(η φωτογραφία είναι της Κριστίν Νικόλ η οποία ανένηψε από εγκεφαλικό θάνατο. Δείτε την ιστορία της ΕΔΩ)
Μέσω της "ηλεκτρονικής διακυβέρνησης" και της "Κάρτας του Πολίτη", έχουμε αποδείξει με εκατοντάδες στοιχεία, ντοκουμέντα και επιχειρήματα, ότι οι εντολοδόχοι της "Νέας Τάξης Πραγμάτων" και οπαδοί της "Ν¨εας Εποχής" , του "νέου πατριωτισμού" και της "επανίδρυσης του κράτους", θα αποκτήσουν τεράστια δύναμη και εξουσία πάνω στην δημόσια και ιδιωτική μας ζωή.
Θα γίνουν τελικά αυτό που ονειρεύονταν ανέκαθεν οι κάθε είδους δικτάτορες, δηλαδή απολυτοι εξουσιαστές της ζωής και της βούλησης του κάθε εξουσιαζομένου "πολίτη".
Οι "αντιεξουσιαστές της εξουσίας" τρέχουν, βιάζονται να τελειώσουν με το θεσμικό θωράκισμα του νέου και τελικού τυραννικού μετασχηματισμού τους .
Κάθε μέρα και ένας νόμος κάθε βδομάδα και μια "επικαιροποιημένη" μορφή του σύγχρονου φασισμού.Δεν προλαβαίνουμε πιά να διαβάσουμε τις φρικτές λεπτομέρειες των νέων "συμβολαίων θανάτου" που βγάζουν σε δημόσια "διαβούλευση".
Κάθε μέρα και ένας νόμος κάθε βδομάδα και μια "επικαιροποιημένη" μορφή του σύγχρονου φασισμού.Δεν προλαβαίνουμε πιά να διαβάσουμε τις φρικτές λεπτομέρειες των νέων "συμβολαίων θανάτου" που βγάζουν σε δημόσια "διαβούλευση".
Αυτή η υπερπαραγωγή νόμων , διαταγμάτων κ.α καταδεικνύει περίτρανα τον χαρακτηρισμό του "εντολοδόχου".Πρακτικά είναι αδύνατον ένας τέτοιος συρφετός πνευματικά και πολιτικά δυσκίνητων αποφοίτων της Μπίλντερμπεργκ και της Scientology να καταφέρνει να συγγράφει καθημερινά χιλιάδες σελίδες νομοσχεδίων , προεδρικών διαταγμάτων κ.α , στο περιεχόμενο των οποίων θα βρεί κανείς κάθε είδους διαστροφή του νομικού , πολιτικού,συνταγματικού, κοινωνικού αξιακού μας συστήματος.
Μια τέτοια καθώς φαίνεται "διατεταγμένη υπηρεσία",είναι και η παρουσίαση ενός προσχεδίου νόμου που θα ζήλευε ακόμα και ο αγαπημένος "γιατρός" του Χίμλερ ο περίφημος "Δόκτωρ" Μέγκελε.
Με αυτό λοιπόν το νομοσχέδιο, περνούν απο την χαραμάδα της πίσω πόρτας ,την καθιέρωση της "ευθανασίας" μεταμφιεσμένη με το ψευτοανθρωπιστικό κουρέλι της "δωρεάς σώματος" .Για να χρυσώσουν δε το φαρμάκι που έχουν ετοιμάσει, μας λένε ότι όποιος θέλει, μπορεί απο τώρα να δηλώσει στην τάδε επιτροπή πως αρνείται να γίνει δωρητής σώματος.
Πόσοι άραγε απο τους συμπολίτες μας θα αντιληφθούν τον φρικτό κίνδυνο που θα τους απειλεί αν τυχόν βρεθούν π.χ στην θέση του θύματος ενός τροχαίου δυστυχήματος, ή ενός αιφνιδίου εγκεφαλικού επεισοδίου ή κάποιου εμφράγματος;
Θα έχουν άραγε την μεταχείριση που πρέπει ή θα πέσουν στα χέρια κάποιου επίορκου γιατρού ή μιας ιδιωτικής εταιρείας παροχής υγειονομικής περίθαλψης που θα έχει κρεμασμένη στο χειρουργείο μια λίστα με "παραγγελίες" οργάνων είτε απο το εθνικό κέντρο μεταμοσχεύσεων, είτε απο ...αλλού.
"Όποιος δεν θέλει μπορεί να δηλώσει απο τώρα την άρνησή του να γίνει δωρητής σώματος"
Δηλαδή μας λένε απροσχημάτιστα ότι στις γιγάντιες βάσεις δεδομένων που κατασκευάζουν, εκτός απο κάθε τι που αφορά την δημόσια και ιδιωτική μας ζωή ,θα καταγραφεί και το άν συναινούμε ή όχι σε μια πολιτική εντολή, όπως αυτή που μας αναγκάζει να γίνουμε στόκ ανθρωπίνων ανταλλακτικών.
Δηλαδή μας λένε απροσχημάτιστα ότι στις γιγάντιες βάσεις δεδομένων που κατασκευάζουν, εκτός απο κάθε τι που αφορά την δημόσια και ιδιωτική μας ζωή ,θα καταγραφεί και το άν συναινούμε ή όχι σε μια πολιτική εντολή, όπως αυτή που μας αναγκάζει να γίνουμε στόκ ανθρωπίνων ανταλλακτικών.
Αύριο λοιπόν θα βγάλουν έναν άλλο νόμο ο οποίος π.χ θα λέει ότι όποιος δεν φρόντισε να κάνει διαθήκη η περιουσία του θα πηγαίνει αυτομάτως στο κράτος , ή όποιος Ορθόδοξος Χριστιανός δεν έχει δηλώσει γραπτώς ότι επιθυμεί να ενταφιαστεί σύμφωνα με την παράδοση της πίστης του, θα αποτεφρώνεται χωρίς να ερωτηθεί κανείς απο τους συγγενείς του.
Μας είναι πολύ δύσκολο να πιστέψουμε ότι οι προθέσεις του κ. Λοβέρδου και των υπολοίπων "αντιεξουσιαστών της εξουσίας" είναι ανθρωπιστικές ,διότι άν είχαν έστω και ελάχιστο ανθρωπισμό μέσα τους δεν θα είχαν τολμήσει να κάνουν ούτε τα μισά απο όσα έχουν κάνει εναντίον της Ελληνικής κοινωνίας μέχρι σήμερα.
Αυτό που βλέπουμε είναι ότι έχουν πάψει πλέον να δίνουν σημασία στα προσχήματα και προχωρούν ακάθεκτοι στον ακρωτηριασμό κάθε είδους πανανθρώπινης αξίας που ενυπάρχει μέσα την συνείδηση του λαού.Θεωρούν ότι ο ελληνικός λαός έχει γίνει ένας σωρός απο τρομαγμένους πολίτες που μπορούν να τους κάνουν ότι θέλουν.
Στο χέρι μας είναι να τους δείξουμε ότι δεν είμαστε νεκροζώντανα τεμάχια ,αλλά ανθρώπινα πρόσωπα πλασμένα κατ΄εικόνα του Θεού και μέχρι να σταματήσει να λειτουργεί η καρδιά μας δεν θα αφήσουμε κανέναν να μας πάρει τα αναφαίρετα δώρα Του που δεν είναι άλλα απο εκείνα της ελευθερίας και του αυτεξούσιου.
Ξέρουμε ότι τα μεγάλα κείμενα κουράζουν και συνήθως δεν ελκύουν το ενδιαφέρον των αναγνωστών, όμως το ζήτημα είναι τόσο σοβαρό που απαιτεί αυτήτην φορά να κάνουμε μια εξαίρεση.
Θα επισυνάψουμε λοιπόν στην παρούσα ανάρτηση όσα επι του παρόντος κρίνουμε αναγκαία για την πληρέστερη ενημέρωσή σας γύρω απο αυτό το ζήτημα που εξ αντικειμένου αποτελεί μια απο τις σοβαρώτερες απειλές της πνευματικής και βιολογικής ζωής μας.
Δωρεά οργάνων από «εγκεφαλικά νεκρούς» :
θεάρεστη πράξη αγάπης ή πλάνη της «Νέας Εποχής»;
Της κ. Ελένης Ανδρουλάκη
Οι εποχές που ζούμε είναι δύσκολες σε όλα τα επίπεδα. Οι άνθρωποι σήμερα ή έχουν απομακρυνθεί από τον Θεό και το καλό ή έχουν «κόψει και ράψει» τον Θεό και τα δόγματα της πίστεως στα μέτρα τους. Το ρεύμα της «Νέας Εποχής», που ουσιαστικά μισεί τον άνθρωπο και φονεύει την αλήθεια, έχει διεισδύσει παντού. Κινδυνεύουν να πλανηθούν ακόμα και οι εκλεκτοί. Όσοι δεν πλανώνται κατηγορούνται συχνά σαν υπερβολικοί, γραφικοί, στερούμενοι αγάπης, φανατικοί, φονταμενταλιστές. Όσοι πλανώνται παθαίνουν μια απίστευτη, ψυχαναγκαστική εμμονή με τη διάδοση της πλάνης.
