Ο λόγος, για την Τήλο. Εκτός, όμως, από το νησί των Δωδεκανήσων -το οποίο μάγεψε τη διάσημη Ιάπωνα σκηνοθέτιδα Τομόκο Κιριγιάμα (Tomoko Kiriyama), με αποτέλεσμα να δημιουργήσει το 2007 ένα ντοκιμαντέρ, που παρακολούθησαν 9.000.000 άτομα- αρκετές ακόμη περιοχές στην Ελλάδα, από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, προσφέρονται για ένα είδος “διαφορετικού” τουρισμού, με ολοένα περισσότερους οπαδούς:του «μπερντγουάτσινγκ» (birdwatching), της παρατήρησης δηλαδή άγριων πουλιών σε φυσικό περιβάλλον, που εξελίσσεται σήμερα στο δεύτερο δημοφιλέστερο χόμπι σε Βρετανία και ΗΠΑ. Ήδη, οι ελληνικοί βιότοποι προσελκύουν αρκετούς ξένους τουρίστες, είτε για οικολογικό/επιστημονικό τουρισμό είτε επειδή απλώς επιθυμούν να συνδυάσουν τις διακοπές με το χόμπι τους. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ κατέγραψε μια σειρά από περιοχές ιδανικές για birdwatching, ενώ προτείνει παράλληλες δραστηριότητες, όπως μια εκδρομή με άλογα στην Κερκίνη, μια στάση για βυζαντινό χαμάμ στις Σέρρες ή μια περιήγηση στα παλαιοντολογικά ευρήματα από το νεκροταφείο νάνων ελεφάντων της Τήλου.
ΤΗΛΟΣ, Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ
Ο Ίαν και η Λιν δεν είναι Έλληνες. Είναι όμως ξεναγοί-περιπατητές της Τήλου. Ο Κέιθ Λαρτζ (Keith Large) έχει “αλωνίσει” το νησί, καταγράφοντας 650 είδη χλωρίδας. Οι τρεις τους, όπως και η 26χρονη Δέσποινα Καφεντζή, η οποία εργάζεται από το 2007 στο πάρκο της Τήλου, κατέχουν καλά τα “μυστικά” του νησιού.
Γνωρίζουν ότι στις απόκρημνες ακτές του απαντώνται πέντε από τα μόλις 1.000 ζευγάρια σπιζαετών, που ζουν στην Ευρώπη (85-100 στην Ελλάδα), αλλά και 600-700 ζεύγη μαυροπετρίτη (από τα 6.000 που μεταναστεύουν) και 60-80 θαλασσοκόρακα (από τα 1.000 στην Ελλάδα). Το νησί έχει χαρακτηριστεί περιοχή «Νατούρα» (Natura) 2000 και Ζώνη Ειδικής Προστασίας στην Ευρώπη.
“Η Τήλος είναι ένας μικρός παράδεισος για πουλιά [...] Διαθέτει 155 είδη άγριων πουλιών”, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δέσποινα και προσθέτει ότι πολλοί ξένοι επιστήμονες, όπως ο Keith Large, επισκέπτονται την Τήλο, συνδυάζοντας διακοπές και επιστημονική έρευνα. Άλλοι, παίρνουν το καράβι για το νησί κάθε χρόνο τέτοια εποχή, μόνο και μόνο για να περπατήσουν στα μονοπάτια του, σε περίπου 20 διαδρομές.
Η γοητεία του νησιού δεν άφησε αδιάφορους τους γνωστούς Γάλλους καθηγητές Pascale Servais και Pierre Seba, που τύπωσαν τέσσερα βιβλία με τίτλο “Tilo Botanica”. Άνθρωπος “του νησιού” και ο Έλληνας ορνιθολόγος Μπάμπης Αλιβιζάτος, που χάρη στη δουλειά του υπάρχουν ακριβή στοιχεία για την τοπική ορνιθοπανίδα.
Οδηγός μας στην Τήλο (της οποίας σχεδόν οι μισοί κάτοικοι είναι, σημειωτέον, κάτω των 30 ετών), η Δέσποινα. Bρέθηκε στο νησί στα 13 της, όταν οι γονείς της άφησαν τη ζωή της Αθήνας για να ζήσουν στα Δωδεκάνησα. Όταν έφτασε, θυμάται, ήταν η μοναδική μαθήτρια στην τάξη της! Σήμερα, 26 χρονών πια και με πτυχίο νηπιαγωγού στα χέρια της, εργάζεται στο Πάρκο.
