*Το κείμενο της προκήρυξης.
Γράφει ο Ανδρέας Μακρίδης
Τον βλέπει κανείς στον περίφημο πίνακα του Von Hess να διαβαίνει τον Προύθο και να υψώνει την σημαία με το ένα χέρι, ενώ το άλλο δεν φαίνεται, κρυμμένο σε μία τσέπη πάνω από το σπαθί.
Από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, οι καλλιτέχνες φροντίζουν να κρύβουν τις φυσικές αδυναμίες των ηρώων τους. Για τον ρομαντικό Von Hess ωστόσο, ο Υψηλάντης δικαιούτο να εξαιρεθεί. Γιατί η σωματική αναπηρία, με το ένα χέρι χαμένο στη μάχη της Δρέσδης, για τους ρομαντικούς δεν ήταν σκώμμα, αλλά υπερηφάνεια.
*Ο περίφημος πίνακας του Von Hess
Στις 22 Φεβρουαρίου του ’21, (8 Μαρτίου με το νέο ημερολόγιο) ο Υψηλάντης περνάει τον Προύθο. Θα μεταβεί στο Ιάσιο, όπου ο μητροπολίτης Βενιαμίν Κοστάκε, θα τον ευλογήσει επίσημα στην Εκκλησία των Τριών Ιεραρχών. Ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, ζει έναν πυρετό. Βρίσκεται σε μια ορθόδοξη χριστιανική Μητρόπολη, ευλογούμενος από τον Δεσπότη της, όπως οι παλιοί Ελληνορωμαίοι Αυτοκράτορες, που τους λογίζει για προγόνους του. Είναι οικογενειακή παράδοση η διασταύρωση των Υψηλάντηδων με τους μεγάλους Κομνηνούς της Τραπεζούντας κι έχει η σημαία του το «Εν τούτω Νίκα» κεντημένο στο κέντρο. Και έναν Φοίνικα, να αναγεννιέται από τις στάχτες του.
*Η προκήρυξη του Υψηλάντη, από το Ιάσιο: «Άνδρες Γραικοί, όσοι ευρίσκεσθε εις Μολδαβίαν και Βλαχίαν!»- μία ακόμα προκήρυξη του Αρχηγού.
Από το Ιάσιο, ο Υψηλάντης θα στείλει αρκετές επαναστατικές προκηρύξεις. Άλλες απευθύνονται προς τους ιερείς. Άλλες προς τους Έλληνες της Μολδοβλαχίας. Άλλες προς τους νησιώτες του Αιγαίου. Το κείμενο της γραφής τους, είναι έντονα ρομαντικό, προτρεπτικό, εγερτήριο- δείγμα του πυρετού, τον οποίον ο ίδιος ζει.«Ιδού μετά τοσούτων αιώνων οδύνας, απλώνει πάλιν ο Φοίνιξ της Ελλάδος μεγαλοπρεπώς τας πτέρυγάς του και προσκαλεί υπό την σκιάν αυτού τα γνήσια και ευπειθή τέκνα της! Ιδού, η φίλη ημών Πατρίς Ελλάς ανυψώνει μετά θριάμβου τας προπατορικάς της σημαίας! Ο Μωρέας, η Ήπειρος, η Θεσσαλία, η Σερβία, η Βουλγαρία, τα Νησιά του Αρχιπελάγους, εν ενί λόγω η Ελλάς άπασα επίασε τα όπλα, δια να αποτινάξη τον βαρύν ζυγόν των βαρβάρων και ενατενίζουσα εις το μόνον νικητήριον όπλον των Ορθοδόξων, τον τίμιον λέγω και ζωοποιόν Σταυρόν, κράζει μεγαλοφώνως υπό την προστασίαν μεγάλης και κραταιάς Δυνάμεως: Εν τούτω τω σημείω νικώμεν! Ζήτω η Ελευθερία!» (Προκήρυξη προς τους Έλληνες της Βλαχίας).