Πράγματι, η πλάνη διαδίδεται με ταχύτητα φωτός· αντίθετα η αλήθεια κινείται με αργούς, μη καθηλωτικούς ρυθμούς ελευθερίας και σεβασμού του ανθρώπινου προσώπου. Οι... κακόδοξες διδασκαλίες επιβάλλονται με ωραία λόγια, κενά ωστόσο περιεχομένου, όπως και το παραμύθι περί του «εγκεφαλικώς νεκρού». Η «Νέα Εποχή» χαρακτηρίζεται κατεξοχήν από μια αντεστραμμένη ηθική, από την παρουσίαση του καλού ως κακού και του κακού ως καλού, από το αναποδογύρισμα των αξιών, από τη διγλωσσία.
Την Κυριακή της Τυρινής με έκπληξη ακούσαμε στην εκπομπή «Αρχονταρίκι» ότι «η Εκκλησία πάντα έλεγε ναι και λέει ναι στις μεταμοσχεύσεις»! Πώς ξέφυγε αυτή η φράση; Πού βρέθηκε ....
απόφαση της Εκκλησίας υπέρ των μεταμοσχεύσεων από εγκεφαλικά «νεκρούς»; Ένας ή δύο ιεράρχες είναι από μόνοι τους η Εκκλησία και αποφασίζουν για ένα τόσο σοβαρό θέμα που μπορεί να αποφασισθεί μόνο σε πανορθόδοξη Σύνοδο; Γιατί αποσιωπήθηκε πάλι η παντελής έλλειψη συμφωνίας για το θέμα μεταξύ ιεραρχών, κληρικών, μοναχών, θεολόγων και ιατρών τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς; Πόσοι αγνοούν ή θέλουν να αγνοούν ότι έχει καταδειχθεί πλέον επιστημονικώς ότι ο λεγόμενος εγκεφαλικός «θάνατος» δεν είναι θάνατος; Πέραν των παλαιοτέρων καταγεγραμμένων περιπτώσεων, χαρακτηριστική, πρόσφατη περίπτωση στην Ελλάδα έλαβε δημοσιότητα τον Ιανουάριο όταν ασθενής η οποία είχε διαγνωσθεί ως «εγκεφαλικά νεκρή», ανένηψε μετά από μήνες κι αυτό χάρη στην επίμονη άρνηση των συγγενών της να υποκύψουν στις πιέσεις των γιατρών που ζητούσαν τα όργανά της[1]. Με έκπληξη ακούσαμε τον Σεβασμιώτατο Δημητριάδος να διαβεβαιώνει ότι «στην Ελλάδα δεν υπάρχει εμπορευματοποίηση». Από πού αντλεί αυτή τη βεβαιότητα ο Σεβασμιώτατος; Ο συμπαθής ιεράρχης δήλωσε ακόμα ότι «έχουν δυσφημιστεί οι μεταμοσχεύσεις». Οι μεταμοσχεύσεις έχουν δυσφημιστεί ή η Εκκλησία της Ελλάδος έχει δυσφημιστεί; Πώς εξηγείται λαϊκά μέλη της Επιτροπής Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος να κάνουν επιμόρφωση σε κληρικούς, να διδάσκουν σε μεταπτυχιακά σεμινάρια της Επιτροπής της Εκκλησίας και ταυτόχρονα να μιλούν και σε τεκτονική στοά; Μια απλή αναζήτηση σε τεκτονικές ιστοσελίδες αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Διαβάζουμε μάλιστα ότι το «Τεκτονικό Ίδρυμα βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων». Ο νοών νοείτω.Στις αρχές Φεβρουαρίου ακούσαμε για πρώτη φορά και τον Οικουμενικό Πατριάρχη να προτρέπει στη δωρεά οργάνων χαρακτηρίζοντάς τη ως «το καλύτερο μνημόσυνο» που μπορούν να κάνουν οι συγγενείς τροχαίων ατυχημάτων στα θύματα. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ευτυχώς κανείς δεν διεκδικεί το αλάθητο, ούτε ο Αρχιεπίσκοπός μας, ούτε ο Πατριάρχης μας. Και ο καθένας μπορεί να καταθέσει τη γνώμη του.
Παρακολουθώ το θέμα των μεταμοσχεύσεων, στο βαθμό που μπορώ, τα τελευταία χρόνια. Στα χρόνια αυτά είδα μεγάλες αλλαγές στο σκηνικό των μεταμοσχεύσεων : πολλές νεότερες επιστημονικές εξελίξεις, γόνιμους θεολογικούς προβληματισμούς και θεολογικές μάχες. Είδα ανθρώπους να μελετούν το θέμα, να προσεύχονται και να διακρίνουν την πλάνη, είδα ανθρώπους να εμμένουν στις θέσεις τους και άλλους να κάνουν επιλεκτική παρουσίαση δεδομένων και να αποσιωπούν την αλήθεια. Όσοι προωθούν το θέμα της αφαίρεσης οργάνων από «εγκεφαλικά νεκρούς» συνήθως διατείνονται ότι όλες οι μεγάλες θρησκείες συμφωνούν με αυτήν. Σχετική μελέτη που έγινε το 2008 στο Πανεπιστήμιο του Μichigan κατέδειξε ότι οι φορείς εξεύρεσης οργάνων, ενώ ισχυρίζονται ότι όλες οι μεγάλες θρησκείες επιδοκιμάζουν τη δωρεά οργάνων, αποσιωπούν την ηθικής τάξεως διαμάχη[2] για τη δωρεά οργάνων στην περίπτωση του εγκεφαλικού θανάτου, η οποία είναι άμεσα προσβάσιμη στο Διαδίκτυο[3].
Ως χριστιανοί ορθόδοξοι δεν μπορούμε παρά να είμαστε υπέρ της αιμοδοσίας, της μετάγγισης πλάσματος, της μετάγγισης αιμοπεταλίων και της δωρεάς μυελού των οστών. Ως χριστιανοί ορθόδοξοι δεν μπορούμε παρά να είμαστε υπέρ της δωρεάς οργάνων όταν η αφαίρεσή τους δεν οδηγεί στο θάνατο, για παράδειγμα δωρεά από υγιή άνθρωπο του ενός εκ των δύο νεφρών. Οι ενστάσεις μας αφορούν στις μεταμοσχεύσεις από τους λεγόμενους «πτωματικούς δότες» ή «εγκεφαλικά νεκρούς», δηλαδή από ζωντανούς ανθρώπους που ασθενούν βαριά. Οι ενστάσεις μας για τις εν λόγω μεταμοσχεύσεις θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:
01. Αυτού του είδους η δωρεά ουσιαστικά δεν αποτελεί δωρεά. Η δωρεά κατά τη Χριστιανική θεώρηση προϋποθέτει θυσία, δηλαδή να στερηθώ κάτι εγώ, για χάρη του άλλου. Αν πάω και δωρίσω το ένα νεφρό μου τώρα, όντας υγιής και γνωρίζοντας ότι θα ζήσω χρόνια έτσι, με το ένα νεφρό, αυτό αποτελεί στέρηση και προσφορά. Αν λίγο πριν το θάνατό μου, δώσω αυτό που σε λίγο θα μου είναι άχρηστο, ποιο το μεγαλείο; Κατ’ αντιστοιχία, τι είναι φιλανθρωπία; Να δωρίσω την περιουσία μου τώρα στους φτωχούς και να ζήσω μια ολόκληρη ζωή με στερήσεις, από αγάπη για τον πλησίον; Ή να χαρίσω τα άχρηστα τότε για μένα υλικά αγαθά μου μετά το θάνατό μου; Η πρώτη ένσταση έχει να κάνει με τη νεοεποχίτικη έννοια της φιλανθρωπίας, τη ψευδοφιλανθρωπία.
02. Η πραγματική αγάπη έχει ως κέντρο τον άλλον. «Όταν ο θάνατος φαίνεται να πλησιάζει, πολλοί πέφτουν στον πειρασμό να τον επιταχύνουν μέσω της ευθανασίας». Ασυνείδητα δεν αντέχω τη σκέψη να είμαι καλωδιωμένος, στην εντατική και προτιμώ να φύγω. Το κέντρο εδώ είναι η αγάπη στον εαυτό και κρυμμένη, αλλά παρούσα, η φιλαυτία. Αυτό είναι διαφορετικό από το να δω κάποιον να κινδυνεύει στο δρόμο και να τρέξω αυθόρμητα, υγιής ων, να τον προστατεύσω, διακινδυνεύοντας ή δίδοντας τη ζωή μου. Η διαφορά είναι το αυθόρμητα. Η δεύτερη ένσταση περιστρέφεται γύρω από τη νεοεποχίτικη έννοια του αλτρουισμού, τον ψευτοαλτρουισμό.
03. Η αληθινή αγάπη ασκείται με ταπείνωση. Δηλώνω δωρητής για να σώσω τον άλλον, ξεχνώντας ότι η σωτηρία ανήκει μόνο στον κύριο της ζωής και του θανάτου, τον Θεό. Μια τέτοια αντίληψη διαβάζεται ως κρυμμένος εγωισμός. Ειδικά αν βγάζοντας κάρτα δωρητού, ασυνείδητα πιστεύω ότι είμαι καλός ή μυστικά μέσα μου αυτοθαυμάζομαι. Το σύνδρομο του σωτήρα, η ένσταση της νεοποχίτικης ψευτοταπείνωσης.
