπαισθήτως, εν μέσω τής αλλοφροσύνης καί τών ρεμβασμών τού καπνιστού, καί ακουσίως ήρχισε νά υποψάλλη.
Έλεγε τόν Μέγαν Παρακλητικόν κανόνα τόν εις τήν Παναγίαν, όπου διεκτραγωδούνται τά παθήματα καί τά βάσανα μιάς ψυχής, καί τήν σειράν όλην τών κατανυκτικών ύμνων, όπου είς βασιλεύς Έλλην, διωγμένος, πολεμημένος, στενοχωρημένος, από Λατίνους καί Άραβας καί τούς ιδικούς του, διεκτραγωδεί πρός τήν Παναγίαν τούς ιδίους πόνους του, καί τούς διωγμούς όσους υπέφερεν από τά στίφη τών βαρβάρων, τά οποία ονομάζει νέφη.
Είτα, κατά μικρόν, αφού είπεν όσα τροπάρια ενθυμείτο από στήθους, ύψωσεν ακουσίως τήν φωνήν, καί ήρχισε νά μέλπη τό αθάνατον εκείνο:
«Απόστολοι εκ περάτων, συναθροισθέντες ενθάδε,
Γεθσημανή τώ χωρίω, κηδεύσατέ μου τό σώμα.
Καί σύ, Υιέ καί Θεέ μου, παράλαβέ μου τό πνεύμα».
… Καί είτα προσέτι, παρεκάλει διά τού άσματος τήν Παναγίαν, νά είναι μεσίτρια πρός τόν Θεόν, «μή μού ελέγξη τάς πράξεις, ενώπιον τών αγγέλων…» Ώ, αυτό είχε τήν δύναμιν καί τό προνόμιον νά κάμνη πολλά ζεύγη οφθαλμών νά κλαίωσι τόν παλαιόν καιρόν, όταν οι άνθρωποι έκλαιον ακόμη εκούσια δάκρυα εκ συναισθήσεως…
Ο γερο-Φραγκούλας επίστευε καί έκλαιεν… Ώ, ναί, ήτον άνθρωπος ασθενής· ηγάπα καί ημάρτανε καί μετενόει… Ηγάπα τήν θρησκείαν, ηγάπα καί τήν σύζυγον καί τά τέκνα του, επόθει ακόμη τόν συζυγικόν βίον, επόθει καί τόν βίον τόν μοναχικόν. Τόν καιρόν εκείνον είχεν αγαπήσει εξ όλης καρδίας τήν Σινιωρίτσαν του… καί τήν ηγάπα ακόμη. Αλλ᾿ όσον τρυφερός ήτο εις τόν έρωτα, τόσον ευεπίφορος εις τό πείσμα, καί τόσον γοργός εις οργήν. Ώ! ατέλειαι τών ανθρώπων.