«…έως πότε θα υποφέρητε βλέποντας τους ναούς Κυρίου βεβηλωμένους από Αγαρηνούς; Έως πότε το ιερόν έδαφος της Ελλάδος να μιαίνεται από τους μιαρούς πόδας των τυράννων της; Έως πότε Σεχ-Ισλάμη αντί Χρυσοστόμου; Έως πότε Σουλτάνος αντί Κωνσταντίνου; Έως πότε η ψυχώλεθρος άγνοια του ιερού Ευαγγελίου εις έθνος, δια της γλώσσης του οποίου εκηρύχθη εις τα πέρατα της οικουμένης; Έως πότε η επονείδιστος αύτη απαιδευσία εις έθνος του οποίου οι προπάτορες εσόφισαν πάσαν την Γην; Έως πότε;…φευ! …έως πότε δούλοι ημείς των οποίων οι προπάτορες επολέμησαν πολλάκις υπέρ της ελευθερίας άλλων» (Προκήρυξη προς τους Ιερείς).
Ενώ ωστόσο θα περίμενε κανείς, πως ο αριστοκράτης Υψηλάντης θα ανέτρεχε απλώς στα περασμένα αυτοκρατορικά μεγαλεία του Γένους και της θρησκείας του, αιφνιδιάζει τους πάντες με μία προκήρυξη, που όμοιά της είχε να δει το φως της νομιμότητας στη Δύση, από τον προηγούμενο αιώνα.
*Ο Γεώργιος Τυπάλδος- Κοζάκης.: Συντάκτης της κεντρικής επαναστατικής προκήρυξης του Υψηλάντη, «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος».
Το επαναστατικό μανιφέστο με τίτλο «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» δεν είναι γραμμένο από το χέρι του Υψηλάντη. Φέρει ωστόσο την υπογραφή του, την υιοθεσία του. Συντάκτης του είναι ο φιλελεύθερος Γεώργιος Τυπάλδος- Κοζάκης, από το Ληξούρι της Κεφαλονιάς. Αποδέκτες του, οι υπόδουλοι Έλληνες και εμμέσως τα δυτικά ανακτοβούλια. Και μια προσεκτική ματιά στην ματωμένη προκήρυξη, αρκεί για να διακρίνει, τα στίγματα εκείνα, της ανταρσίας, που έβαζαν δυναμίτη στο καθεστώς της νομιμότητας- όχι εκείνης του Σουλτάνου μονάχα, αλλά και της ανίερης Συμμαχίας των δυτικών Ηγεμόνων.
ΤΟ ΜΑΤΩΜΕΝΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ
Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος
Η ώρα ήλθεν, ω Άνδρες Έλληνες. Προ πολλού οι λαοί της Ευρώπης, πολεμούντες υπέρ των ιδίων δικαιωμάτων και ελευθερίας αυτών, μας επροσκάλουν εις μίμησιν. Αυτοί, καίτοι οπωσούν ελεύθεροι, επροσπάθησαν όλαις δυνάμεσι να αυξήσωσι την ελευθερίαν, και δι’ αυτής πάσαν αυτών την ευδαιμονίαν. Οι αδελφοί μας και φίλοι είναι πανταχού έτοιμοι, οι Σέρβοι, οι Σουλιώτες, και όλη η Ήπειρος, οπλοφορούντες μας περιμένουσιν ας ενωθώμεν λοιπόν με Ενθουσιασμόν! η Πατρίς μας προσκαλεί!
Η Ευρώπη, προσηλώνουσα τους οφθαλμούς της εις ημάς, απορεί δια την ακινησίαν μας. Ας αντηχήσωσι λοιπόν όλα τα Όρη της Ελλάδος από τον Ήχον της πολεμικής μας Σάλπιγγος, και αι κοιλάδες από την τρομεράν κλαγγήν των Αρμάτων μας. Η Ευρώπη θέλει θαυμάση τας ανδραγαθίας μας, οι δε τύραννοι ημών τρέμοντες και ωχροί θέλουσι φύγει απ' έμπροσθεν μας.
Οι φωτισμένοι λαοί της Ευρώπης ενασχολούνται εις την αποκατάστασιν της ιδίας ευδαιμονίας· και πλήρεις ευγνωμοσύνης δια τας προς αυτούς των Προπατόρων μας ευεργεσίας, επιθυμούσι την ελευθερίαν της Ελλάδος.