04. Ως γνωστόν, το καλό είναι καλό μόνον όταν γίνεται με καλό τρόπο. Η αγάπη είναι αγάπη όταν ασκείται σωστά. Ο σκοπός ποτέ δεν αγιάζει τα μέσα. Δικαιολογείται ποτέ ο φόνος; Μπορώ να σκοτώσω κάποιον που έστω θα πεθάνει σε λίγο, για να σώσω κάποιον άλλο; Μπορεί η Εκκλησία ποτέ να ευλογήσει ένα φόνο, όσο καλός κι αν ήταν ο σκοπός; Ποιος θα τολμήσει να τερματίσει τη ζωή ενός ανθρώπου, μιας εικόνας του Θεού, ακόμα και ένα λεπτό πριν το πει ο Θεός; Ποιος θα τολμήσει να διακόψει την καρδιακή προσευχή μιας ψυχής που επικοινωνεί με τον Πλάστη της; Ποιος θα τολμήσει να παρέμβει στην ιερή ώρα του θανάτου; Ο άνθρωπος για την επιστήμη εξισώνεται με το μυαλό του, τον εγκέφαλό του. «Νεκρώθηκε ο εγκέφαλος, πέθανε ο άνθρωπος», λέει ο επιστήμονας που έχει απολυτοποιήσει ένα όργανο, τον εγκέφαλο και αγνοεί την ψυχή ή διέπεται από ακραίο ορθολογισμό. Όμως, η ψυχή, οι εκφράσεις της, η ώρα του θανάτου για τον ορθόδοξο χριστιανό δεν υπόκεινται σε βαρλααμικού τύπου διερευνήσεις. Η ένσταση της ψευτοαγάπης και της παρέμβασης στο μυστήριο του θανάτου.
05. Ο υποβιβασμός της ιερότητας της ανθρώπινης ζωής και η εκμετάλλευση του θνήσκοντος στην πιο ευάλωτη στιγμή του οδηγούν στην αποϊεροποίηση της ζωής και του θανάτου.
06. Η υλιστική θεώρηση της ασθένειας και η στέρηση της βίωσης της ασθένειας ως πνευματικής ευκαιρίας τόσο για τον ασθενούντα, όσο και για το περιβάλλον του. Η νεοποχίτικη αποφυγή του πόνου και η συνακόλουθη απώλεια της ευλογίας.
07. Ενώ φυσικά ενδείκνυται η προσφυγή στο γιατρό και η χρησιμοποίηση της ιατρικής βοήθειας, με πρώτιστο πάντα όπλο την προσευχή, η επιθυμία για παράταση της ζωής πάση θυσία και μάλιστα εις βάρος κάποιου άλλου εμπίπτουν στην νεοποχίτικη στροφή στον εαυτό και την καταναλωτική μανία που επεκτείνεται και στην εφάμαρτη κατανάλωση του άλλου, εμβρύου, θνήσκοντος κτλ.
08. Όσοι, όχι από συμφέρον, αλλά για λόγους ορθόδοξης ανθρωπολογίας αντιτίθενται στις μεταμοσχεύσεις από ανθρώπους με βαριά ασθενή εγκέφαλο δέχονται διάφορες επιθέσεις : χαρακτηρίζονται σκληρόκαρδοι, στερούμενοι αγάπης κ.α. Η όγδοη ένσταση συνίσταται στην ενοχοποίηση των μη δωρητών και των διαφωνούντων για λόγους θρησκευτικούς και ηθικούς καθώς και στην πίεση ή πλύση εγκεφάλου που ασκείται πολλές φορές.
09. Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι, σε κάποιες χώρες, θάνατος από νομική σκοπιά. Δεν είναι θάνατος από επιστημονική σκοπιά -όπως ομολογεί μεγάλο μέρος της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας- ούτε από ηθική σκοπιά. Είναι θάνατος από πλευράς σκοπιμότητας. Το γεγονός ότι η μεταμοσχευτική δραστηριότητα ανάγεται σε τεράστια χρηματικά ποσά για κάθε επέμβαση με βάζει σε σκέψεις. Η ένσταση του συμφέροντος και του κέρδους και η συνακόλουθη εμπορευματοποίηση που καταγράφεται συχνά.
10. Η τελευταία ένσταση έχει να κάνει με την πιθανότητα του θαύματος. Ποιος χριστιανός μπορεί να αποκλείσει το θαύμα της ανάνηψης, αλλά και το θαύμα της μετάνοιας το ύστατο λεπτό της ζωής που επιτρέπει ο Θεός να ζήσει ένας άνθρωπος;
Τα λόγια δεν πείθουν κανέναν αν δεν θέλει να καταλάβει, αν και στην Ελλάδα «η συντριπτική πλειονότητα των μεταμοσχεύσεων γίνεται με όργανα που προέρχονται από συγγενείς ζωντανούς δότες»[4] και όχι από εγκεφαλικά «νεκρούς». Το παράδειγμα πάντα μιλά καλύτερα. Η συγκλονιστική ιστορία του μακαριστού μοναχού Νικοδήμου Γρηγοριάτη πιστεύω ότι μίλησε και θα μιλήσει στην καρδιά πολλών. Παρότι διεγνώσθη με βαρειά καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου και παρά τις επανειλημμένες προτάσεις των ιατρών, δεν δέχθηκε να μεταμοσχευθεί. Έλεγε χαρακτηριστικά : «Θέλω να ζήσω. Βάλτε μου την τεχνητή καρδιά ή ό,τι άλλο τεχνικό μέσο διαθέτει η επιστήμη. Όμως ποτέ δεν πρόκειται να δεχθώ μια καρδιά που θα προέρχεται από έναν “εγκεφαλικά νεκρό”, ο οποίος για μένα δεν είναι νεκρός αλλά ζων και βαρύτατα πάσχων ασθενής»[5]. Αιωνία του η μνήμη! Δεν θα αγάλλεται τώρα σε χώρα ζώντων;
Βιβλιογραφικές Παραπομπές
[1]. ΕΘΝΟΣ ΟΝLINE, 17 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2010
[2]. ethical controversy
[3]. http://www3.interscience.wiley.com/journal/121547634/abstract?CRETRY=1&SRETRY=0
[4]. Το Βήμα, 5 Φεβρουαρίου 2010.
[5]. Περιοδικό Όσιος Γρηγόριος, χειμώνας 2009.
πηγή Ιερά Μητρόπολις ΓλυφάδαςΣΧΟΛΙΟ
Προς τους Ελληνες γιατρούς: ΣΩΣΤΕ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΡΟΠΟ ΑΛΛΑ ΜΗΝ ΣΚΟΤΩΝΕΤΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΕΤΕ. ΔΟΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ Ο ΝΕΚΡΟΣ. ΟΧΙ Ο "ΚΛΙΝΙΚΑ ΝΕΚΡΟΣ" Ή Ο "ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΚΡΟΣ".
Κι από την στιγμή που έστω κι ένας συνάνθρωπός μας ανένηψε μετά από την διάγνωση του κλινικού ή εγκεφαλικού "θανάτου" αυτό σημαίνει ότι δεν είναι κανείς από όλους αυτούς τους συνανθρώπους μας αληθινά και οριστικά νεκρός......
(http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=407)
Και περί του θέματος αυτού, και ιδίως της όψεώς του «εγκεφαλικός θάνατος και πτωματικά μοσχεύματα», ο λόγος και ο αντίλογος, και συνεπώς και οι προβληματισμοί των πιστών, ήσαν σε πολύ μικροτέρα έντασιν προ δεκαετίας και πλέον -που ήταν μεταξύ μας ο Γέροντας- από όσον σήμερα. Αυτή είναι η αιτία που οι σχετικές μαρτυρίες περί της θέσεώς του είναι ολίγες.