Τώρα, εις τούς τελευταίους χρόνους, είχε γνωρίσει ακόμη καί τήν οικονομικήν στενοχωρίαν, τό παράπονον τής ξεπεσμένης αρχοντιάς, τάς πιέσεις καί τάς απειλάς τών τοκογλύφων. «Τό διάφορο, κεφάλι! τό διάφορο, κεφάλι!» Επί τέσσαρας ενιαυτούς ήτο αφορία, αι ελαίαι δέν εκαρποφόρησαν· ο καρπός είχε προσβληθή από άγνωστον ασθένειαν, διά τάς αμαρτίας τών ιδιοκτητών. Είχαν κιτρινίσει καί μαυρίσει αι ελαίαι, καί ήσαν γεμάται από βούλες, καί είχαν πέσει άκαιρα. Τόσα «υποστατικά», τόσα «μούλκια», τόσο «βιός», αγύριστα κτήματα, σχεδόν τσιφλίκια, ηπειλούντο νά περιέλθωσιν εις χείρας τών τοκογλύφων. ― Εγέννα ή όχι η γή, εκαρποφόρουν ή όχι τά δένδρα, ο τόκος δέν έπαυε. Τά κεφάλαια «έτικτον». Έπαυσε νά τίκτη η γόνιμος (όπως λέγει ο Άγ. Βασίλειος), αφού τά άγονα ήρχισαν κ᾿ εξηκολούθουν νά τίκτουν…
Ανελογίζετο αυτά, κ᾿ έκλαιεν η ψυχή του. Δέν ήλπιζε πλέον, ούτε ηύχετο σχεδόν, νά ήρχετο η Σινιωρίτσα αύριον, εις τήν πανήγυριν, όπως ήρχετο τακτικά κάθε χρόνον, άλλοτε, όταν ήσαν «μονοιασμένοι» ― όπως είχεν έλθει καί άπαξ, εις καιρόν οπού ευρίσκοντο χωρισμένοι, πρό δεκαπέντε ετών… Τώρα μόνον η ψυχή τής Κούμπως, τής αθώας μικράς παρθένου, είθε νά παρίστατο αοράτως εις τήν πανήγυριν, αγαλλομένη.
Ώ! άλλοτε, πρό δεκαπέντε ετών, πρίν γεννηθή ακόμη η Κούμπω ― ναί, η Παναγία είχε δωρήσει τό αβρόν εκείνο άνθος εις τόν Φραγκούλην καί τήν Σινιώραν, καί η Παναγία πάλιν τό είχε δρέψει καί τό είχεν αναλάβει πλησίον της, πρίν μολυνθή εκ τής επαφής τών ματαίων τού κόσμου… Τόν καιρόν εκείνον είχε συμβή ο πρώτος χωρισμός, τό πρώτον πείσμα, τό πρώτον κάκιωμα μεταξύ τών συζύγων. Καί ο Φραγκούλης, θυμώδης, οξύχολος, δριμύς, είχεν αναβή, όπως τώρα, από τήν πολίχνην τήν κατοικημένην εις τό παλαιόν χωρίον τό έρημον, τού οποίου εσώζοντο τότε ακόμη ολίγισται οικίαι, καί δέν ήτο ερείπιον όλον, όπως σήμερον. Καί καθώς τώρα, είχεν έλθει δύο ή τρείς ημέρας πρό τής εορτής εις τό παρεκκλήσιον τής Πρέκλας, εκάθητο δέ εις τά πρόθυρα τού ναΐσκου κ᾿ εκάπνιζε τό μακρόν τσιμπούκι μέ τό ηλέκτρινον επιστόμιον. Πλήν τότε τό φέσι του ήτο κατακόκκινον, καί τώρα εφόρει μαύρον σκούφον… Καί τότε ο Φραγκούλης ήτον σαράντα χρόνων, καί τώρα ήτον πενηνταπέντε… Τότε έτρεφε πείσμα καί χολήν, αλλ᾿ είχε πολύ περισσότερον καί βαθύτερον συζυγικόν έρωτα, καί μόνον νύξιν ήθελεν· ήτον έτοιμος νά συγχωρήση· καί ν᾿ αγαπήση… Αλλά τώρα δέν έχει πλέον ούτε πείσμα σχεδόν ούτε οργήν, ηγάπα τήν Σινιώραν, τήν επόνει, αλλ᾿ έκλαιε πολύ περισσότερον διά τό θυγάτριόν του, τό Κουμπώ, «τό καημένο, τό ευάγωγο!»
Εκείνην τήν φοράν, ο παπα-Νικόλας, άμα έφθασε τήν παραμονήν, ακολουθούμενος από πλήθος προσκυνητών διά τήν πανήγυριν, εστάθη πλησίον τής θύρας τού ναού, παρά τήν γωνίαν, καί τού είπε μυστηριωδώς:
― Θά ᾽χης μουσαφιρλίκια, θαρρώ.
