Αγναντεύοντας τη Σαντορίνη! Τα κορίτσια της φωτογραφίας έχουν κάθε λόγο να ονειρεύονται το δικό τους αύριο στα δικά τους μέτρα. Καιρός να αγωνιστούμε μαζί τους. Κάθε λεπτό που χάνουμε, το αφαιρούμε από αυτά τα παιδιά.
Δεν ξέρω αν ζούμε τις τελευταίες μέρες της ελληνικής Πομπηίας, με τους θρασείς τους έρωτες, το ξόδεμα ψυχής και σώματος και την υπερβολή της ανθρώπινης φύσης.( Όσοι επισκεφθήκαμε την έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης «Έρως: από τη “Θεογονία” του Ησιόδου στην ύστερη Αρχαιότητα» έχουμε μια εικόνα).Δεν ξέρω καν αν έχουμε ελπίδες επιστροφής στην εσωτερική ομαλότητα, στο στοχασμό, αν οι καρποί των λαθών μας έχουν φτάσει σε οριακό σημείο, ώστε να ξεβράσουν στην ακτή το σαν πίσσα κατάμαυρο περίβλημά τους. Δεν ξέρω τέλος αν το κλασσικό carpe diem που την έννοια του καταχραστήκαμε τα τελευταία χρόνια εξακολουθεί να θεριεύει ανάμεσά μας, καθώς λίγοι γνωρίζαμε ότι υπήρξε δείγμα των Ρωμαίων της παρακμής. Ξέρω όμως κάτι άλλο : ο πολιτικός πολιτισμός που η ελληνική κοινωνία οικοδόμησε δεν έχει άλλες αντοχές. Τετέλεσται. Αναζητείται ο επόμενος. Πώς όμως θα φτάσουμε ως αυτόν και ποιές θα είναι οι πολιτικές δυνάμεις που θα τον αναδείξουν ; Πολύ φοβάμαι ότι ακόμη και στη νέα εικόνα που θα επιχειρηθεί, θα υπάρξει το γοητευτικό, ανασταλτικό τραγούδι των Σειρήνων κι ένας Οδυσσέας πολυμήχανος μεν, αλλά ενδεχομένως στερημένος της επινοητικότητας του δικού μας μυθικού Οδυσσέα.
Στη δική μας άναρχη κοινωνία που δύσκολα μπαίνει σε καλούπια, που ο καθένας είναι μια άποψη από μόνος του, που η σύγκρουση πολλές φορές γίνεται μόνο για τη σύγκρουση και που η διάλυση προηγείται της σύνθεσης, μια κατηγορία πολιτών πιστεύει ότι τα πάντα θα ξεκαθαρίσουν μέσα από τη βία. Μέσα από μίνι-επαναστάσεις. Μέσα από νεκρούς( η γεύση στα χείλη των νεκρών της Μαρφίν δεν σβήνει με σφηνάκια) μέσα από νέα Πολυτεχνεία. Οι ιστορικοί λένε ότι η βία, όταν φτάνει στον παροξυσμό της γίνεται ο ιμάντας για τη νέα μετάβαση. Σωστά. Οι βίαιες ανατροπές εξακολουθούν να γοητεύουν. Είναι μέρος της ιδιοσυγκρασίας του ανθρώπου που βγήκε από τις σπηλιές και καθυπόταξε με τη βία του όπλου του τον περιβάλλοντα χώρο. Όμως η βία, λαϊκή ή εξουσιαστική εμπεριέχει την ανομία, θρυμματίζει τις βασικές αξίες του πολιτισμένου ατόμου και συνθλίβει την έννοια της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών, αυτό το παζλ των σχέσεων που δημιουργήθηκε στη διάρκεια των μεταπολεμικών χρόνων και σήμερα αποτελεί ξανά το ζητούμενο. Γι αυτό και είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη να αναδειχθούν αξιόλογοι πλην πραγματιστές ηγέτες, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη.
Καθ’όλη τη διάρκεια των ευρωπαϊκών ζυμώσεων για τη διάσωση της Ελλάδας διέκρινα στο βλέμμα πολλών ηγετών την αίσθηση της απαξίας. Την επιθυμία για τιμωρία των Ελλήνων. Κι αναρωτήθηκα «μα πώς κόντυναν έτσι οι ηγέτες της Ευρώπης ;» Την ίδια απορία διατύπωσε σε άρθρο του στο «Νουβέλ Ομπσερβατέρ» ο δημοσιογράφος Ζαν Ντανιέλ. «Πώς έγινε και εξανεμίστηκαν οι ιδέες του Μονέ, του Σουμάν, του Αντενάουερ; Πού πήγε το σθένος των Μιτεράν και Κολ ; Γιατί δεν υπάρχουν μιμητές ;».Αλήθεια, πώς από ένα εγχείρημα με υφέρποντα πολιτικά χαρακτηριστικά φτάσαμε να ορίζουμε το μέτρο της ζωής μας με την άνοδο και την πτώση του ευρώ και με το σφυροκόπημα που μας επιφυλάσσουν καθημερινά οι αγορές, με ή χωρίς σπέκουλα;
Προφανώς οι καιροί μέσα από την παγκοσμιοποίηση και τις λάβρες κινήσεις των αγορών έχουν αλλάξει, μαζί τους και οι απαιτήσεις. Τα κόμματα, οι θεσμοί και τα συνδικάτα έχουν χάσει ένα μεγάλο κομμάτι της αίγλης τους, που σημαίνει ότι οι πολιτικοί εγκαταλείπουν τον πολίτη για να απευθυνθούν στον καταναλωτή, για τον οποίον– γράφει ο Ζαν Ντανιέλ- η πολιτική είναι αναχρονισμός. Και διερωτάται ο αρθρογράφος: Μήπως ρέπουμε προς τον λαϊκισμό ; Μήπως δημιουργούμε ζωτικό χώρο για νέους Μπερλουσκόνι ; Μήπως χαϊδεύουμε τ’ αυτιά της άκρας δεξιάς ; Τέτοιου είδους κίνδυνοι πράγματι διεισδύουν μαζί με τη βία στο σαρκίο των κοινωνιών μας. Αλλά ο άνθρωπος βρίσκει το θάρρος και αποτινάσσει οτιδήποτε καταστρεπτικό. Η σωτήρια στιγμή των υγιών εσωτερικών δυνάμεων. Γι αυτό και οι Ευρωπαίοι ηγέτες, στη συνέχεια των μηχανισμών στήριξης και των ταμείων αλληλεγγύης, ας αναλογιστούν τις ευθύνες τους κι ας βάλουν μπροστά τα σχέδια για την πολιτική ένωση της Ευρώπης. Δεν χρειάζεται να ψάξουν πολύ. Αν διαβάσουν τι έλεγε ο Βαλερί την επομένη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου θα καταλάβουν : «Βλέπουμε τώρα ότι η άβυσσος της Ιστορίας είναι αρκετά μεγάλη ώστε να μας χωρέσει όλους. Αισθανόμαστε τώρα ότι ένας πολιτισμός είναι τόσο εύθραυστος όσο και η ζωή μας…» Ναι, ο δικός πολιτισμός έναν αιώνα μετά είναι εύθραυστός!