Έτσι, αρχικώς σκεφθήκαμε να μη συμπεριλάβωμε το περί μεταμοσχεύσεων πρόβλημα στην αναφορά μας αυτή. Κυρίως όμως οι παρακάτω λόγοι μας ανάγκασαν τελικά να μεταβάλωμε λογισμόν:
Και περί του θέματος αυτού, και ιδίως της όψεώς του «εγκεφαλικός θάνατος και πτωματικά μοσχεύματα», ο λόγος και ο αντίλογος, και συνεπώς και οι προβληματισμοί των πιστών, ήσαν σε πολύ μικροτέρα έντασιν προ δεκαετίας και πλέον -που ήταν μεταξύ μας ο Γέροντας- από όσον σήμερα. Αυτή είναι η αιτία που οι σχετικές μαρτυρίες περί της θέσεώς του είναι ολίγες.Έτσι, αρχικώς σκεφθήκαμε να μη συμπεριλάβωμε το περί μεταμοσχεύσεων πρόβλημα στην αναφορά μας αυτή. Κυρίως όμως οι παρακάτω λόγοι μας ανάγκασαν τελικά να μεταβάλωμε λογισμόν:
1. Οι οξύτατες αντιπαραθέσεις μεταξύ των διαφωνούντων -μέχρι σημείου να εκτοξεύωνται, ευθέως ή πλαγίως, βαρείς χαρακτηρισμοί-, αλλά και η προσπάθεια επιβολής της μιας μερίδος επί της ετέρας δια της ισχύος της εξουσίας -ίσως και της αριθμητικής υπεροχής- και όχι βάσει επιχειρημάτων αληθείας.(*)
2. Η εξής ορθοτάτη παρατήρησις του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. κ. Ιεροθέου στην σχετικήν εισήγησίν του προς την Ιεράν Σύνοδον της Ιεραρχίας: Επειδή η ζωή της Εκκλησίας καθορίζεται από την δράση και την ενέργεια των αγίων και επειδή η Εκκλησία προχωρεί στην ιστορία με τα βήματα των αγίων, γι' αυτό και θα περιμένουμε και τέτοιες αντιδράσεις (δηλαδή, ως δοτών) αγιασμένων ανθρώπων, για να δώσουμε το στίγμα αντιμετωπίσεως του προβλήματος των μεταμοσχεύσεων" (Ε.κ.Μ., σ. 358).
Ήδη ο Σεβ. κατέθεσε προηγουμένως μία περίπτωσιν "ενός συγχρόνου θεουμένου" αρνητικήν για το θέμα μας. Επίσης, θα δούμε κατωτέρω ότι και ο μακαριστός Γέρων Πορφύριος είχε την ιδίαν με τον πατέρα Παΐσιον αρνητικήν τοποθέτησιν.
3. Ο και κυριώτερος λόγος: Η παρερμηνεία -οπωσδήποτε, πιστεύομε, ασυνείδητη- που έγινε στην ακόλουθη φράσι του Γέροντος : "Αυτό που λέει η καρδιά μου είναι να πάρω το μαχαίρι, να την κόψω κομματάκια, να την μοιράσω στον κόσμο και υστέρα να πεθάνω " (**). Ενώ, δηλαδή, είναι ολοφάνερο ότι η φράσις ελέχθη μεταφορικά -μα πώς ήταν δυνατόν να έχη νόημα κυριολεκτικά (!)- παρερμηνευθείσα από μερικούς και συνδεθείσα με την προβληματική του «εγκεφαλικού θανάτου» και με την αυτοκτονίαν-αυτοθυσίαν, αποδίδει στον Γέροντα την ακριβώς αντίθετη τοποθέτησιν δια το εν λόγω θέμα από εκείνην που πρέσβευε, δίδασκε και εφήρμοζε. Καθόσον έχει τεραστίαν διαφοράν το: "Λέει η καρδιά μου να πάρω το μαχαίρι να την κόψω...", δηλαδή, έχω την διάθεσιν, επιθυμώ, είμαι πρόθυμος, λαχταρώ -αν θέλετε- να πεθάνω χάριν των αδελφών μου, από το: "Παίρνω το μαχαίρι και την κόβω ", δηλαδή, αυτοκτονώ-αυτοθυσιάζομαι (***).Και το μεν πρώτον ο μακαριστός Γέρων το θεωρούσε ως ύψιστον βαθμόν αγάπης, το δε δεύτερον ως ανεπίτρεπτον παρέμβασιν αντιστρατευομένην το δημιουργικόν έργον του Θεού. Γι' αυτό, το δεύτερον ουδέ καν διενοήθη να πράξη. Αντίθετα όλη η ζωή του, από νεότητος έως της κοιμήσεώς του, εχαρακτηρίζετο από το πρώτον - ως στρατιώτης, αντικαθιστώντας άλλους σε επικίνδυνες πολεμικές επιχειρήσεις ή διακινδυνεύοντας για να τους σώση από τα χέρια του εχθρού με ανθρωπίνως ελάχιστες πιθανότητες σωτηρίας· ως μοναχός, στραγγίζοντας και την τελευταία σταγόνα της αντοχής του, αρχικά δια της αιματηρής υπακοής του και στην συνέχεια παρηγορώντας και βοηθώντας πονεμένους· ως προσευχόμενος και εισακουόμενος και λαμβάνων ο ίδιος την ανίατον ασθένειαν του καρκίνου από πάσχοντα αδελφόν και, το ύψιστον πάντων, ως ποθών και ευχόμενος κατά Παύλον να κολασθή ο ίδιος «υπέρ των αδελφών του» (Βλ. Ρωμ. θ',
3).Ύστερα από τα -μακροσκελή ίσως, αλλά αναγκαία κατά τη γνώμη μας- εισαγωγικά αυτά, παραθέτομε αυθεντικήν μαρτυρίαν περί της σχετικής τοποθετήσεως του Γέροντος:Ο σεβαστός αγιορείτης Ιερομόναχος και πνευματικός Γρηγόριος, εκ του στενοτάτου περιβάλλοντός του, ερώτησε τον πατέρα Παΐσιον για το θέμα των μεταμοσχεύσεων και τα συναφή με αυτό αναφυόμενα προβλήματα. Ο Γέροντας απαντώντας επέτρεψε μεν την μεταμόσχευσιν ενός εκ των διπλών οργάνων (****), αλλ' απέκλεισε κατηγορηματικώς την αφαίρεσιν και μεταμόσχευσιν οργάνων αναγκαίων δια την επιβίωσιν, σε οποιαδήποτε περίπτωσιν (*****), αφού δι' αυτής προξενείται η θανάτωσις του δότου. Χρησιμοποίησε μάλιστα δια κατοχύρωσιν της θέσεώς του τα ακόλουθα δύο επιχειρήματα:Πρώτον, ότι αποτελεί ανεπίτρεπτον παρέμβασιν αντιστρατευομένην το δημιουργικόν έργον του Θεού, από την μια θανατώνοντας τον δότη, και από την άλλην δημιουργώντας μας την έπαρσιν για την «ζωοποίησιν» του λήπτου.Και δεύτερον, ότι θα γίνει αιτία εφευρέσεως τρόπων να σκοτώνουν τους ασθενείς, για να τους πάρουν τα όργανά τους.Θεωρούμε ότι ο μακαριστός Γέροντας με την ανωτέρω φωτισμένην και διορατικήν θέσιν του έδωσε σαφή απάντησιν προς όλους τους υποστηρικτάς των μεταμοσχεύσεων από «εγκεφαλικά νεκρούς».
Καθ' όσον:
Ι. Θεωρεί και τον «εγκεφαλικά νεκρό» ως ζώντα (Εφ' όσον την κάθε περίπτωσιν αφαιρέσεως οργάνων αναγκαίων δι' επιβίωσιν την χαρακτηρίζει ως θανάτωσιν του δότου).
ΙΙ. Απαντά (δια του πρώτου επιχειρήματος) σε όσους -εξαναγκασμένοι από τις αντίθετες θεολογικές και ιατρικές θέσεις- «υπερέβησαν» δήθεν το πρόβλημα (αν, δηλαδή, ο «εγκεφαλικά νεκρός» είναι ζων ή νεκρός βιολογικά) -το οποίον και ονομάζουν δυτικό σχολαστικισμό (!)- και αντιπροβάλλουν την δήθεν «αγάπη» και «θυσία» του «εγκεφαλικά νεκρού» (οι οποίες όμως στην πραγματικότητα είναι και ασυνείδητες και ανύπαρκτες και μάλλον ταυτόσημες της ευθανασίας, και, κατά τον χαρακτηρισμόν του Γέροντος: "ανεπίτρεπτος παρέμβασις αντιστρατευομένη το δημιουργικόν έργον του Θεού").
ΙΙI. Προορά (δια του δευτέρου επιχειρήματος) ότι η πρακτική αυτή (των μεταμοσχεύσεων από «εγκεφαλικά νεκρούς») θα αποτελέσει κακήν αρχήν και αιτίαν εφευρέσεως και άλλων τρόπων να αφαιρούν την ζωήν των ανθρώπων, δια να λάβουν τα όργανά τους (π .χ. από ασθενείς που ευρίσκονται εις μόνιμον «φυτικήν» κατάστασιν, από ανεγκέφαλα νεογνά, δια της νομιμοποιήσεως της ευθανασίας κ.ά.)Επίσης, θα θέλαμε ν' αναφέρωμε ότι ο Γέροντας επιπλέον θεωρούσε την «δωρεά» οργάνων μετά θάνατον και ως στερουμένην ουσιαστικής ηθικής αξίας. Έτσι, όταν υψηλόβαθμος δημόσιος ανήρ δήλωσε ως δωρητής οργάνων, ο π. Παΐσιος σχολίασε απαξιωτικώς το γεγονός.Τέλος, θα πρέπει να προστεθή ότι, συμφώνως προς μαρτυρίαν του ανωτέρω ιερομονάχου, και ο μακαριστός Γέρων Πορφύριος είχε την ιδίαν τοποθέτησιν επί του θέματος των μεταμοσχεύσεων με την του πατρός Παϊσίου.