― Τί τρέχει, παπά; ηρώτησε μειδιών ο Φραγκούλας, όστις εμάντευσε πάραυτα.
― Θά σού έλθη τ᾿ ασκέρι… Κοίταξε, Φραγκούλη, φρόνιμα, χωρίς πείσματα…
Ο παπάς, ασκέρι λέγων, εννοούσε προφανώς τήν οικογένειαν τού Φραγκούλα· αλλά τάχα μόνον τά παιδία τά δύο μεγαλύτερα εκ τών τεσσάρων; ― καθόσον τά άλλα δύο τά μικρά, δέν θά ηδύναντο νά κουβαληθούν εις διάστημα τριών ωρών οδοιπορίας χωρίς τήν μητέρα των. Ο Φραγκούλης ηθέλησε νά βεβαιωθή.
― Θά ᾽ρθη μαζί κ᾿ η μάννα τους;
― Βέβαια… πιστεύω, είπεν ο παπάς.
*
* *
Τώ όντι, όταν εβράδιασε καλά, καί ήρχισε νά σκοτεινιάζη, η κυρα-Σινιώρα ήλθε, μαζί μέ τήν γραίαν μητέρα της, καί μέ τά τέσσαρα παιδιά της, εν συνοδία καί άλλων προσκυνητριών, γειτονισσών ή συγγενών της. Από πολλών μηνών δέν είχεν ιδεί τόν σύζυγόν της, όστις είχε κατοικήσει χωριστά, ― εις ευτελές δωμάτιον, χάριν ταπεινώσεως, τό οποίον ωνόμαζε «τό κελλί του», καί έζη από μηνών ως καλόγηρος. Επλησίασε δειλή, κάτω νεύουσα· ο Φραγκούλης ίστατο εκεί, παραπέρα από τήν θύραν τής εκκλησίας, κ᾿ έκαμνε πώς έβλεπεν αλλού, καί πώς επρόσεχεν είς τινα ομιλίαν περί αγροτικών υποθέσεων, μεταξύ δύο ή τριών χωρικών.
Η Σινιώρα εισήλθεν εις τόν ναΐσκον, επροσκύνησεν, εκόλλησε κηρία, καί ησπάσθη τάς εικόνας. Είτα, μετά τινα ώραν, εξήλθεν. Επλησίασε συνεσταλμένη, κ᾿ εχαιρέτισε τόν σύζυγόν της. Ούτος έτεινε πρός αυτήν τήν χείρα, καί ησπάσθη φιλοστόργως τά τέκνα του.
Ήδη ενύκτωνε, καί εψάλη ο Μικρός Εσπερινός. Ακολούθως, μετά τό λιτόν σαρακοστιανόν τό οποίον έφαγον κατά ομάδας καθίσαντες οι διάφοροι προσκυνηταί, εδώ κ᾿ εκεί, επί τών χόρτων καί τών ερειπίων, ο Φραγκούλης ητοίμασεν ιδιοχείρως ξύλινον σήμαντρον, πρόχειρον, κατά μίμησιν εκείνων τά οποία συνηθίζονται εις τά μοναστήρια, καί φέρων τρείς γύρους περί τόν ναόν, τό έκρουσε μόνος του, πρώτον εις τροχαϊκόν ρυθμόν, «τόν Αδάμ, Αδάμ, Αδάμ!» είτα εις ιαμβικόν, «τό τάλαντον! τό τάλαντον!»
