Οι δακτυλιώσεις των πουλιών είναι ένα σημαντικό επιστημονικό εργαλείο που βασίζεται στο μαρκάρισμα των άγριων πουλιών με δακτυλίδι.
Γράφει η Δανάη Πορτόλου
Η δακτυλίωση ξεκίνησε πριν από περίπου 100 χρόνια στην Γερμανία και τη Δανία. Σήμερα υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη δακτυλιώνονται περίπου 3,8 εκατομμύρια πουλιά το χρόνο. Στην Ελλάδα δυστυχώς τα προγράμματα δακτυλιώσεων είναι ακόμη λιγοστά.
Με τις δακτυλιώσεις οι ορνιθολόγοι προσπαθούν να απαντήσουν σε ερωτήματα σχετικά με τις μεταναστευτικές οδούς και σταθμούς μετανάστευσης, τις εσωτερικές μετακινήσεις των πουλιών, το μέγεθος των πληθυσμών, την ηλικία, την αναπαραγωγική επιτυχία τους κι άλλα δημογραφικά στοιχεία. Προσπαθούν επίσης να καταλάβουν καλύτερα τη συμπεριφορά, την οικολογία και την επιλογή του χώρου φωλιάσματος αλλά και τη φυσική κατάσταση του πουλιού κατά την μετανάστευση.
Υπάρχει μεγάλη ποικιλία μεταλλικών δακτυλιδιών, ανάλογα με το είδος του πουλιού και τον τόπο διαβίωσής του. Όλα αναγράφουν ένα ή δύο γράμματα και έναν αύξοντα αριθμό και μία διεύθυνση, στην οποία αποστέλλεται η πληροφορία επανεύρεσης ενός δακτυλιωμένου πουλιού. Σε κάποιες περιπτώσεις, σε συνδυασμό με τα μεταλλικά δακτυλίδια τοποθετούνται και πλαστικά, χρωματιστά δακτυλίδια, τα οποία μπορεί να έχουν και γράμματα ή/και αριθμούς.
Οι νησίδες του Αιγαίου προσφέρονται για την πραγματοποίηση δακτυλιώσεων. Καθώς, τα περισσότερα είδη θαλασσοπουλιών φωλιάζουν στο έδαφος, η δακτυλίωση των νεοσσών τους μπορεί να εφαρμοστεί με σχετική ευκολία και ταχύτητα κατά την φάση της πτέρωσης.
Δακτυλιώσεις Αιγαιόγλαρων
445 νεοσσοί Αιγαιόγλαρων σε νησίδες 12 διαφορετικών περιοχών του Αιγαίου έχουν δακτυλιωθεί μέσα σε ένα από τα σημαντικότερα ερευνητικά προγράμματα της ΕΟΕ που αφορά στον Αιγαιόγλαρο και υλοποιήθηκε στο Αιγαίο. Το πρόγραμμα που ξεκίνησε το 1997 με την υποστήριξη πόρων LIFE συνεχίζεται με πόρους της ΕΟΕ σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Δακτυλίωσης. Οι περιοχές του προγράμματος είναι Αγαθονήσι, Αμοργός, Ελούντα, Φούρνοι, Κάλυμνος, Κύθηρα, Λέσβος, Λειψοί, Μύκονος, Πάρος, Σύμη και Τήλος.
Τα δακτυλίδια τοποθετούνται στους νεοσσούς των Αιγαιόγλαρων από ερευνητές της ΕΟΕ πάνω στην αποικία χωρίς να χρησιμοποιείται καμία μέθοδος παγίδευσης. Εκτός από το μεταλλικό δακτυλίδι, που τοποθετείται στο αριστερό πόδι, τοποθετείται και ένα μεγάλο πλαστικό δακτυλίδι στο δεξί, κόκκινου χρώματος με άσπρα γράμματα. Το πλαστικό δακτυλίδι διαβάζεται άνετα με τηλεσκόπιο ή δυνατά κιάλια από απόσταση 150 μέτρων κι αναγράφει δύο λατινικούς χαρακτήρες και έναν αριθμό από το 1 ως το 9 πχ CD6, AF7. Πλαστικά δακτυλίδια τοποθετούνται στο ίδιο είδος και στην υπόλοιπη Μεσόγειο: μπλε χρώματος στην Γαλλία και άσπρου στην Ισπανία.
Οι επανευρέσεις πουλιών προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες που μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη γνώση του είδους και στην κατανόηση των δράσεων που είναι αναγκαίες για την προστασία του. Για παράδειγμα, μπορούμε να μάθουμε που ξεχειμωνιάζει και επομένως τι κινδύνους ενδέχεται να αντιμετωπίζει εκεί, εάν τα νεαρά γυρνάνε να αναπαραχθούν στην ίδια περιοχή όπου γεννήθηκαν και αν υπάρχει μετακίνηση πληθυσμών μέσα στο Αιγαίο ή και μεταξύ άλλων αποικιών της Μεσογείου. Μέσα στο διάστημα των δακτυλιώσεων, έχουν γίνει πέντε επανευρέσεις, άλλοτε ζωντανών πουλιών και άλλοτε νεκρών, που βρέθηκαν ή παρατηρήθηκαν στην Κύπρο, την Κρήτη, την Μάλτα, την Ισπανία και τον Λίβανο!
Σε κάθε περίπτωση, η επικοινωνία της πληροφορίας είναι εξαιρετικά σημαντική. Το κοινό εντός και εκτός Ελλάδος μπορεί να συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια, αναφέροντας κάθε παρατήρηση γλάρου με κόκκινο δακτυλίδι, ακόμη και αν δεν καταγραφεί ο συνδυασμός. Οι πληροφορίες που είναι απαραίτητες είναι οι εξής:
• Πού παρατηρήθηκε το πουλί;
• Πότε (ακριβή ημερομηνία και ώρα);
• Ποιος ήταν ο συνδυασμός του κόκκινου δακτυλιδιού;
• Σε ποιο πόδι ήταν το κόκκινο δακτυλίδι;
• Την ηλικία του πουλιού (εάν την γνωρίζετε)
• Εάν ήταν ζωντανό ή νεκρό