Ημείς, φαινόμενοι άξιοι της προπατορικής αρετής και του παρόντος αιώνος, είμεθα εύελπεις, να επιτύχωμεν την υπεράσπισιν αυτών και βοήθειαν πολλοί εκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν έλθη, δια να συναγωνισθώσι με ημάς. Κινηθήτε, ω φίλοι, και θέλετε ιδή μιαν Κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαια μας! Θέλετε ιδή, και εξ αυτών των εχθρών μας πολλούς, οίτινες, παρακινούμενοι, από την δικαίαν μας αιτίαν, να στρέψωσι τα νώτα προς τον εχθρόν και να ενωθώσι με ημάς ας παρρησιασθώσι με ειλικρινές φρόνημα, η Πατρίς θέλει τους εγκολπωθή! Ποίος λοιπόν εμποδίζει τους ανδρικούς σας βραχίονας; ο άνανδρος εχθρός μας είναι ασθενής και αδύνατος. Οι στρατηγοί μας έμπειροι και όλοι οι ομογενείς γέμουσιν ενθουσιασμού! Ενωθήτε λοιπόν, ω ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες! Ας σχηματισθώσι φάλαγκες εθνικοί, ας εμφανισθώσι πατριωτικοί λεγεώνες, και θέλετε ιδή τους παλαιούς εκείνους κολοσσούς του δεσποτισμού να πέσωσιν εξ ιδίων, απέναντι των θριαμβευτικών μας Σημαιών! Εις την φωνήν της Σάλπιγγός μας όλα τα παράλια του Ιονίου και Αιγαίου πελάγους θέλουσιν αντηχήσει· τα Ελληνικά πλοία, τα οποία εν καιρώ ειρήνης ήξευραν να εμπορεύωνται, και να πολεμώσι, θέλουσι σπείρει εις όλους τους λιμένας του τυράννου με το πυρ και την μάχαιραν, την φρίκην και τον θάνατον.
Ποία Ελληνική ψυχή θέλει αδιαφορήση εις την πρόσκλησιν της Πατρίδος; Εις την Ρώμην ένας του Καίσαρος φίλος σείων την αιματομένην χλαμύδα του τυράννου εγείρει το λαόν. Τι θέλετε κάμη Σεις, ω Έλληνες, προς τους οποίους η Πατρίς γυμνή δεικνύει μεν τας - πληγάς της και με διακεκομμένην φωνήν επικαλείται την βοήθειαν των τέκνων της. Η θεία Πρόνοια, ω φίλοι συμπατριώται, ευσπλαγχνισθείσα πλέον τας δυστυχίας μας, ηυδόκησεν ούτω τα πράγματα, ώστε με μικρόν κόπον θέλομεν απολαύσει με την ελευθερίαν πάσαν ευδαιμονίαν. Αν λοιπόν από αξιόμεμπτον αβελτηρίαν αδιαφορήσωμεν, ο τύραννος γενόμενος αγριώτερος, θέλει πολλαπλασιάση τα δεινά μας, και θέλομεν καταντήση δια παντός το δυσχερέστερον πάντων των εθνών.
Στρέψατε τους οφθαλμούς σας, ω Συμπατριώται, και ίδετε την ελεεινήν μας κατάστασιν! Ίδετε εδώ τους Ναούς καταπατημένους! εκεί τα τέκνα μας αρπαζόμενα δια χρήσιν αναιδεστάτην της αναιδούς φιληδονίας των βαρβάρων τυράννων μας! τους οίκους μας γεγυμνωμένους, τους αγρούς μας λεηλατισμένους και ημάς αυτούς ελεεινά ανδράποδα!
Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον, δια να υψώσωμεν το σημείον, δι ου πάντοτε νικώμεν λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα και την Ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών καταφρόνησιν.
Μεταξύ ημών ευγενέστερος είναι, όστις ανδρειοτέρως υπερασπισθή τα δίκαια της Πατρίδος, και ωφελιμωτέρως την δουλεύσει. Το έθνος συναθροιζόμενον θέλει εκλέξει τους Δημογέροντας του, και εις την ύψιστον ταύτην Βουλήν θέλουσιν υπείκει όλαι μας αϊ πράξεις.