Ευθύς τότε, τά δύο παιδία τού Φραγκούλα, καί πέντε ή έξ άλλοι μικροί μοσχομάγκαι, ανερριχήθησαν επάνω εις τήν στέγην τού ναού, άνωθεν τής θύρας, καί ήρχισαν νά βαρούν τρελά, αλύπητα, αχόρταστα, τόν μικρόν μισορραγισμένον κώδωνα, τόν κρεμάμενον από δύο διχαλωτών ξύλων εκεί επάνω. Ύστερον από πολλάς φωνάς, μαλώματα καί επιπλήξεις τού Φραγκούλα, τού μπαρμπα-Δημητρού τού ψάλτου, καί τού Παναγιώτου τής Αντωνίτσας (ενός καλού χωρικού, όστις δέν εκουράζετο νά τρέχη εις όλα τά εξωκκλήσια, καί νά κάμνη «κουμάντο», εωσού επί τέλους η Δημαρχία ηναγκάσθη νά τόν αναγνωρίση ως ισόβιον επίτροπον όλων τών εξοχικών ναών), τά παιδία μόλις έπαυσαν οψέποτε νά κρούουν τόν κώδωνα, κ᾿ εξεκόλλησαν τέλος από τήν στέγην τού ναΐσκου. Ο παπα-Νικόλας έβαλεν ευλογητόν, καί ήρχισεν η ακολουθία τής Αγρυπνίας.
Ο Φραγκούλας ήτο τόσον ευδιάθετος εκείνην τήν εσπέραν, ώστε από τού «Ελέησόν με ο Θεός», τής αρχής τού Αποδείπνου, μέχρι τού «Είη τό όνομα», εις τό τέλος τής Λειτουργίας ―όπου η παννυχίς διήρκεσεν οκτώ ώρας άνευ διαλείμματος― όλα τά έψαλε καί τά απήγγειλε μόνος του από τού δεξιού χορού, μόλις επιτρέπων εις τόν κύρ Δημητρόν, τόν κάτοχον τού αριστερού χορού, νά λέγη κι αυτός από κανένα τροπαράκι, διά νά ξενυστάξη. Έψαλε τό «Θεαρχίω νεύματι» καί εις τούς οκτώ ήχους μοναχός του, προφάσει ότι ο κύρ Δημητρός «δέν εύρισκεν εύκολα τόν ήχον», ήτοι δέν ηδύνατο νά μεταβή αβιάστως καί άνευ χασμωδίας από ήχου εις ήχον. Εις τό τέλος τού Εσπερινού, μοναχός του εδιάβασε τό Συναξάρι, καί, χωρίς νά πάρη ανασασμόν, μοναχός του πάλιν ήρχισε τόν Εξάψαλμον. Έψαλε Καθίσματα, Πολυελέους, Αναβαθμούς καί προκείμενα, είτα όλον τό «Πεποικιλμένη» έως τό «Συνέστειλε χορός», καί όλον τό «Ανοίξω τό στόμα μου» έως τό «Δέχου παρ᾿ ημών». Είτα έψαλεν Αίνους, Δοξολογίαν, εδιάβασεν Ώρας καί Μετάληψιν, πρός χάριν όλων τών ητοιμασμένων διά τήν Θείαν Κοινωνίαν, καί εις τήν Λειτουργίαν πάλιν όλα, Τυπικά, Μακαρισμούς, Τρισάγιον, τό Χερουβικόν, τό «Αι γενεαί πάσαι», τό Κοινωνικόν, κτλ. κτλ.
Όλα αυτά τά ενθυμείτο ακόμη, ως νά ήτον χθές, ο γερο-Φραγκούλας, καί είχον παρέλθει δεκαπέντε έτη έκτοτε. Ακόμη καί μικρά τινα φαιδρά επεισόδια, τά οποία συνέβησαν εις τήν Λιτήν, μικρόν πρό τού μεσονυκτίου, κατά τήν έξοδον τής ιεράς εικόνος εις τό ύπαιθρον. Επειδή αι γυναίκες είχαν κολλήσει πολλά καί χονδρά κηρία, τά πλείστα έργα αυτών τών ιδίων χειρομάλακτα, τά δέ κηρία συμπλεκόμενα εις δέσμας καί περιπλοκάδας από τόν Παναγιώτην τής Αντωνίτσας, τόν πρόθυμον εις τήν υπηρεσίαν τής ιεράς πανηγύρεως, είχαν λαμπαδιάσει, εις μίαν στιγμήν ολίγον έλειψε νά πάρη φωτιάν τό φελόνι τού παπά, είτα καί τό γένειόν του. Τότε ο Παναγιώτης τής Αντωνίτσας, μή ευρίσκων άλλο προχειρότερον μέσον, ήρπαζε τάς ογκώδεις δέσμας τών φλεγόντων κηρίων, τάς έφερε κάτω εις τό έδαφος, κ᾿ επάτει δυνατά μέ τά τσαρούχια του διά νά τά σβήση. Αι γυναίκες δυσφορούσαι εγόγγυζον, νά μήν πατή τά κηριά, γιατί είναι κρίμα.
