Σε εποχές ΔΝΤ τα δημόσια ταμεία εξακολουθούν να πληρώνουν σε τιμές ...σαμπάνιας τη μεταφορά νερού σε 22 νησιά του Αιγαίου, για να καλυφθεί το έλλειμμα που αγγίζει τα 6 εκ. κυβικά σε ετήσια βάση.
Το 2010 διατέθηκαν 7,5 εκατ. ευρώ και μάλιστα με «νοικοκύρεμα», αφού το 2009 είχαν καταβληθεί 9 εκατ. και το 2008 είχαν φτάσει σε ύψη-ρεκόρ, με ποσά που ξεπέρασαν τα 13 εκατ. ευρώ.
Η εκτίναξη του κόστους πριν από μία τριετία, που έφτασε έως και 12,5 ευρώ ανά κυβικό, συνοδεύτηκε από την ανάθεση του έργου σε ιδιώτες, που αντικατέστησαν τις υδροφόρες του Πολεμικού Ναυτικού, οι οποίες είχαν επιστρατευθεί από τη δεκαετία του '80.
Η έλλειψη νερού σε πολλά νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων είναι παλιό πρόβλημα και έχει μία ιδιαιτερότητα: αφορά την τουριστική περίοδο, η οποία σήμερα διαρκεί το πολύ δύο μήνες, αλλά η αντιμετώπισή του υποχρεώνει την Πολιτεία να δεσμεύσει σημαντικούς πόρους. Προγράμματα που έχουν εκπονηθεί κατά καιρούς περιλαμβάνουν την κατασκευή φραγμάτων, τον εμπλουτισμό των υπόγειων αποθεμάτων και τη λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης.
Στις περισσότερες περιπτώσεις τα έργα δεν ολοκληρώθηκαν, κυρίως λόγω παρεμβάσεων τοπικών παραγόντων. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι τα μικρά φράγματα στον Απείρανθο της Νάξου, που είχαν ξεκινήσει με επιτυχία κατά τη θητεία του Μανώλη Γλέζου, αλλά έμειναν στα μισά. Ακόμη και η πρόταση αλλαγής της έδρας υδροδότησης των νησιών από το Λαύριο στην ανατολική πλευρά της Νάξου, που θα μείωνε σημαντικά το κόστος μεταφοράς, αλλά τορπιλίστηκε από τοπικούς παράγοντες.
4-7 ευρώ το κυβικό
Οι παράμετροι του προβλήματος περιγράφονται στο βιβλίο «Νερό στα νησιά», που εκδόθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και παρουσίαστηκε χθες. Ο Πέτρος Γκίκας, καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης κοστολογεί τη λύση της αφαλάτωσης, η οποία, ανάλογα με τη δυναμικότητα της κάθε μονάδας, κυμαίνεται από 4-7 ευρώ ανά κυβικό, χωρίς να περιλαμβάνεται το κόστος της ενέργειας. Η δαπάνη διαμορφώνεται σε ικανοποιητικά επίπεδα για μονάδες δυναμικότητας 1.000-2.500 κυβικών την ημέρα, που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των περισσότερων νησιών.
Αποκαλυπτική είναι η κατάθεση του Ηλία Νόκα-Ζωγράφου, προϊσταμένου επί σειρά ετών της Διεύθυνσης Υδάτων της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, που αποκάλυψε περιπτώσεις προγραμμάτων με υψηλό κόστος και χαμηλά αποτελέσματα, τα οποία δεν προχώρησαν έπειτα από τοπικές κινητοποιήσεις. Καταγράφει ενδεικτικά το φράγμα Αετού στη Σύρο, τις λιμνοδεξαμενές Συρίγου, Τουρλού και Καβουροπόταμου στην Πάρο, καθώς και τα αντίστοιχα προγράμματα σε τοποθεσίες κοντά στο αεροδρόμιο της Σαντορίνης.
Περιγράφει όμως σημαντικά έργα που υλοποιήθηκαν και αποδίδουν, όπως τα φράγματα Φανερωμένης στη Νάξο, του Μυλοποτάμου στην Ιο, του Μαραθιά και της Ανω Μεράς στη Μύκονο, της Απολλακιάς στη Ρόδο και της Αστυπάλαιας. Διατυπώνει επίσης τις διαφωνίες του για την υποχρέωση χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στις νέες μονάδες αφαλάτωσης, που προγραμματίζονται σε μικρά νησιά, όταν κατασκευάζονται μεγάλες εγκαταστάσεις στην Πάρο και τη Θήρα, χωρίς να τίθενται τέτοιες προϋποθέσεις.
Το «κλειδί»
Η σωστή διαχείριση των υδατικών αποθεμάτων είναι το «κλειδί» για την αντιμετώπιση του προβλήματος, όπως επισήμαναν στη χθεσινή παρουσίαση ο πρόεδρος της Ελληνικής εταιρείας Γ. Μιχαήλ και συντονιστής του προγράμματος «Αειφόρο Αιγαίο» Κώστας Καρράς. Ο δήμαρχος Ανδρου Γιάννης Γλυνός διατύπωσε συγκεκριμένες προτάσεις, ζητώντας να είναι υποχρεωτική η κατασκευή υπόγειων δεξαμενών για το βρόχινο νερό σε όλες τις νέες οικοδομές. Ειδικά για τα εκτός σχεδίου ακίνητα, να είναι υποχρεωτική η λειτουργία μικρών εγκαταστάσεων βιολογικού καθαρισμού.
Στην ομιλία του στη χθεσινή παρουσίαση, ο Θόδωρος Φορτσάκης, πρόεδρος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρθηκε στις καθυστερήσεις στην εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας για τη διαχείριση των νερών, για την οποία η χώρα μας καταδικάστηκε για πρώτη φορά το 2008. Μεταξύ άλλων, προβλέπει την τιμολόγηση του νερού στον αγροτικό τομέα και αποκάλυψε ότι το ΣτΕ έχει αποφανθεί ότι οι υδατικοί πόροι αποτελούν ζωτικό τομέα και η διαχείρισή τους αποτελεί αρμοδιότητα του κράτους, ανεξάρτητα από θέματα ιδιωτικοποίησης. *