Ας κινηθώμεν λοιπόν με εν κοινόν φρόνημα· οι πλούσιοι ας καταβάλωσι μέρος της ιδίας περιουσίας, οι ιεροί ποιμένες ας εμψυχώσωσι τον λαόν με το ίδιον των παράδειγμα, και οι πεπαιδευμένοι ας συμβουλεύσωσι τα ωφέλιμα. Οι δε εν ξέναις αυλαίς υπουργούντες στρατιωτικοί και πολιτικοί ομογενείς, αποδίδοντες τας ευχαριστίας εις ην έκαστος υπουργεί δύναμιν, ας ορμήσωσιν όλοι και ας συνεισφέρωσιν εις την πατρίδα τον χρεωστούμενον φόρον, και ως γενναίοι ας ενοπλισθώμεν όλοι, άνευ αναβολής καιρού, με το ακαταμάχητον όπλον της ανδρείας, και υπόσχομαι εντός ολίγου την νίκην, και μετ' αυτήν παν αγαθόν. Ποίοι μισθωτοί και ποίοι δούλοι τολμούν να αντιπαραταχθώσιν απέναντι λαού, πολεμούντος υπέρ της ιδίας ανεξαρτησίας; Μάρτυρες οι Ηρωικοί αγώνες των προπατόρων μας. Μάρτυς η Ισπανία, ήτις πρώτη και μόνη κατετρόπωσε τας αήττητους φάλαγκας ενός τυράννου.
*Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Από τις τοιχογραφίες της αίθουσας Ελευθερίου Βενιζέλου, του Μεγάρου της Βουλής
Με την Ένωσιν, ω Συμπολίται, με το προς την ιεράν θρησκείαν Σέβας, με την προς τους Νόμους και Στρατηγούς υποταγήν, με την ευτολμίαν και σταθερότητα, η νίκη μας είναι βεβαία και αναπόφευκτος. Αυτή θέλει στεφανώσει με δάφνας αειθαλείς τους Ηρωικούς αγώνας μας, αυτή με χαρακτήρας ανεξαλείπτους θέλει χάραξη τα ονόματα ημών εις τον ναόν της αθανασίας, δια το παράδειγμα των επερχομένων γενεών. Η Πατρίς θέλει ανταμείψη τα ευπειθή και γνήσια της τέκνα με τα βραβεία της δόξης και τιμής· τα δε απειθή και κωφεύοντα εις την τωρινήν της πρόσκλησιν θέλει αποκήρυξη ως νόθα και Ασιανά σπέρματα, και θέλει παραδώση τα ονόματα των, ως άλλων προδοτών, εις τον αναθεματισμόν και κατάραν των μεταγενεστέρων.
Ας καλέσωμεν λοιπόν εκ νέου, ω Ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερίαν εις την κλασικήν γην της Ελλάδος! Ας συγκροτήσωμεν μάχην μεταξύ του Μαραθώνος, και των Θερμοπυλών! Ας πολεμήσωμεν εις τους τάφους των Πατέρων μας, οι οποίοι, δια να μας αφήσωσιν ελευθέρους, επολέμησαν και απέθανον εκεί! Το αίμα των τυράννων είναι δεκτόν εις την σκιάν του Επανεινώνδου Θηβαίου, και του Αθηναίου Θρασυβούλου, οίτινες κατετρόπωσαν τους τριάκοντα τυράννους, εις εκείνας του Αρμοδίου και Αριστογείτονος, οι οποίοι συνέτριψαν τον Πεισιστρατικόν ζυγόν, εις εκείνην του Τιμολέοντος, όστις απεκατέστησε την ελευθερίαν εις την Κόρινθον και τας Συρακούσας, μάλιστα εις εκείνας του Μιλτιάδου και Θεμιστοκλέους, του Λεωνίδου, και των τριακοσίων, οίτινες κατέκοψαν τοσάκις τους αναρίθμητους στρατούς των βαρβάρων Περσών, των οποίων τους βαρβαρότερους και ανανδροτέρους απογόνους πρόκειται εις ημάς σήμερον, με πολλά μικρόν κόπον, να εξαφανίσωμεν εξ ολοκλήρου.
Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι η Πατρίς Μας Προσκαλεί!
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ
Την 24ην Φεβρουαρίου 1821.
Εις το γενικόν στρατόπεδον του Ιασίου.