Τότε είς τών παρεστώτων, υιός πλουσίου τού τόπου, από εκείνους οίτινες εις τό ύστερον κατέστησαν δανεισταί τού Φραγκούλα ―καί όστις ελέγετο ότι εμελέτα εις τάς εκλογάς νά βάλη κάλπην ως υποψήφιος δήμαρχος― ηκούσθη νά λέγη ότι πρέπει νά μάθουν νά κάμνουν «οικονομία, οικονομία στά κηριά! η νύχτα μεγαλώνει… ισημερία τώρα, κοντεύει… έχει νύχτα…»
Αλλ᾿ αι γυναίκες, ενώ ήξευραν, καλύτερα από εκείνον, όλας τάς οικονομίας τού κόσμου, δέν εννοούσαν τί θά πή «οικονομία στά κηριά», αφού άπαξ είναι αγορασμένα καί πληρωμένα, καί είναι μελετημένα καί ταμένα εξ άπαντος νά καούν, διά τήν χάριν τής Παναγίας. Μία απ᾿ αυτάς, γερόντισσα, ανεπόλησε κάτι τι δι᾿ ένα θαύμα, τό οποίον είχεν ακούσει από τό συναξάρι τού Αγίου Δημητρίου, όπου ο Άγιος, εις τήν Σαλονίκην, επέπληξεν αυστηρώς τόν νεωκόρον, έχοντα τήν μανίαν νά σβήνη μισοκαμένα τά κηριά ― καί η γερόντισσα ήρχισε νά τό διηγήται χθαμαλή τή φωνή εις τήν πλησίον της: «Αδελφέ Ονήσιμε, άφες νά καούν τά κηρία, όσα προσφέρουν οι χριστιανοί, καί μή αμαρτάνης…»
Τήν ιδίαν ώραν συνέβη καί τούτο. Ενώ ο παπάς απήγγελλε τάς μακράς αιτήσεις τής Λιτής, επισυνάπτων καί τά ονόματα όλα, ζωντανά καί πεθαμένα, όσα τού είχον υπαγορεύσει αφ᾿ εσπέρας αι ευλαβείς προσκυνήτριαι, ο Φραγκούλης έψαλλε μεγαλοφώνως τό τριπλούν «Κύριε Ελέησον» μέ τήν χονδρήν φωνήν του, καί μέ όλον τό πάθος τής ψαλτικής του. Τότε ο μπαρμπα-Δημητρός, όστις εφαίνετο νά είχε πειραχθή ολίγον, ίσως διότι ο Φραγκούλας εν τή ψαλτομανία του δέν τού επέτρεπε νά πή κ᾿ εκείνος ένα τροπαράκι σωστό (διότι άμα ήρχιζεν ο Δημητρός τό δικό του, ο Φραγκούλας, μέ τήν γερήν, κεφαλικήν φωνήν του, εκθύμως συνέψαλλε, τού ήρπαζε τήν πρωτοφωνίαν, καί υπέτασσε καί εκάλυπτε τήν ασθενή καί τερετίζουσαν φωνήν εκείνου), έλαβε τό θάρρος νά τού κάμη παρατήρησιν.