Σημειώσεις:(*) Έχομε φυσικά υπ' όψιν μας τον τόμον «Εκκλησία και μεταμοσχεύσεις», που εξεπόνησε η ειδική συνοδική επιτροπή επί της Βιοηθικής, αλλά, πέραν των αντιφάσεων που υπάρχουν σ' αυτόν, παρατηρείται πολλάκις και μία σαφής επιφυλακτικότης, διαφοροποίησις και ενίοτε και αντίθεσις προς τας βασικάς θέσεις της επιτροπής, επί της ηθικής των μεταμοσχεύσεων, τις οποίες και εδέχθη σε πρώτη φάσι -όχι όμως και ως τελικήν επίσημον θέσιν και εκκλησιαστική «άποψιν» και τοποθέτησιν- η Ιερά Σύνοδος (βλ. σ. 20 του αναφερθέντος τόμου) (στο εξής Ε.κ.Μ.). Νομίζομε ότι εκ των συμπεριλαμβανομένων εις τον τόμον κειμένων ιδιαιτέραν βαρύτητα έχει η εισήγησις του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. κ. Ιεροθέου στην Ιερά Σύνοδον της Ιεραρχίας.Παρ' ότι αρχικώς ο Σεβασμιώτατος χαρακτήρισε το κείμενο της Επιτροπής ως «καταπληκτικό», στην συνέχεια φαίνεται τελείως το αντίθετο (Προσωπικώς εκτιμούμε ότι πρόκειται για μια τακτική του Σεβ., που εφήρμοσε και σε άλλες περιπτώσεις -λ.χ. στο ζήτημα της αναγνώσεως των Λειτουργικών ευχών εις επήκοον του λαού, στο ζήτημα της εκκλησιαστικής υποδοχής του πάπα στην χώρα μας κ.α.-, δια της οποίας με χαρακτηριστικήν ταπείνωσιν και ευγένειαν δηλώνει την αντίθεσίν του). Εκ της εισηγήσεώς του επισημαίνομε:α') Προβληματίζεται ακόμη και γενικώτερα ως προς τις μεταμοσχεύσεις (όχι, δηλαδή, μόνον «των πτωματικών μοσχευμάτων») εξ αφορμής κυρίως των εξής:(1) Μιας εμπειρίας ενός συγχρόνου θεουμένου ανθρώπου (Ε.κ.Μ., σ. 356). Εικάζομε από τα συμφραζόμενα ότι πρόκειται περί του μακαριστού γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ. Υπάρχει άλλωστε περί αυτού και η πληροφορία ότι είχε απεριφράστως δηλώσει: "Ούτε δίδω όργανα, ούτε παίρνω".(2) Θεωρώντας ότι και "πολλοί σύγχρονοι άγιοι που έχουν ζωντανή κοινωνία με τον Χριστό" θα αντιμετώπιζαν ομοίως το θέμα (ενθ. αν.).β') Οξύτερος καθίσταται ο προβληματισμός του στις περιπτώσεις «εγκεφαλικά νεκρών» δοτών:(1) Υπογραμμίζει την "διάσταση μεταξύ των ιατρών γύρω από το θέμα πότε επέρχεται ο θάνατος" (Ε.κ.Μ., σ. 341)(2) Σαφώς δέχεται ότι: "Και όταν μερικά όργανα κινούνται με υποστηρικτικές ενέργειες και τότε εξακολουθεί να ενεργή η ψυχή μέσα στον άνθρωπο, εφ' όσον ενεργεί σε άλλο υγιές σωματικό όργανο. Πάντως, όσο ο νους του ανθρώπου βρίσκεται, έστω και υπολειτουργούντων των οργάνων του σώματος, μέσα στο σώμα, μπορεί να μην λειτουργή η διανοητική λειτουργία, η μνήμη ή ίσως και η αίσθηση, αλλά εφ' όσον λειτουργεί η καρδιά, λειτουργεί η νοερά ενέργεια του ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι τότε ο άνθρωπος μπορεί να μην έχη συνείδηση του περιβάλλοντος κόσμου, μπορεί να μη σκέπτεται, μπορεί να μην αισθάνεται ή ακόμη μπορεί αμυδρώς να αντιλαμβάνεται, αλλ' όμως υπάρχει η ψυχή και είναι δυνατόν να έχη κοινωνία με τον Θεό. Και βέβαια, εάν έχη συνηθίσει στην ζωή του να προσεύχεται, τότε η νοερά του ενέργεια βρίσκεται σε μεγάλη ένταση, δηλαδή ο άνθρωπος έχει αδιάλειπτη προσευχή" (Ε.κ.Μ., σ. 359)(3) Θέτει μερικά καίρια ερωτήματα: "Πώς επεμβαίνουμε βίαια σε έναν άνθρωπο, του οποίου δεν λειτουργούν μερικές εγκεφαλικές λειτουργίες, αλλά επειδή λειτουργεί η καρδιά και υπάρχει ακόμη η ψυχή, ο άνθρωπος αισθάνεται;" (Ε.κ.Μ., σ. 361)"Μήπως τον βίαιο χωρισμό της ψυχής από το σώμα τον κάνουμε ακόμη βιαιότερο και επομένως μεγαλώνουμε τον πόνο της ψυχής, όταν λαμβάνουμε τα όργανα του σώματος, ενώ ακόμη ζη ο άνθρωπος;" (ενθ. αν.)"...μήπως στεκόμαστε λίγο ανάλγητοι απέναντι του ψυχορραγούντος και μήπως δεν σεβόμαστε τις πλέον συγκλονιστικές προσωπικές πλευρές της ζωής του;" (ενθ. αν.)'Μήπως η υιοθέτηση σκληρών επιλογών, έστω για την παράταση της ζωής ενός άλλου ανθρώπου, εκλαμβάνεται ως βίαιη ενέργεια και μία ιδιότυπη «δολοφονία»;" (ενθ. αν.)(4) Είναι κατηγορηματικός στο ότι: "Η Εκκλησία πρέπει να σταθή αρνητικά απέναντι σε περιπτώσεις που προϋποτίθεται η δια της αφαιρέσεως των οργάνων, θανάτωση των δοτών" (Ε.κ.Μ., σ. 364)Πέραν όμως του Σεβασμιωτάτου, δεν δίδεται ο λόγος σε πλήθος οξέως διαφωνούντων, τόσον εκ του θεολογικού όσον και εκ του ιατρικού κόσμου. Εξ όσων ενθυμούμεθα από την μικράν ενασχόλησίν μας με το θέμα, αναφέρομεν εκ μεν των πρώτων τους: π. Θεόκλητον Διονυσιάτην, π. Στυλιανόν Καρπαθίου (ο οποίος μαρτυρεί και για την αρνητικήν τοποθέτησιν έναντι του εγκεφαλικού θανάτου του Σεβ. Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως -τότε και νυν Θεσσαλονίκης- κ. κ. Ανθίμου), π. Λουκά Τσιούτσικα, π. Κωνσταντίνον Στρατηγόπουλον, καθηγητήν κ. Ιωάννην Κορναράκην κ.α. Εκ δε των δευτέρων τους καθηγητάς ιατρικής κ. Κωνσταντίνον Καρακατσάνην και κ. Εμμανουήλ Παναγόπουλον, υποστηριζομένους από αρκετούς "εγκρίτους συναδέλφους τους, πανεπιστημιακούς διδασκάλους" (κατά την ομολογίαν του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου κ.κ. Χριστοδούλου).(**) Γ. Παϊσίου Αγιορείτου, ΛΟΓΟΙ Α', Σουρωτή Θεσσαλονίκης, 1998, σ. 23(***) Νομίζομε ότι ακριβώς αυτό το σημείον δεν έχει προσεχθεί από όσους επικαλούνται παραδείγματα αγίων και αγιογραφικά χωρία δια να κατοχυρώσουν με αυτά την θέσι τους.Έτσι, τόσον η σφοδρά επιθυμία του Αββά Αγάθωνος να δώση το υγιές σώμα του και να λάβη σώμα λεπρού, όσον και η διάθεσις των Γαλατών να προσφέρουν τους οφθαλμούς των, αν ήταν δυνατόν, στον Απόστολο Παύλο -πέραν του ότι δεν πρόκειται δια θυσίαν ζωής, αλλά θυσίαν υγείας και μελών- παραμένουν επιθυμία και διάθεσις. Ομοίως παρωράθη ότι και σε όλα τα προβαλλόμενα χωρία -και στο θεωρούμενον από των επικαλουμένων αυτό ως ισχυρότατον και ακαταμάχητον: "οφείλομεν υπέρ των αδελφών τας ψυχάς τιθέναι" (Α'. Ιωαν. γ', 16)- χρησιμοποιείται το ρήμα 'τίθημι' και όχι 'θύω'. Το οποίον μπορεί να ερμηνευθή ως: προσφέρω, διαθέτω, θέτω εις κίνδυνον χάριν του πλησίον την ζωή μου· την αναθέτω με θυσιαστική διάθεσιν στην βούλησιν και στα χέρια του Θεού (ο οποίος εν τη Πανσοφία Του μπορεί να δεχθή ή όχι την προσφορά μου, ή και εν τη Παντοδυναμία Του να θαυματουργήση σώζοντας αμφοτέρους), όχι όμως και ως: θυσιάζω τελεσιδίκως, σφετεριζόμενος την θείαν εξουσίαν και βάζοντας ο ίδιος τέρμα στην ζωήν μου. (Και αν σοφιστικά παρατηρηθή ότι και ο δότης δεν βάζει ο ίδιος τέλος στην ζωήν του, αλλά την θέτει στην διάθεσιν του ιατρού, θα απαντήσωμε ότι με το σόφισμα αυτό απλώς μετατίθενται οι ευθύνες, αλλά και συγχρόνως, όχι απλώς αμνηστεύεται ο ιατρός, αλλά και εξαναγκάζεται να γίνη θύτης.)