Λέει: “Πραγματικά, μπορεί κάποιος να λατρέψει τον όμορφο αυτό παράδεισο του Αιγαίου, όπως αποκαλούν το νησί πολλοί ξένοι [...] Αντλώ ιδιαίτερα μεγάλη χαρά, βρισκόμενη στη θέση να τούς ενημερώσω και να προτείνω όλα όσα θα τους αφήσουν μια γλυκιά ανάμνηση για την Τήλο και την έντονη επιθυμία να επιστρέψουν”.
Χρήσιμες πληροφορίες
==============
Ο δήμος () παρέχει λεωφορεία για ξεναγήσεις μαθητών (πληροφορίες στο 22460 70883 και στο site ). Η τουριστική υποδομή του νησιού συγκεντρώνεται στις περιοχές Λιβάδια (όπου βρίσκεται το κέντρο/έκθεση ενημέρωσης), Μεγάλο Χωριό (πρωτεύουσα), Έριστο, Αγ. Αντώνιο.
Ακτοπλοϊκές συνδέσεις υπάρχουν από Ρόδο και Πειραιά. Οι επισκέπτες του νησιού μπορούν επίσης να επισκεφτούν -μεταξύ άλλων- τη Νεκρόπολη, το Μουσείο της Τήλου με τα ευρήματα από το σπήλαιο Χαρκαδιό, πολλά μοναστήρια, το Κάστρο των Ιπποτών (διασώζονται μόνο τα εξωτερικά τείχη) με την εκπληκτική θέα, τα κάστρα Αγιοσυκιάς (15ου αιώνα) και Μεσσαρίας (μεσαιωνικό), το Σπήλαιο Χαρκαδιάς (παλαιοντολογικά ευρήματα) και το αρχαίο και βυζαντινό νεκροταφείο Αγίου Αντωνίου.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΠΙΕΡΙΑ: ΤΟ ΑΛΦΑ ΚΑΙ ΤΟ …ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ BIRDWATCHING
Αν το birdwatching έχει τη δική του “αλφαβήτα”, για πολλούς αυτή σταματάει …στο δέλτα. Συγκεκριμένα, στα δέλτα των ποταμών Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα, σε μια περιοχή κοντά στη Θεσσαλονίκη, όπου έχουν καταγραφεί 278 είδη πουλιών, από τα οποία 97 φωλιάζουν εκεί. Μεταξύ τους, ένα από τα συνολικά 6-7 ζευγάρια θαλασσαετών, που αναπαράγονται στην Ελλάδα!
H περιοχή προστατεύεται από τη Συνθήκη Ραμσάρ και αποτελεί μέλος του Δικτύου “Natura 2000″, ενώ πέρυσι ανακηρύχθηκε Εθνικό Πάρκο. Όχι, αδίκως: εκεί σταθμεύει κατά τη μετανάστευση τουλάχιστον το 1% του ευρωπαϊκού πληθυσμού αργυροπελεκάνων, αβοκέτας και λιμόζας, ενώ έχει καταγραφεί και η λεπτομύτα, το σπανιότερο είδος Ευρώπης, Β. Αφρικής και Δ. Ασίας. Εκεί φωλιάζει το 1% τουλάχιστον του ευρωπαϊκού πληθυσμού νυχτοκόρακα, κρυπτοτσινικά, λευκοτσικνιά, νεροχελίδονου και μαυροκέφαλου γλάρου, ενώ ξεχειμωνιάζουν πολλές λαγγόνες.
Σύμφωνα με στοιχεία που έθεσε στη διάθεση του ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα (), στην περιοχή βρίσκουν -μεταξύ άλλων- καταφύγιο 18 παγκοσμίως απειλούμενα είδη. Οι λάτρεις του birdwatching μπορούν να δουν τα πουλιά και από το παρατηρητήριο πουλιών στη Ν. Αγαθούπολη Μεθώνης, το οποίο λειτουργεί με τη ευθύνη του Φορέα Διαχείρισης και δέχεται πολλούς ξένους επισκέπτες (κυρίως Γερμανούς).