―  Πιό σιγά, πιό ταπεινά, κύρ Φραγκούλη· σιγανώτερα νά τό λές τό Κύριε ελέησον, γιατί δέν ακούονται τά ονόματα, καί θέλουν οι γυναίκες νά τ᾿ ακούνε.
Είχε κάπως δίκαιον, διότι πράγματι αι γυναίκες απήτουν νά λέγωνται εκφώνως τά ονόματα, όσα είχαν ειπεί εις τόν παπάν νά γράψη. Εννοούσαν νά τ᾿ ακούη κι ο Θεός κ᾿ η Παναγία κι όλος ο κόσμος. Η καθεμία ήθελε ν᾿ ακούση «τά δικά της τά ονόματα», καί νά τ᾿ αναγνωρίση, καθώς απηγγέλλοντο αραδιαστά. Άλλως θά είχαν παράπονα κατά τού παπά, κι ο παπάς άν ήθελε νά φάγη κι άλλοτε, εις τό μέλλον, προσφορές, ώφειλε νά τά έχη καλά μέ τίς ενορίτισσες.
Τότε η Αργυρή, η πρωτότοκος τού Φραγκούλα, ούσα τότε δωδεκαέτις, πονηρά, θυμόσοφος κορασίς, καθώς έστεκε πλησίον εις τόν πατέρα της, εψήλωσεν ολίγον διά νά φθάση εις τό ούς του, καί τού λέγει κρυφά:
― Πατέρα, άφησε καί τόν μπαρμπα-Δημητρό νά ψάλη «Κύριε ελέησον».
Τούτο ήτο ως έμπνευσις καί βοήθημα διά τόν Φραγκούλην. Επειδή ούτος δέν ήθελε φανερά νά υπακούση εις τήν σχεδόν αυθάδη παραίνεσιν τού Δημητρού, καί πάλιν δέν ήθελε νά δείξη ότι εθύμωσεν, εστράφη πρός τόν καλόν γέροντα, καί τού λέγει:
― Πέ, Δημητρό, σαράντα φορές τό «Κύριε ελέησον».
Τότε ο μπαρμπα-Δημητρός, όστις άν καί είχε γηράσει, δέν είχε μάθει ακόμη καλά τά Τυπικά, καί δέν ήξευρεν ακριβώς πότε κατά τήν Λιτήν τό Κύριε ελέησον λέγεται τρίς καί πότε τεσσαρακοντάκις, ήρχισε πράγματι νά τό ψάλλη σαράντα φορές, ώστε ο παπάς εβιάσθη ν᾿ απαγγείλη ραγδαίως καί αθρόα τά τελευταία ονόματα, καί, διά νά είναι σύμφωνος μέ τόν ψάλτην, ήρχισε πρό τής ώρας νά λέγη: «…υπέρ τού διαφυλαχθήναι… από λιμού, λοιμού, σεισμού, καταποντισμού, πυρός, μαχαίρας» καί τά εξής.
*
* *
Τέλος, μετά τήν λειτουργίαν, ο παπάς, ο Φραγκούλας καί η οικογένειά του, καί ολίγοι φίλοι, εκάθισαν κ᾿ έφαγαν ομού καί ηυφράνθησαν, καί τήν εσπέραν ο Φραγκούλης επανήρχετο, ειρηνικώς καί μέ αγάπην, μετά τής συζύγου καί τών τέκνων του, υπό τήν οικιακήν στέγην.