ΤΑ ΣΤΙΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΤΑΡΣΙΑΣ
Διακινώντας την προκήρυξη του Τυπάλδου με δική του υπογραφή, ο Υψηλάντης δεν κήρυσσε μονάχα τον πόλεμο στην Μεγάλη Πύλη. Για τα μάτια των ευρωπαίων Ηγεμόνων που είχαν αποκαταστήσει τους θρόνους τους στα ερείπια του Ναπολέοντα, το μανιφέστο των Φιλικών ήταν μια γροθιά στο στομάχι.
Από την πρώτη κιόλας παράγραφο, οι Τυπάλδος και Υψηλάντης ομνύουν στους λαούς της Ευρώπης, οι οποίοι «πολεμούντες υπέρ των ιδίων δικαιωμάτων και ελευθερίας αυτών, μας επροσκάλουν εις μίμησιν». Και όμως, μονάχα ελεύθεροι δεν ήσαν οι λαοί της Ευρώπης. Γιατί, όπως χαρακτηριστικά έγραφε ο Μπάυρον για τον Ουέλλιγκτον, τον θριαμβευτή του Βατερλώ,
«Δεν είμαι κόλακας- έχεις χορτάσει κολακεία
Λεν, πως σ’ αρέσει επίσης- και ποιος να απορεί;
Εκείνος που όλη του η ζωή βούλιαξε μες τη βία
Απ’ την αντάρα πιθανόν και να ’χει κουραστεί
Κι εγκώμια καταπίνοντας αντίς για θυμηδία
Μπορεί για γκάφες τυχερές και ύμνους να προσμένει
Να ‘ναι ο «Σωτήρας των Εθνών»- που δεν έχουν σωθεί
Και «της Ευρώπης λυτρωτής»- που ακόμα είν’ σκλαβωμένη».
(Λόρδος Μπάυρον: Δον Ζουάν, Άσμα Ένατο)
Την μίμηση λαών της Ευρώπης που μάχονται για τα δικαιώματά τους αποζητούν οι δύο Έλληνες πρωτεπαναστάτες, την ώρα που οι Ναπολιτάνοι ξεσηκώνονται ενάντια στους κατακτητές τους Αυστριακούς, προκαλώντας την επέμβαση της Ιεράς Συμμαχίας. Φιλελεύθερους Ευρωπαίους που σπεύδουν σε βοήθεια της Ελλάδας προμαντεύουν, την ώρα που η λέξη «φιλελεύθερος», μονάχα ρίγη προκαλεί στις αστυνομίες της Δύσης. Τα παράλια του Ιονίου Πελάγους ονειρεύεται φλεγόμενα ο Τυπάλδος, την ώρα που η δική του πατρίδα, η Κεφαλονιά, στενάζει κάτω από το κνούτο του Μαίτλαντ. Εκλογή των δημογερόντων και Βουλή υποκείμενη στη λαϊκή θέληση επαγγέλλονται οι πρωτοπόροι του Αγώνα, την ώρα που ακόμα και στην ίδια την «δημοκρατική» Αγγλία, το αίτημα της καθολικής ψήφου και της μυστικής ψηφοφορίας θεωρείται «ιακωβινισμός» και «προτροπή σε ταραχές». Το «σημείον δι ου πάντοτε νικώμεν» υψώνουν σαν τον Μέγα Κωνσταντίνο οι ιδεολογικοί ταγοί του Αγώνα, την ώρα που η αναβίωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με κέντρο την Κωνσταντινούπολη, είναι ο μόνος ίσως κοινός εφιάλτης, Οθωμανών, Ρώσων και Δυτικών Δυνάμεων. «Ποιοι μισθωτοί και ποίοι δούλοι τολμούν να αντιπαραταχθώσιν απέναντι λαού, πολεμούντος υπέρ της ιδίας ανεξαρτησίας;» αναρωτιούνται, χωρίς να αντιλαμβάνονται πως ταυτίζουν έτσι με «μισθωτούς και δούλους», εκείνους ακριβώς που πολεμούν κάθε ιδέα εθνικής ανεξαρτησίας στην Ευρώπη. Το «αίμα των τυράννων» ζητούν να χύσουν οι επαναστάτες, την ώρα ακριβώς που προσβλέπουν σε βοήθεια τυράννων.