Χρήσιμες πληροφορίες
==============
Εκτός από το birdwatching, η περιοχή των Δέλτα προσφέρει πολλές άλλες δυνατότητες στους τουρίστες. Στη συγκεκριμένη ζώνη απαντάται ο σπάνιος κρίνος της θάλασσας, ενώ στις αμμοθίνες των Αλυκών Κίτρους έχουν παρατηρηθεί οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μεσογειακής χελώνας testudo hermanni στην Ευρώπη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη παρουσιάζει το κοπάδι των εντυπωσιακών βουβαλιών, που εκτρέφονται στις εκβολές του Γαλλικού ποταμού και τα άγρια άλογα στα λιβάδια και τις νησίδες του Αξιού. Στα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος περιλαμβάνεται ο Φάρος Χαλάστρας, το Μακεδονικό σπίτι στα Κύμινα (επισκέψιμο κάθε Σάββατο πρωί), το Τουρκικό Κονάκι (Βαλτοχώρι), το Βυζαντινό Νεκροταφείο Βογομίλων (Χαλκηδόνα), ο αρχαιολογικός χώρος Πύδνας κ.ά.
Οι καλύβες των μυδοκαλλιεργητών στο παράκτιο τμήμα της Χαλάστρας και στις εκβολές του Λουδία είναι ένα ακόμη ενδιαφέρον σημείο: ο επισκέπτης μπορεί να δει από κοντά τα “μυστικά” της παραγωγής (στην περιοχή παράγεται το 80-85% των ελληνικών μυδιών).
Οι επισκέπτες μπορούν να καταλύσουν σε ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης, Σίνδου, Βέροιας, Κατερίνης και σε καταλύμματα/κάμπινγκ του Ν.Πιερίας (Μεθώνη, Μακρύγιαλος, Κορινός, Παραλία Κατερίνης).
Η πρόσβαση είναι εύκολη οδικώς, καθώς η περιοχή βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από Θεσσαλονίκη, Βέροια και Κατερίνη. Χρήσιμα τηλέφωνα: Φορέας Διαχείρισης: 2310 794811, Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων: 2310 716000, ενώσεις Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης 2310 273993 www.tha.gr, Πιερίας: 23510 37219 www.pha.gr και Παραλίας Κατερίνης 23510 61893 www.paralia-hotels.gr.
ΕΒΡΟΣ: ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗΣ
Λίγα σημεία στην Ευρώπη διαθέτουν τον φυσικό πλούτο του προστατευόμενου Δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίο, κοντά στα όρια Ευρώπης και Ασίας (Ν. Έβρου). Στο εθνικό πάρκο έχουν καταγραφεί 203 είδη πουλιών, εκ των οποίων 132 αναπαράγονται εκεί. Ανάμεσά τους, 21-28 ζευγάρια του σπάνιου μαυρόγυπα, που φωλιάζει στην περιοχή την τελευταία δεκαετία, με τον πληθυσμό του να αυξάνεται μετά το 1980. “Ο πληθυσμός του μαυρόγυπα στο εθνικό πάρκο Δαδιάς είναι μοναδικός στην Ελλάδα. Σποραδικές παρατηρήσεις μεμονωμένων ατόμων έχουν καταγραφεί στα στενά Νέστου, σε Σούλι Ηπείρου, Νάξο και Κρήτη”, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Σταύρος Τσιαντικούδης, υπεύθυνος διαχείρισης περιβάλλοντος του Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου, επικαλούμενος -μεταξύ άλλων- στοιχεία του WWF HELLAS (παράρτημα Δαδιάς) και του ίδιου του φορέα. Ο κραυγαετός παρουσιάζει επίσης έναν πολύ καλό πληθυσμό για τα ελληνικά δεδομένα (20 ζευγάρια), όπως και ο σταυραετός (21-25 ζευγάρια), ενώ παρατηρούνται ακόμη -και ας μη φωλιάζουν- βασιλαετοί και θαλασσαετοί.
Το 2009 επισκέφθηκαν το Εθνικό Πάρκο 40.306 επισκέπτες σε γκρουπ και πολλοί ξένοι περιηγητές. Φέτος, σε σύγκριση με πέρυσι, παρατηρείται μέχρι στιγμής -σύμφωνα με τον κ.Τσιαντικούδη- μια μείωση επισκεπτών κατά περίπου 4.000 άτομα, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να οφείλεται στην οικονομική κρίση.