Πρίν παρέλθη έτος, εγεννήθη η Κούμπω. Η κόρη αύτη, πλάσμα χαριτωμένον καί συμπαθές, ανετρέφετο καί ηλικιούτο, εγίνετο τό χάρμα καί η παρηγορία τού πατρός της. Δέν είχε μόνον νοημοσύνην πρώιμον, αλλά κάτι άλλο παράδοξον γνώρισμα, οιονεί χαρακτήρα φρονίμου γυναικός εις ηλικίαν παιδίσκης. Ύστερον, μετά χρόνους, όταν επήλθεν ο δεύτερος χωρισμός, η Κούμπω, οκταέτις τότε, έτρεχε πλησίον τού πατρός της, εις τό «κελλί του», όπου κατώκει εις τήν ανωφερή εσχατιάν τής πολίχνης, καί τόν εγέμιζε περιποιήσεις καί τρυφερότητας.

Εκοιμήθη χωρίς αγωνίαν καί πόνον, εξέπνευσεν ως πουλί, μέ τήν λαλιάν εις τό στόμα.

Αυτή μόνη εδέχετο προθύμως τούς πατρικούς χαλινούς, ενώ τά άλλα τέκνα δέν ήρχοντο ποτέ πλησίον τού πατρός των, καί διά τούτο εκείνος τήν ωνόμαζε «τό ευάγωγο». Καθημερινώς έτρεχε νά τόν εύρη, καί δέν έπαυε νά τόν παρακαλή:
―Έλα, πατέρα, στό σπίτι· μή μάς αφήσης, λέγ᾿ η μητέρα, ζωνταρφανά.
Μίαν τών ημερών έτρεξε δρομαία, φαιδρά, καί πνευστιώσα τού είπε:
―  Τά ᾽μαθες, πατέρα;… Θά παντρέψουμε τ᾿ Αργυρώ μας… Έλα στό σπίτι, γιατί δέν είναι πρέπο, λέγει η μητέρα, νά είστε χωρισμένοι εσείς, πού θά παντρευτή τ᾿ Αργυρώ μας… γιά νά μήν κακιώση ο γαμπρός!…
Τώ όντι ο Φραγκούλας επείσθη, κ᾿ εφιλιώθη μέ τήν σύζυγόν του. Ηρραβώνισαν τήν Αργυρώ, είτα μετ᾿ ολίγους μήνας τήν εστεφάνωσαν… Είτα πάλιν επήλθε τρίτος χωρισμός μεταξύ τού παλαιού ανδρογύνου, καί μ᾿ ένα γεροντόπαιδον μαζί, τό οποίον ήλθεν εις τόν κόσμον σχεδόν συγχρόνως μέ τόν γάμον τής πρωτοτόκου.
Τότε η Κούμπω, ήτις είχε γίνει δεκατριών ετών, δέν έπαυε νά τρέχη πλησίον τού πατρός της, καί νά τόν παρακινή ν᾿ αγαπήση μέ τήν μητέρα.
Μίαν ημέραν, θλιβερά τού είπε:
― Δέν θά μπορώ πλέον νά ᾽ρχωμαι ούτε στό κελλί σου, πατέρα. Είναι κάτι κακές γυναίκες, εκεί στό μαχαλά, στό δρόμο πού περνώ, καί τίς άκουσα πού λέγανε, καθώς περνούσα: «Νά τό κορίτσι τής Φραγκούλαινας, πού τήν έχει απαρατήσει ο άντρας της…» Δέν τό βαστώ πλέον, πατέρα…
Τώ όντι παρήλθον τρείς ημέραι, καί η Κούμπω δέν εφάνη εις τό κελλί τού πατρός της. Τήν τετάρτην ημέραν ήλθε πολύ ωχρά καί μαραμένη, εφαίνετο νά πάσχη.
― Τί έχεις, κορίτσι μου; τής είπεν ο πατήρ της.
―Άν δέν έλθης, πατέρα, τού απήντησεν αποτόμως αίφνης, μέ παράπονον καί μέ πνιγμένα δάκρυα, νά ξεύρης, θά πεθάνω απ᾿ τόν καημό μου!…
―Έρχομαι, κορίτσι μου, είπεν ο Φραγκούλης.