Κάθε νηφάλιος έλληνας ή φιλέλληνας πολιτικός που θα διάβαζε την επαναστατική προκήρυξη της Υπερτάτης Αρχής, θα έμενε λογικά αποσβολωμένος από την κατάπληξη: Είναι δυνατόν ο έμπειρος Υψηλάντης να έχει υπογράψει ένα τέτοιο κείμενο; Δύο ηγέτες ωστόσο, θα ένοιωθαν αναμφίβολα τα αγκάθια της προκήρυξης να κεντάνε το δικό τους κορμί.
*Ο Ιωάννης Καποδίστριας
· Ο ένας, θα ήταν φυσικά, ο κόμης Καποδίστριας, ο υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου. Η προκήρυξη αναφέρεται στην «κραταιάν δύναμιν» που θα υπερασπιστεί τα δίκαια των εξεγερμένων, ενώ στη συνέχεια γίνεται έκκληση στους «εν ξέναις αυλαίς υπουργούντες στρατιωτικούς και πολιτικούς ομογενείς», να ευχαριστήσουν τους εργοδότες τους και να «ορμήσωσιν» προκειμένου να συνεισφέρουν στην πατρίδα «τον απαιτούμενον φόρον». Είναι ηλίου φαεινότερον, πως η προκήρυξη, φωτογραφίζει πρωτίστως τον Καποδίστρια, στρέφοντας πάνω του τα φώτα της Ιεράς Συμμαχίας. Από την πρώτη στιγμή, ο Καποδίστριας θα κληθεί να παράσχει διευκρινίσεις, εάν η Ρωσία στηρίζει όντως τους έλληνες επαναστάτες με το ριζοσπαστικό μανιφέστο τους, και τι ρόλο έπαιζε ο ίδιος στην αυλή του Τσάρου, όντας «ομογενής πολιτικός».
*Ο Κωνσταντίνος Μουρούζης, Μέγας Δραγουμάνος της Υψηλής Πύλης
· Ο δεύτερος πολιτικός, δεν είναι το ίδιο γνωστός. Ονομάζεται Κωνσταντίνος Μουρούζης. Είναι ο Μεγάλος Δραγουμάνος της Οθωμανικής Πύλης, ένα αξίωμα άτυπου υπουργού Εξωτερικών, από ρωσόφιλη φαναριώτικη φατρία σαν αυτή των Υψηλάντηδων, που ανέδειξε και τον Γρηγόριο τον Ε’, στην Πατριαρχία της Κωνσταντινούπολης. Ο Μουρούζης, ποντιακής καταγωγής όπως και ο Υψηλάντης, έχει δώσει και αυτός τα διαπιστευτήριά του στην Υπάτη Αρχή της Φιλικής Εταιρείας, έχει κι αυτός ελπίσει στις επαγγελίες και διαβεβαιώσεις της. Ο αδελφός του, ο Νικόλαος Μουρούζης, Δραγουμάνος του Οθωμανικού Στόλου, έχει ήδη εφοδιάσει τον Παπαφλέσσα με συστατικές επιστολές του ιδίου και του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’, προκειμένου να κατέβει στην Ελλάδα ως πατριαρχικός απεσταλμένος.
Ο Μουρούζης, είναι έμπειρος διπλωμάτης με μεγάλη οικογενειακή παράδοση. Αντιλαμβάνεται πως κατηγορηματικές διατυπώσεις σαν αυτές της προκήρυξης, δεν είναι δυνατόν να διατρανώνονται τόσο ανοιχτά χωρίς πραγματική κάλυψη- και σίγουρα, δεν χωρούν παρερμηνειών. Είτε οι υπόδουλοι θα δουν την Ρωσία να επεμβαίνει στο πλευρό τους, είτε η όλη επαναστατική πρωτοβουλία και ηγεσία, θα έχει αποδειχθεί μια γιγάντια, εξαιρετικά καταστροφική αυταπάτη.
Όσοι είναι σε θέση να αντιληφθούν τι συμβαίνει, στρέφουν το βλέμμα τους με αγωνία προς Βορράν. Ο χρόνος κυλάει πιο γρήγορα από ποτέ…
