Την ένδοξη φουστανέλα, που φορούν τα αγοράκια της φωτογραφίας, τη φόρεσαν οι αρματολοί και οι κλέφτες στα χρόνια της σκλαβιάς και αργότερα, στον μεγάλο ξεσηκωμό της Εθνεγερσίας του 1821, την φόρεσαν οι οπλαρχηγοί και οι πολεμιστές του ιερού Αγώνα. Είναι η ωραία και τιμημένη ευζωνική στολή, με τη λευκή φουστανέλα και το γαλάζιο αμπέχωνο, το χρυσοκέντητο γιλέκο, το σελάχι για τις πιστόλες και τα μαχαίρια, το κόκκινο σκουφί με τη φούντα να κρέμεται χρυσοκεντημένη κι' αυτή, το καλτσοπαντέλονο και το τσαρούχι με τη φούντα του, η χαρακτηριστική ενδυμασία της ελληνικής λεβεντιάς.
Η θρυλική στολή του τσολιά είναι καθιερωμένη ως εθνική ενδυμασία και τη φορούν σε εθνικές εορταστικές εκδηλώσεις σε όλη την ελεύθερη πατρίδα και παντού όπου υπάρχει Ελληνισμός. Σε ανάλογες περιστάσεις τη φορούσε και ο Ελληνισμός της υπόδουλης Μικρασιατικής Ελλάδας, ακόμα και στην Καισάρεια, την εσχατιά αυτή της Καππαδοκίας.
Είναι γνωστό ότι εδώ, στα δοξασμένα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έζησαν, έδρασαν και κατέπληξαν τον κόσμο με τους ηρωισμούς και τα κατορθώματά τους οι ακρίτες, ανάμεσα στους οποίους ξεχωριστή θέση κατέχει ο θρυλικός ήρωας Καππαδόκης Βασίλειος Διγενής Ακρίτας. Και πολύ αργότερα όμως, κάτω από το ζυγό του Τούρκου κατακτητή, δεν έπαυσαν να γεννιούνται ακρίτες στην ιερή γη της Καππαδοκίας, παιδιά άξια εκείνων των ηρώων και συνεχιστές του θρύλου τους στο φρόνημα και στη λεβεντιά της ελληνικής ψυχής τους. Αυτό δεν είναι καθόλου υπερβολή και το επιβεβαιώνει κατά τον πιο εντυπωσιακό τρόπο μια αληθινή ιστορία που διαδραματίστηκε στην Καισάρεια, την πόλη του Μεγάλου Βασιλείου, ανάμεσα στα χρόνια 1878 και 1892. Την ιστορία αυτή την γνωρίζω από πολλά χρόνια και τώρα ήρθε να την ανασύρει από τα βάθη της μνήμης η εικόνα των δύο μικρών ευζώνων και του ιερέα, με τον πολυσήμαντο συμβολισμό της.
Ένας Έλληνας ακρίτας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ο Όμηρος, ο μικρός εύζωνος της Καισαρείας, που γεννήθηκε το 1878. Η οικογένειά του ήταν από τις πιο πολυμελείς, όπως δείχνει και η φωτογραφία του εξωφύλλου του βιβλίου μας στον οποία αναφέρεται η συγκινητική ιστορία. Ο μικρός Όμηρος κάθεται με απλωμένη την κατάλευκη φουστανέλα του, καμαρωτός και κρατώντας ένα όπλο! Πρέπει να σημειώσω ότι η οικογένεια του μικρού Όμηρου ήταν γνωστή για το ήθος της καθώς και για τις χριστιανικές αρχές της, αλλά και για τη φιλανθρωπική και πατριωτική της παράδοση και προσφορά. Ο παππούς του Όμηρου ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία και στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 είχε ενισχύσει με μεγάλα χρηματικά ποσά το αγωνιζόμενο έθνος μας. Ο γιος του, ο πατέρας του μικρού Όμηρου, αντάξιος γόνος του, είχε κυριολεκτικά στη διάθεση των αναξιοπαθούντων συμπατριωτών του τη μεγάλη περιουσία του και βρισκόταν πάντα κοντά σε όποιον χρειαζόταν βοήθεια.
Κάποτε ο πατέρας του Όμηρου ταξίδεψε στη λαμπρή πρωτεύουσα της Ιωνίας, τη Σμύρνη, στην οποία ανθούσε πολυπληθής Ελληνισμός. Έλεγαν μάλιστα τότε χαρακτηριστικά, θέλοντας να δείξουν την ακμή και τον πλούτο της: αν καεί η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη μπορεί να την ξαναχτίσει!