Χρήσιμες πληροφορίες
==============
Στη Δαδιά έχουν αναγνωριστεί μέχρι τώρα 352 είδη φυτών, ανάμεσα στα οποία 25 είδη ορχιδεοειδών. Ο προσεκτικός παρατηρητής θα έχει την ευκαιρία να δει ορχιδέες Cephalanthera epipactoides, ενός σπάνιου είδους. Πολύ κοντά βρίσκεται και το περίφημο Δέλτα του Έβρου, αλλά και η “πρωτεύουσα” της σηροτροφίας και των μεταξωτών, το Σουφλί.
Ο επισκέπτης μπορεί να μείνει στον οικοτουριστικό ξενώνα της Δημοτικής Επιχείρησης (www.ecoclub.com/dadia/xenonas.html) ή σε ιδιωτικά καταλύματα στα χωριά Δαδιά, Λευκίμη, Τυχερό και Σουφλί. Σύμφωνα με το σχετικό ιστότοπο, το οικοτουριστικό κέντρο βρίσκεται σε απόσταση ενός χλμ από την πλατεία του χωριού της Δαδιάς. Ο ξενώνας διαθέτει 60 κλίνες σε 20 δωμάτια, ενώ στην περιοχή λειτουργούν ακόμη αναψυκτήριο-εστιατόριο, κέντρο ενημέρωσης και παρατηρητήριο αρπακτικών πουλιών.
Άδεια εισόδου στο πάρκο χρειάζεται μόνο για τους επιστήμονες που θέλουν να εισέλθουν στους δύο πυρήνες αυστηρής προστασίας, με καθαρά ερευνητικό σκοπό. Η άδεια δίνεται -κατόπιν αίτησης- από τον Φορέα Διαχείρισης. Χρήσιμα τηλέφωνα: Κέντρο ενημέρωσης τηλ./φαξ: 25540 32209 (ωράριο λειτουργίας: εργάσιμες 09:00 – 19:00, Σαββατοκύριακα, αργίες: 09:00 – 17:00), Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου τηλ. 2554032202, φαξ. 2554032248, Email: fddadias@yahoo.gr.
ΛΙΜΝΗ ΚΕΡΚΙΝΗ: ΑΠΟΙΚΙΕΣ ΕΡΩΔΙΩΝ, “ΠΛΑΒΕΣ”, ΧΑΜΑΜ
Στη λίμνη Κερκίνη -στα 100 χλμ από τη Θεσσαλονίκη, 604 χλμ απο την Αθήνα και 45 χλμ από τις Σέρρες- ο ουρανός μοιάζει να διεισδύει στο υγρό στοιχείο. Χρησιμοποιώντας κανό ή “πλάβες”, παραδοσιακές βάρκες της περιοχής, ιππεύοντας άλογα ή απλώς περπατώντας, ο επισκέπτης μπορεί να πλησιάσει τα άγρια πουλιά (αργυροπελεκάνους, μαύρους πελαργούς, λαγγόνες, αμμοπετρόκληδες κά) στη λίμνη και το παρυδάτιο δάσος, σύμφωνα με τον Φορέα Διαχείρισής της (http://www.kerkini.gr).
Η Κερκίνη προσφέρει καταφύγιο σε πολλά ευρωπαϊκά και ασιατικά είδη πουλιών (έχουν καταγραφεί πάνω από 300), αλλά και σε βίδρες, κόκκινους σκίουρους, αγριόχοιρους και βουβάλια. Η λίμνη, με μεγάλες εκτάσεις καλυμμένες με νούφαρα, φιλοξενεί τις σημαντικότερες αποικίες ερωδιών τα Βαλκάνια.