Συμφώνως προς τα ανωτέρω και ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ.κ. Χριστόδουλος ορθότατα προ ετών (1991, ως Μητροπολίτης Δημητριάδος), σε ομιλίαν του καταχωρισμένην εις τον προαναφερθέντα τόμον (Ε.κ.Μ., σ. 233-250), εδέχετο ότι: "...β) Επιτρέπεται η αφαίρεση μόνον διδύμων οργάνων, ώστε να μη τεθή σε κίνδυνο η ζωή του δότη και εφ' όσον το απομένον όργανον είναι υγιές" (ενθ. αν., σ. 246), ουδέ καν υποψιαζόμενος (βλ. ιδίως το τελευταίο τμήμα της ομιλίας) τα σήμερον υποστηριζόμενα περί επιτρεπομένης και εξυμνουμένης δήθεν αυτοθυσίας-αυτοκτονίας (!).(****) Υπάρχουν και άλλες 2-3 μαρτυρίες, κατά τις οποίες ο Γέροντας δεν εναντιώθη στην λήψιν ενός εκ των διπλών οργάνων (συγκεκριμένα: νεφρού και οφθαλμού) εκουσίως προσφερομένου από υγιή δότη.(*****) Εννοείται, φυσικά, και στην περίπτωση των «εγκεφαλικά νεκρών». Ή μάλλον ακριβέστερον, η σχετική απαγόρευσις του Γέροντος (δια λήψιν οργάνων αναγκαίων προς επιβίωσιν) αφορούσε αποκλειστικά περιπτώσεις μεταμοσχεύσεων από «εγκεφαλικά νεκρούς» δότας· καθόσον η σήμερον υπό τίνων υποστηριζομένη δυνατότης προσφοράς τοιούτων οργάνων (αναγκαίων δι' επιβίωσιν) από υγιείς δότας (τουτέστιν η αυτοθυσία-αυτοκτονία των δοτών αυτών) ήτο προ15ετίας (ότε περίπου εγένετο η συζήτησις) αδιανόητος και υπ' ουδενός υποστηριζομένη, και συνεπώς η απαγόρευσίς της αυτονόητος. Ούτε, δηλαδή, τότε ήτο δυνατόν ο ερωτών ιερομόναχος να ερωτήση δι' από υγιείς δότας, λήψιν οργάνων αναγκαίων δι' επιβίωσιν, ούτε και ο Γέροντας να απαγορεύση κάτι που αυτονοήτως ήτο απηγορευμένον. Άρα η απαγόρευσις στο σημείον αυτό αφορούσε αποκλειστικά περιπτώσεις «εγκεφαλικά νεκρών» δοτών.(Από το βιβλίο "Μαρτυρίες Προσκυνητών. Γέροντας Παϊσιος ο Αγιορείτης. 1924-1994", Εκδόσεις "ΑΓΙΟΤΟΚΟΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ", Επιμέλεια: Νικόλαος Δ. Ζουρνατζόγλου, Επισμηναγός Ε.Α., Κεφ. Δ': Μαρτυρίες Αγιορείτου Μοναχού Η., σελ. 121-126)
Ο θάνατος είναι αποχωρισμός για λίγα χρόνια
(Γέροντος Παϊσίου)
Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο άνθρωπος στην πραγματικότητα δεν πεθαίνει. Ο θάνατος είναι απλώς μετάβαση από την μια ζωή στην άλλη. Είναι ένας αποχωρισμός για ένα μικρό διάστημα, Όπως, όταν πάει κάποιος, ας υποθέσουμε, στο εξωτερικό για έναν χρόνο, οι δικοί του στενοχωριούνται, γιατί θα τον αποχωρισθούν για έναν χρόνο, ή αν λείψη δέκα χρόνια, έχουν στενοχώρια για τον αποχωρισμό των δέκα χρόνων, έτσι πρέπει να βλέπουν και τον αποχωρισμό από τα αγαπημένα τους πρόσωπα με τον θάνατο. Αν πεθάνει, ας υποθέσουμε, κάποιος και οι δικοί του είναι ηλικιωμένοι, να πουν: «Μετά από καμμιά δεκαπενταριά χρόνια θα ανταμώσουμε». Αν είναι νεώτεροι, να πουν: «Μετά από πενήντα χρόνια θα ανταμώσουμε». Πονάει φυσικά κανείς για τον θάνατο κάποιου συγγενικού του προσώπου, αλλά χρειάζεται πνευματική αντιμετώπιση. Τι λέει ο Απόστολος Παύλος: «Ίνα μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα» . Πόσες φορές λ.χ. θα τον έβλεπε εδώ στην γη; Κάθε μήνα; Να σκεφθή ότι εκεί θα τον βλέπη συνέχεια. Μόνον όταν δεν έχη καλή ζωή αυτός που φεύγει, δικαιολογούμαστε να ανησυχούμε. Αν λ.χ. ήταν σκληρός, τότε, αν πραγματικά τον αγαπάμε και θέλουμε να συναντηθούμε στην άλλη ζωή, πρέπει να κάνουμε πολλή προσευχή γιʼ αυτόν.Η ταλαιπωρία του αρρώστου και η εμπιστοσύνη στον Θεό
(Γέροντος Παϊσίου)
- Γέροντα, αν κάποιος έχη μια βαρειά αρρώστια και αποφασίσει να αφεθεί στον Θεό, θα κάνη καλά; - Άμα δεν έχει υποχρεώσεις, ό,τι θέλει κάνει. Άμα όμως έχει υποχρεώσεις, αυτό θα εξαρτηθεί και από τους άλλους. Και εγώ πήγα στον γιατρό «άκων και μη βουλόμενος»... Αν δεν πήγαινα για εκείνη την «απλή εξέταση» που είπε ο γιατρός, θα έκλεινε τελείως το έντερο. Οπότε θα έπινα μόνο λίγα υγρά και μετά πάει, θα τελείωναν όλα. «Μια απλή εξέταση», μου είπε, και μπήκα σε έναν τέτοιο κύκλο... Αξονικές από εδώ, καρδιολόγος από εκεί, τώρα τα λευκά αιμοσφαίρια κατέβηκαν, τώρα ανέβηκαν, κοψίματα, μπαλώματα... Και τελικά τι βγήκε; Όπως πάω, θα καθήσω εδώ... Συνήθως λέμε: «Οι άρρωστοι πρώτα να φροντίσουν να βοηθηθούν ανθρωπίνως και σε ό,τι δεν μπορούν να βοηθηθούν ανθρωπίνως θα βοηθήση ο Θεός». Αλλά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι, για να βοηθηθούν ανθρωπίνως οι άνθρωποι που πάσχουν από κάποια βαρειά αρρώστια, περνούν μεγάλη ταλαιπωρία, ολόκληρο μαρτύριο. Πρέπει να κάνουν ένα σωρό εξετάσεις, εγχειρήσεις, μεταγγίσεις, χημειοθεραπείες, ακτινοβολίες. Τρυπήματα για τις μεταγγίσεις, τρυπήματα για τους ορούς... Να σπάζουν οι φλέβες, να τους βάζουν την τροφή από την μύτη, να μην μπορούν να κοιμηθούν... Και όλα αυτά, για να γίνει αυτό που γίνεται ανθρωπίνως. Κατάλαβες; Δεν είναι κάτι απλό, πρόκειται λ.χ. για μια πληγή που μάζεψε πύον και πρέπει να σπάσει, για να βγει το πύον, και μετά θα γίνουν καλά. Εδώ τούτα είναι ολόκληρη διαδικασία. Γιʼ αυτό δεν πρέπει να επαναπαυώμαστε και να λέμε «εντάξει, αυτός ο άρρωστος έπεσε σε καλούς γιατρούς», αλλά να έχουμε υπʼ όψιν ότι, για να βοηθηθεί ο άρρωστος ιατρικά, πρέπει να περάσει μια ολόκληρη ταλαιπωρία και να προσευχώμαστε με πόνο να του δίνει ο Χριστός υπομονή. Να φωτίζει τους γιατρούς, γιατί οι γιατροί μπορεί να κάνουν λάθη, ιδίως αν δεν έχουν ταπείνωση. Βλέπεις, όταν χαλάσει το σπίτι, ο νοικοκύρης του σπιτιού δεν μπορεί να σταθή. Έτσι και ο νοικοκύρης του σώματος, η ψυχή, δεν μπορεί να σταθή, αν χαλάσει το σπίτι της, το σώμα. Και τώρα προσπαθούν να κρατήσουν τον νοικοκύρη μέσα στο σπίτι με το σίδηρο, με το ...