• Στις 29 Δεκεμβρίου 1820, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης , ως αρχηγός των Φιλικών, στέλνει επιστολή στο λαό της Σαντορίνης, για να ενθουσιάσει το λαό. Στην επιστολή αναφέρει και τα εξής: …. «… Στέλλω προς υμάς τον παρουσιαζόμενον καπετάν Ευάγγελον Ματζαράκη, άνδρα φιλογενέστατο και δια τον μεγάλον ζήλον τον οποίον έδειξεν εις πολλάς περιπτώσεις αξιοσέβαστον, όστις είναι προσταγμένος να σας ειπή τους σκοπούς μας και να οδηγήση έκαστον εις όσα παρ αυτού ζητεί σήμερον ….»(δεν κρατήθηκε το πολυτονικό σύστημα ).
• Ο Ευάγγελος Ματζαράκης ήταν πλοίαρχος και αγωνιστής της επανάστασης του 1821. Στις 5 Μαΐου του 1821 ήταν αυτός που σήκωσε την σημαία της επανάστασης στην Σαντορίνη. ( Wikipedia)
• Στην επιστολή των προκρίτων και λοιπών κατοίκων της Σαντορίνης εις τους προκρίτους των Σπετσών, 30 Απριλίου 1821, γίνεται αναφορά στο έμψυχικο δυναμικό το οποίο στέλνουν οι Σαντορινιοί, για την υποστήριξη του απελευθερωτικού αγώνα: « Όθεν εξαποστέλλομεν κατά το παρόν, προς υμάς, άνδρας 70 ομού μ έναν ιερέα συνοδευόμενους με ένα των προυχόντων ημών Νικόλαον Δεναξάν, τους οποίους θέλει να μεταχειρισθείτε εις τα απολεμικά υμών πλοία υπέρ της κοινής ελευθερίας»
Πηγές για τα ανωτέρω: Ιωάννου Συρίγου: « Η Σαντορίνη και η συμβολή της Εις τον Υπερ της Ελλην.Ανεξαρτησίας Ιερόν Αγώνα» στο Μιχάλης Δανέζης « Σαντορίνη 1939». Από τη συγκεκριμένη ιστορική αναφορά πήρα μόνο 2 αποσπάσματα καθαρά ενδεικτικά!
Επίσης, από τη συνέχεια του 3τομου έργου της Οικογένειας Δανέζη για τη Σαντορίνη, και συγκεκριμένα από το τόμο του 1971 μέρικές άκρως σημαντικές ιστορικές αναφορές για την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης είναι και οι παρακάτω:
Σύμφωνα με τον Βασίλειο Σφυρόερα: « Οικονομικά της Σαντορίνης κατά τον τελευταίον αιώνα της Τουρκοκρατίας» προκύπτει ότι:
• Ο πληθυσμός της ανερχόμενος το 1770 εις 9000 κατοίκους επεδίδετο όχι μόνο εις την γεωργία αλλά και εις την ναυτιλία.. Το 1780 η Μονή Προφήτη Ηλία διαθέτει ιδιόκτητο πλοίο
• Κατά την πραγματοποίηθείσα το 1807 υποχρεωτική ναυτολογία νησιωτών για την κάλυψη έμψυχου υλικού αναγκών του τουρκικού στόλου, η Σαντορίνη έστειλε 50 ναύτες, ο Πόρος 40, η Ύδρα 110.
• Από το φορολογικό κατάστιχο των ετών 1812- 1814 το νησί κατέβαλλε ετησίως 55.676 γρόσια ενώ η θεωρούμενη έφορη Νάξος 29.750, και η Ύδρα 5.320.
Σύμφωνα δε με τον Φίλιππα Κατσίπη: « Συμβάντα κατά την Επανάσταση στη Σαντορίνη», Αξιοσημείωτα όλα είναι οι Προσφορές για τον Εθνικό Άγώνα του 1821: Από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας ( Πύργου;) 700 γρόσια, Από Αντωνάκη Καραμολέγκο 40 γρόσια, Από εκκλησίαν Χρυσοστόμου ( ;) 60 γρόσια, από τον Ηγούμενο του Αγίου Χαραλάμπους ( παλιό μοναστήρι στη Σαντορίνη στην έξω Γωνιά) 300 γρόσια, από το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία 1640 γρόσια, Από Επίτροπο Παναγιάς Ιμπορίου ( Εμπορείου) 1305, από Επίτροπο Αγίου Δημητρίου ( Μεσσαριάς μάλλον), 150 γρόσια, από εκκλησία Μπελώνια ( Σημερινή ορθόδοξη Μητρόπολη), 75 γρόσια, από καπετάνιο Τζαννετάκη Ντειμέζη 39 γρόσια, από εκκλησία Παναγιάς 200 (Επισκοπής;), από την εκκλησία Θεολόγου ( Άγιος Ιωάννης Θεολόγος) 112, από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου Πύργου 78, από την Αγία Θεοδοσία ( Πύργου;) 25 γρόσια, Από εκκλησία Αγίων Αναργύρων ( Μεγαλοχωρίου:;) 70 γρόσια, Από την Παναγιά Μαλτέζα 1811, από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας Πύργου 70, από την Εκκλησία της Αγίας Τριάδος Επάνω Μεριάς 20, από την εκκλησία της Παναγιάς του Καλού 200 γρόσια, από την Παναγιά του Μεγάλου Χωριού 315,από τον Άγιο Νικόλαο Επάνω Μεριάς 200, Από τον Άγιο Σπυρίδωνα 180, από την εκκλησία Ταξιαρχών 150, από την Αγία αικατερίνη Οίας, 45, από τον κ. Αντώνιο Δράλο δι έν καντήλι 87,30, Από τον Γεώργιο Χατζή 69, 30, Από τον Γιαννάκη Γαβρίλη 72. Σύνολο γρόσια 8.164,20
Εκτός των άλλων υπάρχουν αναλυτικές περιγραφές και για τα γεγονότα στη Σαντορίνη και στον Διονύσιο Κόκκινο στο 6τομο έργο του για την Ελληνική Επανάσταση και σε άλλους ιστορικούς ερευνητές
http://kallistorwntas.blogspot.com/2010/03/blog-post_1653.html