Γυρίζοντας στην Καισάρεια, αγόρασε και έφερε δώρο στο δωδεκάχρονο γιο του μία ωραία ευζωνική στολή. Η χαρά του μικρού Όμηρου δεν ήταν δυνατό να περιγραφεί. Φόρεσε την ωραία στολή και δεν ήθελε να τη βγάλει και να την αποχωριστεί. Επέμενε να τη φορά κάθε μέρα, να πηγαίνει έτσι στο σχολείο του και παντού να κυκλοφορεί με τη λεβέντικη στολή του. Οι γονείς του τον συμβούλευαν ότι δεν ήταν δυνατό να γίνεται αυτό και ότι υπήρχαν μόνο ορισμένες μέρες που θα μπορούσε να ντύνεται εύζωνος. Ο μικρός Όμηρος, παρέμενε αμετάπειστος δείχνοντας ένα πείσμα ασυνήθιστο για την ηλικία του. Τελικά, μη μπορώντας να κάνουν διαφορετικά οι γονείς του, τον άφησαν να κυκλοφορεί με την ευζωνική του στολή!
Αυτό γινόταν καθημερινά, μέχρι που κάποια μέρα ο Όμηρος πέρασε στο σελάχι της στολής του δύο αληθινές πιστόλες που είχαν στο σαλόνι του σπιτιού τους και παίρνοντας και το κυνηγετικό όπλο του πατέρα του, που σε τίποτα δεν διέφερε από ένα πολεμικό, βγήκε και άρχισε να τριγυρίζει στους δρόμους της Καισάρειας, καμαρωτός και περήφανος, αφήνοντας να ανεμίζει στον αέρα της Καππαδοκίας η κατάλευκη φουστανέλα του.
Οι Τούρκοι, που από καιρό τον είχαν βάλει στο μάτι καθώς τον έβλεπαν να περιφέρεται κάθε μέρα φορώντας την ευζωνική του στολή, άρπαξαν την ευκαιρία να τιμωρήσουν το παιδί. Ένας εξαγριωμένος Τούρκος βγήκε μπροστά στο παιδί, καβάλα στο άλογό του, καθώς αυτό ξεπρόβαλε από τη γωνία ενός δρόμου. Με το πρόσχημα ότι το ατίθασο άλογο τρόμαξε από το θέαμα του φουστανελοφόρου παιδιού με το όπλο στο χέρι και έριξε κάτω τον αναβάτη του, εκείνος άρπαξε μια πέτρα και την κατέβασε στο κεφάλι του μικρού Όμηρου βρίζοντας: Γκιαούρ σεϊτάν ασκερί ολμούς (ο άπιστος έγινε στρατιώτης του διαβόλου.).
Το παιδί τραυματίστηκε πολύ σοβαρά. Παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες του πατέρα του να το σώσει, η ψυχή του μικρού εύζωνου της Καισάρειας πέταξε ύστερα από τρεις μέρες κοντά στο Θεό. Ήταν τότε 12 ετών!
Οι γονείς του έπεσαν σε βαθειά κατάθλιψη και η απαρηγόρητη μητέρα του, σε ηλικία μόλις 28 ετών ακολούθησε στον τάφο το αγόρι της, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.
Υπάρχουν πάρα πολλές αληθινές ιστορίες, σαν αυτήν του μικρού Όμηρου, που δείχνουν το αδάμαστο φρόνημα και την αδούλωτη ψυχή του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, που η ιστορική πορεία του τελείωσε με τον τραγικό ξεριζωμό του 1922. Ωστόσο, η ένδοξη φουστανέλα θα παραμένει για πάντα το σύμβολο της ελληνικής ψυχής και λεβεντιάς, «κάρφος στους οφθαλμούς» των έχθρων του Γένους και της Ορθοδοξίας. Σε ένα από τα πολλά ταξίδια μου στην Τουρκία, επισκέφθηκα και τα ανάκτορα του Ντολμά Μπαξέ, στην Κωνσταντινούπολη. Σε μια τεράστια αίθουσα υπήρχε και ένας μεγάλος ζωγραφικός πίνακας, που απεικόνιζε δεκάδες ευζωνάκια να κοίτονται σφαγμένα, με τις λευκές φουστανέλες τους βαμμένες στο αίμα, ενώ πιο πέρα, Τούρκοι στρατιώτες εικονίζονταν να καμαρώνουν για το κατόρθωμά τους... Δεν άντεξα και με δακρυσμένα μάτια, προτού περιηγηθώ καλά το «Ντολμά Μπαξέ», έφυγα...
"ΟΙ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΡ. ΔΟΡΟΥΚΙΔΗΣ
ΤΟΥΡΚΟΓΛΩΣΣΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΣ
ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΔΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ"