ατσάλι, με βιταμίνες Α, Β, C...., να βοηθήσουν δηλαδή τους αρρώστους με την επιστήμη, αλλά δεν βοηθιούνται όλοι και, με την βοήθεια που τους προσφέρουν, απλώς παρατείνεται η ζωή τους με πόνο, παρατείνεται μάλλον ο πόνος. Γιατί δεν φθάνει μόνον η επιστήμη. Χρειάζεται και πίστη και προσευχή. Καμμιά φορά βλέπω και εδώ στο μοναστήρι τις αδελφές που είναι γιατροί να θέλουν περισσότερο με την επιστήμη τους να βοηθήσουν τον άρρωστο παρά με την εμπιστοσύνη στον Θεό και με την προσευχή. Η καρδιακή όμως προσευχή θα τις δώσει ανώτερο ιατρικό πτυχίο, διότι θα σταματούν την ανθρώπινη επιστήμη. Όταν καλλιεργηθεί η αγάπη με τον πόνο γενικά για όλους τους ανθρώπους, τότε ενεργούν οι θείες δυνάμεις, αρκεί να υπάρχει βαθειά ταπείνωση στην ψυχή, για να μην υπερηφανευθεί και αδικήσει τον Θεό νομίζοντας ότι είναι δικές της αυτές οι δυνάμεις. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο Χριστός μπορεί ακόμη και αυτά που δεν θεραπεύονται από γιατρούς να τα θεραπεύση, αλλά πρέπει να υπάρχη σοβαρός λόγος και ο πιστός να είναι πολύ πιστός και πολύ δοσμένος στον Χριστό. - Δηλαδή, Γέροντα, όταν οι άνθρωποι υποφέρουν, να μη ζητούν ιατρική βοήθεια; - Δεν εννοώ αυτό, βρε παιδί! Δεν λέω «μην του βάζης λ.χ. οξυγόνο», για να σκάση ο άνθρωπος. Θέλω να πω, τι τραβάει ο άρρωστος, για να βοηθηθή ανθρωπίνως, και ότι πρέπει να κάνουμε προσευχή να βοηθάη ο Χριστός τους αρρώστους, για να μην ταλαιπωρούνται. Αν κάτι είναι σοβαρό, να παρακαλούμε τον Χριστό να το πάρη με ένα χάδι Του. Γιατί ο Χριστός, λίγο αν χαϊδεψη τους αρρώστους στο χέρι, φεύγουν όλα και γίνονται καλά! Ούτε φάρμακα χρειάζονται μετά ούτε φαρμάκια. Κι αν τους χαϊδέψη στο πρόσωπο, είναι ακόμη καλύτερα. Αν τους αγκαλιάση κιόλας, θα μαλακώση και η καρδιά τους! Καταλάβατε; Χρειάζεται όμως μεγάλη πίστη. Αν δεν έχη πίστη ο ίδιος ο άρρωστος, δεν γίνεται καλά.Κυπριανός Χριστοδουλίδης (Ιατρός)
Ο φίλος μας κ.. Κυπριανός Χριστοδουλίδης εκτός απο μαχητικός ιστολόγος (blogger), είναι και μία λαμπρή κατά την γνώμη μας περίπτωση γιατρού, που επειδή αγαπά τον Λόγο του Θεού δεν "θεολογίζει", αλλά καταθέτει εδώ και πολλά χρόνια με την τόλμη ενός πιστού και την γνώση ενός επιστήμονα τις απόψεις του για το μεγάλο ζήτημα των μεταμοσχεύσεων και της δωρεάς οργάνων.Τον ευχαριστούμε που ανταποκρίθηκε στο αίτημά μας να μας διαφωτίσει πάνω σε αυτό το θέμα και με τιμή παρουσιάζουμε μερικά σχετικά κείμενα που έχει δημοσιεύσει στο ιστολόγιό του http://kyprianoscy.blogspot.com/
Αυτά που δεν θα μας πουν για τις μεταμοσχεύσεις και το νομοσχέδιο
Με βάση τα στατιστικά δεδομένα η χώρα μας κατατάσσεται στις τελευταίες αράδες των χωρών, όπου γίνονται μεταμοσχεύσεις, όπως επίσης είναι και η τελευταία στις διακρατικές παροχές οργάνων. Όλες οι χώρες είναι υποχρεωμένες να δηλώνουν τα διαθέσιμα όργανα που υπάρχουν σε ένα διεθνή φορέα, μια παγκόσμια τράπεζα οργάνων, η οποία καθορίζει ποιά όργανα και πού, χρειάζονται.
Να σημειωθεί ότι είμαστε η δεύτερη χώρα σε αριθμό τροχαίων ατυχημάτων και λογικά, θα έπρεπε να είμαστε στην πρώτη θέση των χωρών με πλούσιο υλικό διαθέσιμων οργάνων. Οι Έλληνες όμως, από αυτό το αδρό στατιστικό στοιχείο, φαίνεται ότι δεν είναι ιδιαίτερα συμπαθείς σε αυτού του είδους τις θεραπείες και δεν καταχωρούνται στις λίστες των δωρητών οργάνων.
Οπότε παρέστη η ανάγκη να αρθεί η αντίφαση. Η κυβέρνηση των συμβολαίων θανάτου επείγεται να περάσει τώρα το νόμο της εικαζομένης δωρεάς - υπήρχε και στο παρελθόν αυτή η σκέψη, αλλά δεν προχώρησε - και οι λόγοι είναι προφανείς. Είναι οικονομικοί και δεν πρόκειται να μας το πούν.
Δεν τους αρκεί λοιπόν ότι μια μικρή μειοψηφία είναι αυτή που τους πιέζει ασφυκτικά.
Το δικό της αίτημα περί του "δώρου της ζωής" θέλουν να το περάσουν σε όλους τους άλλους και εικάζουν, ότι όλοι συμφωνούμε μαζί τους. Άρα, πρέπει αυτό να κατοχυρωθεί θεσμικά και το "δώρο ζωής" των ολίγων, να γίνει "δώρο θανάτου" για τους πολλούς.
Ας σπεύσουμε λοιπόν να γίνουμε όλοι νέοι δηλωσίες: Ότι αρνούμαστε της σφαγή μας επί της χειρουργικής κλίνης!
Μίλησα όμως για οικονομικούς λόγους και αυτό πρέπει να το εξηγήσω.
Τι θα συμβεί λοιπόν με το νόμο αυτό;
Όταν στο Νοσοκομείο προσκομίζεται ένας πολυτραυματίας από τροχαίο και είναι δωρητής οργάνων, αυτός θα ατιμετωπίζεται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Αν δεν είναι δωρητής, θα του βάζουν την ένδειξη DNR (Do Not Resuscitate = μην κάνετε ανάνηψη) και θα παραλαμβάνεται από μονάδες ... ήσσονος έντασης. Η εντατική θεραπεία γι΄ αυτόν θα υπολείπεται. Άρα, λιγότερα έξοδα.
Αν πάλι προσέλθει στο Νοσοκομείο ένας καρδιοπαθής εγγεγραμμένος στη λίστα αναμονής λήψης οργάνου, σημειωτέον δωρητής και ο ίδιος, θα τύχει της ανάλογης θεραπευτικής αντιμετώπισης. Αν όμως δεν είναι δωρητής, θα αντιμετωπίζεται με λιγότερη "ειδική" φροντίδα. Άρα, λιγότερα έξοδα.
Αν τέλος ένας νεφροπαθής, δωρητής οργάνων και εγγεγραμμένος στη λίστα, προσέλθει για αντιμετώπιση, αιμοκάθαρση ή κάτι άλλο, θα έχει τη δέουσα φροντίδα. Αν όχι, αν δεν είναι δωρητής, η παροχή των ιατρικών υπηρεσιών θα είναι συμβατική και ενδεχομένως, σε ειδικές νοσοκομειακές πτέρυγες για τις περιπτώσεις των μη δωρητών. Άρα, λιγότερα έξοδα κι εδώ.
Με άλλους λόγους το νομοσχέδιο της εικαζομένης δωρεάς, δημιουργεί ασθενείς δυο ταχυτήτων και δυο διαφορετικών θεραπευτικών αντιμετωπίσεων. Αλλά αυτό δεν πρόκειται να μας το πουν.
Αντίθετα, θα συνεχίσουν να μας βομβαρδίζουν με το ιδεολόγημα του "δώρου της ζωής" προσκομίζοντας μάλιστα και τις ευλογίες μεγαλόσχημων κληρικών: "Το δώρο αυτό, θα μας πουν, ομοιάζει με την θυσία αγάπης την οποία ο Κύριος μας υπέδειξε δια του σταυρικού του θανάτου".
Εκείνο που δεν θα μας πουν, είναι ότι ο Κύριος θυσιάστηκε ανιδιοτελώς και αυτό είναι το υπόδειγμα της δικής του θυσίας. Το κίβδηλο "δώρο της ζωής" των δωρητών, αν δεν αποφέρει ικανά "κέρδη ευγνωμοσύνης" στον περίγυρο του οικείου περιβάλλοντος, αποτελεί αναμφισβήτητα σημαντικό παράγοντα απόσβεσης των κεφαλαίων στις επικερδείς σήμερα ιατρικές επενδύσεις υγείας.