Χρήσιμες πληροφορίες
==============
Η πρόσβαση είναι ιδιαίτερα εύκολη οδικώς από Θεσσαλονίκη μέσω των εθνικών Θεσσαλονίκης-Κιλκίς-Σερρών ή Θεσσαλονίκης-Σερρών (διασταύρωση Στρυμονικού). Οι επισκέπτες μπορούν να συνδυάσουν το birdwatching με την εμπειρία ενός παραδοσιακού χαμάμ σε εσωτερικές ιδιωτικές πισίνες (με θερμοκρασίες νερού 40 ή και 41 βαθμών Κελσίου) σε Σιδηρόκαστρο ή Αγγιστρο (όπου μπορούν να χρησιμοποιήσουν Βυζαντινό λουτρό του 1100 μ.Χ.), αλλά και με περιηγήσεις στο Δάσος Λαϊλιά και στο Σφαγνώνα “Μπαλτά Τσαΐρ”, έναν εξαιρετικής σημασίας παλαιοβοτανικό χώρο. Επίσης, στα πολλά μουσεία, στον πασίγνωστο αρχαιολογικό χώρο Αμφίπολης και στο Οχυρό Ρούπελ, όπου το 1941 δόθηκε ιστορική μάχη με τους Γερμανούς (Οχυρό Ρούπελ: 2321095102). Στην περιοχή υπάρχουν άφθονα καταλύμματα, ενώ χωριά όπως τα Πορόια και το Αγγιστρο είναι γνωστά για τις πολύ νόστιμες πέστροφες.
Χρήσιμα τηλέφωνα: Δήμος Κερκίνης 2327 0 28010, Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης Τηλ: 2327028004 – Fax: 2327028005, e-mail 1: info@kerkini.gr, e-mail 2: fodilike@otenet.gr. Στην ιστοσελίδα του φορέα υπάρχουν επίσης τηλεφωνικοί αριθμοί καταλυμμάτων, όλων των δήμων της περιοχής κτλ.
ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ: ΦΥΣΗ, ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Στο νοτιοδυτικό άκρο της Στερεάς Ελλάδας, εκεί όπου ο Πατραϊκός Κόλπος συναντά το Ιόνιο Πέλαγος και εκβάλλουν οι ποταμοί Εύηνος και Αχελώος, βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους υδροβιοτόπους της Ν. Ευρώπης: η Λιμνοθάλασσα του Μεσολλογίου, που το χειμώνα φιλοξενεί δεκάδες χιλιάδες πάπιες και 32 από τα 38 είδη ευρωπαϊκών αρπακτικών, αργυροπελεκάνους, βασιλαετούς και όρνεα. Σύμφωνα με τον Φορέα Διαχείρισής της (http://www.fdlmes.gr/), στην περιοχή συνυπάρχουν φυτά, ζώα και άνθρωπος, άγρια ζωή και παραγωγική δραστηριότητα.
Τη συνύπαρξη αυτή μαρτυρούν, άλλωστε, οι μύθοι για τον Αχελώο, τον Ηρακλή, τον Οινέα, αλλά και οι αρχαιολογικοί χώροι Οινιαδών, Πλευρώνας, Καλυδώνας και Αλύκηρνας, τα Ρωμαϊκά Λουτρά, οι πρωτοχριστιανικοί και Βυζαντινοί ναοί, οι τέχνες και κατασκευές οι προσαρμοσμένες στο φυσικό περιβάλλον, αλλά και όροι μιας ιδιαίτερης γλώσσας, αυτής που γέννησε η λιμνοθάλασσα.
Χρήσιμες πληροφορίες
==============
Στις υποδομές του Φορέα Διαχείρισης περιλαμβάνεται το Κέντρο Πληροφόρησης, που υποδέχεται, ενημερώνει και ξεναγεί ομάδες επισκεπτών, ενώ αναπτύσσει ιδιαίτερη συνεργασία με ομάδες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σχολείων.
Για επιπλέον πληροφορίες και ραντεβού, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στο τηλέφωνο +30 26320 55094 και στα Εmail: info@fdlmes.gr, fdlmes@otenet.gr.
Γνωστές για τις δυνατότητες που προσφέρουν σε ορθοπαρατηρητές και φυσιολάτρες είναι πολλές ακόμη περιοχές της Ελλάδας, όπως για παράδειγμα η Κρήτη.
Πλήρης “χάρτης” των σημαντικών για τα άγρια πουλιά περιοχών της χώρας, υπάρχει στο site της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας (http://www.ornithologiki), Τηλ/Fax: 210 8228704, 210 8227937, e-mail: ath@ornithologiki.gr και τηλ/Fax. 2310 244245,
e-mail: thess@ornithologiki.gr.