Τώ όντι, τήν άλλην ημέραν επήγεν εις τήν οικίαν. Αλλ᾿ η νεαρά κόρη έπεσε πράγματι ασθενής, καί είχε δεινόν πυρετόν. Όταν ο πατέρας ήλθε παρά τήν κλίνην της, καί τής ανήγγειλεν ότι έκαμεν αγάπην μέ τήν μητέρα της, διά νά χαρή, ήτον αργά πλέον. Η τρυφερά παιδίσκη εμαράνθη εξ αγνώστου νόσου, καί ούτε φάρμακον ούτε νοσηλεία ίσχυσε νά τήν ανακαλέση εις τόν πρόσκαιρον κόσμον. Εκοιμήθη χωρίς αγωνίαν καί πόνον, εξέπνευσεν ως πουλί, μέ τήν λαλιάν εις τό στόμα:
― Πατέρα! πατέρα! στήν Παναγία νά κάμετε μιά λειτουργία… μέ τήν μητέρα μαζί…
Είπε καί απέθανε.
Ο Φραγκούλης έκλαυσεν απαρηγόρητα· έκλαυσεν αχόρταστα, ομού μέ τήν σύζυγόν του… Κατόπιν απεσύρθη, κ᾿ εξηκολούθησε νά κλαίη μόνος του, εις τήν ερημίαν..
Ο τελευταίος ούτος χωρισμός ήτον μάλλον φιλικός καί μέ τήν συναίνεσιν τής Σινιώρας, ήτις έβλεπεν ότι ο γέρων σύζυγός της επεθύμει μάλλον νά γίνη μοναχός. Ο Φραγκούλης ενθυμείτο τήν τελευταίαν σύστασιν τής Κούμπως, «μέ τήν μητέρα μαζί». Μόνον έν παροδικόν πείσμα τού είχεν έλθει. Τού εφάνη ότι αι ίδιαι αδελφαί της, η ύπανδρος, καί η άλλη η δευτερότοκος, δέν τήν ελυπήθησαν όσον έπρεπε, δέν τήν επένθησαν όσον τής ήξιζε, τήν ατυχή μικράν, τήν Κούμπω. Έκτοτε εξηκολούθει νά ζή ολομόναχος πάλιν, τώρα, «επί γήραος ουδώ». Καί ενθυμείτο τόν στίχον τού Ψαλτηρίου: «Μή απώση με εις καιρόν γήρως… καί έως γήρως καί πρεσβείου μή εγκαταλίπης με».
Καί τήν ημέραν αυτήν, τήν παραμονήν τής Κοιμήσεως πάλιν, τόν ευρίσκομεν νά κάθηται εις τό προαύλιον τού ναΐσκου, καί νά καπνίζη μελαγχολικώς τό τσιμπούκι του, μέ τόν ηλέκτρινον μαμέν… αναλογιζόμενος τόσα άλλα καί τούς οχληρούς δανειστάς του, οι οποίοι τού είχαν πάρει εν τώ μεταξύ τό καλύτερον κτήμα· ένα ολόκληρον βουνόν, ελαιώνα, άμπελον, αγρόν μέ οπωροφόρα δένδρα, μέ βρύσιν, μέ ρέμα καί νερόμυλον … καί νά εκχύνη τά παράπονά του εις θρηνώδεις μελωδίας πρός τήν Παναγίαν.
«Εκύκλωσαν αι τού βίου με ζάλαι, ώσπερ μέλισσαι κηρίον, Παρθένε…»
Κ᾿ επόθει ολοψύχως τόν μοναχικόν βίον, ολίγον αργά, κ᾿ επεκαλείτο μεγάλη τή φωνή τόν «Γλυκασμόν τών Αγγέλων, τών θλιβομένων τήν χαράν», όπως έλθη εις αυτόν βοηθός καί σώτειρα·
«αντιλαβού μου καί ρύσαι,
τών αιωνίων βασάνων…»
(1906)