Αν όλο αυτό το φαρισαϊκό πολιτικοθρησκευτικό επιστημονικό ιερατείο ήθελε να επικαλεσθεί το παράδειγμα του Κυρίου, θα έπρεπε να συστήσει να γίνονται δωρεάν όλες αυτές οι σωτήριες επεμβάσεις ζωής. Αφού λαμβάνουν δωρεάν το "δώρο της ζωής", δωρεάν οφείλουν να παρέχουν τις ιατρικές τους υπηρεσίες, για να περιοριστούμε μόνο σ΄ αυτό. Όχι να βγαίνουν στη ζητιανιά οι εμπερίστατοι ασθενείς, ξεπουλώντας όλο τους το "βιός", για να τα βγάλουν πέρα.
Τρία σχόλια για τις μεταμοσχεύσεις
Η σχετική μη διαδικτυακή αρθρογραφία και βιβλιογραφία για τις μεταμοσχεύσεις, είναι πλουσιότατη και την συναγωνίζεται,αν δεν την υπερβαίνει, αυτή του κομπιούτερ.
Στους συνδέσμους που παραθέτω σε κάθε σχόλιο, ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει τα πλήρη κείμενα στα οποία αναφέρομαι. Θα σχηματίσει πληρέστερη εικόνα για τον τίτλο του θέματος που φέρει το σημείωμα. Σημειώνω, έγιναν κάποιες προσθήκες και ευχαριστώ τα οικεία μπλογκ που με φιλοξένησαν.
Γενικά μιλώντας τώρα, ο ενδιαφερόμενος για το ζήτημα των μεταμοσχεύσεων μπορεί να ελέγχει την ακρίβεια όλων όσων γράφονται από τις σχετικές παραπομπές (βιβλιογραφία κλπ) που συνοδεύουν αυτά τα κείμενα ή βιβλία. Διότι έτσι συνηθίζoυμε να κατοχυρώνουμε την αξιοπιστία των γραφομένων μας και μάλιστα, όταν το όνομα του αρθρογράφου ή συγγραφέα, συμβαίνει να ακολουθείται με επάξιους επιστημονικούς τίτλους. Οποιοδήποτε άλλο "βοήθημα" (ή βοηθός) δεν εμπίπτει στην οδό αυτής της επιστημονικής μεθοδολογίας , δεν κρίνεται άξιο να αναφερθεί. Είναι σαν να μην υπάρχει. Οι επιστημονικές απόψεις πρέπει να κατατίθενται με τους συνοδούς τίτλους της "επιστημονικής αξιοπιστίας" και με παραπομπές στις εργασίες εκείνων που μας βοήθησαν. Όταν δεν υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις, μπορούμε να κάνουμε "αντιγραφή παραλλαγής" χωρίς να είναι απαραίτητο να αναφερθούμε σε κάποια σκόρπια φύλλα ξερά, που μας κίνησαν το θαυμασμό να τα φωτογραφήσουμε.
Σχόλιο πρώτο: http://orthodoxi-pisti.blogspot.com/2009/09/blog-post_7954.html
Ποιος διαβάζει σήμερα και ποιος ασχολείται με το θέμα αυτό; Πολιτική,ποδόσφαιρο και καλλιτεχνικά, είναι αυτά που μας απασχολούν. Όλα τα ρυθμίζει και τα κατευθύνει η ονομαζόμενη εικονική,δηλαδή ψεύτικη, πραγματικότητα
Με βάση αυτή την πραγματικότητα, του εντυπωσιασμού και της στιγμιαίας είδησης,είχαμε και τη γνωστή περιπέτεια του εκλιπόντος αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, για να σωθεί με μεταμόσχευση
Ποιος θα μπει στη λεπτομέρεια να διαβάσει,να ψάξει,να ρωτήσει.
Κανείς. Αν όμως δει ότι ο αρχιεπίσκοπος πηγαίνει για μεταμόσχευση,τότε το ζήτημα έχει λήξει. Όλα γίνονται αυτονόητα και προφανή.
"Εσύ ξέρεις περισσότερα από τον αρχιεπίσκοπο;",θα πουν, σε όποιον φωνάξει ότι αυτές οι επεμβάσεις δεν είναι και τόσον "αγαπητικές". Και θα του κλείσουν το στόμα.
Έτσι,λοιπόν,ούτε να γράφουμε χρειάζεται,ούτε και να διαβάζουμε. Είδαμε το ταξίδι-διαφήμιση των μεταμοσχεύσεων και το θέμα έληξε. Σε βάρος του αποθανόντος αρχιεπισκόπου και σε βάρος,δυστυχώς,όλων. Ή σχεδόν, όλων.
Το 1987, δεν θυμάμαι καλά, πολλά από αυτά που γράφετε σήμερα τα είχα δώσει στο περιοδικό "Σύναξη".Το περιοδικό δεν τα δημοσίευσε. Ο τότε αρχιεπίσκοπος ήξερε περισσότερα από εμένα. Το ίδιο έγινε και με το περιοδικό που εκδίδει η Εκκλησία της Ελλάδος. Ο τότε υπεύθυνος με απέπεμψε δια της σιωπής του. Το περιοδικό "πειραϊκή Εκκλησία" το ίδιο. Και όταν ο μακαριστός πλέον πρωτοπρεσβύτερος Ν.Μαντζουνέας διάβασε το χειρόγραφο που του έδωσα, μου είπε: "Ο Κύριος θα σε τιμωρήσει αφιλάδελφε".
Υπήρξαν όμως άλλοι, οι "σχισματικοί χριστέμποροι", οι "παραθρησκευτικοί" της αδελφότητας Θεολόγων "ΣΩΤΗΡ" και ο Σύλλογος της "ΥΠΑΚΟΗΣ", που μου είπαν "ακουσόμεθά σου πάλιν". Το ίδιο έγινε άπαξ όταν λειτουργούσε το "Ράδιο-Παράγκα". Αυτοί δεν ήταν οι νεοορθόδοξοι της αναγεννημένης και εκσυγχρονισμένης Ορθοδοξίας.
Περασμένες ιστορίες,απλά για την ενημέρωσή σας.
Σχόλιο δεύτερο : http://orthodoxi-pisti.blogspot.com/2009/09/blog-post_8961.html
Είπαμε,μας ενδιαφέρουν μόνο πολιτική,ποδόσφαιρο και καλλιτεχνικά.Τι να καθόμαστε να διαβάζουμε; Βλέπουμε τον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο,ο Κύριος να τον αναπαύσει,να πηγαίνει για μεταμόσχευση και τα μάθαμε όλα.
Χρειάζονται άλλα;
Σημ. Ο επίσκοπος Λαυρεωτικής μήπως θα πρέπει να ξαναδιαβάσει το βιβλίο που έγραψε για τις μεταμοσχεύσεις; Τουλάχιστον ας δώσει λίγο περισσότερη προσοχή σ΄ αυτό : "Ο επίσκοπος στο Lincoln (Νebraska), Fabian Bruskewitz, τόνισε ότι «κανείς αξιοσέβαστος, κατηρτισμένος θεολόγος, δεν έχει πει ότι οι λόγοι του Ιησού “μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει, ίνα τις την ψυχήν αυτού θη υπέρ των φίλων αυτού” (Ιωάννης, 15,13), αποτελούν εντολή ή ακόμη άδεια για συγκατάθεση προς αυτοκτονία, ώστε να συνεχισθεί η γήινη ζωή κάποιου άλλου".
Σχόλιο τρίτο : http://aktines.blogspot.com/2009/09/10.html
Ξοδεύουν δισεκατομμύρια για τις πέτρες-μνημεία τέχνης του παρελθόντος και θεωρούν άχρηστη οικονομική σπατάλη να ενδιαφερθούν για τον άρρωστο με βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση. Τον θεωρούν εγκεφαλικά "νεκρό" και εξαγιάζουν το έγκλημα με τη ζωή που δίνουν σε κάποιον άλλο. Και αυτό το λένε - τώρα τα γυρίζουν - χριστιανική αγάπη!!!
Εγχώριοι,αλλά και ξένοι, πρώην υποστηρικτές των μεταμοσχεύσεων και νυν αναθεωρητές ή και αντίθετοι, λησμονούν ότι προσπάθησαν να φιμώσουν φωνές που εξ αρχής φώναζαν για το έγκλημα που είχε ξεκινήσει. Οι τότε (επί Σεραφείμ) "νομοκάνονες" τους κατηγορούσαν ως αφιλάδελφους και τους επέπλητταν. Άλλοι τους πέταγαν τη βρισιά του φασίστα,του παραθρησκευτικού,του σχισματικού παλαιοημερολογίτη ή του γιεχωβίτη ψευτομάρτυρα. Τέλος, υπήρξαν και οι χειρότεροι. Προσπάθησαν να απαλλάξουν το Δημόσιο από επίορκους (μάλιστα, καλά το διαβάσατε) γιατρούς. Αλλά δεν μπόρεσαν.
"Ζει Κύριος"! Τώρα σεμνύνονται για τα πιθανά λάθη τους. Ούτε καν θέλουν να θυμούνται ποιοι τους αφύπνισαν. Έγιναν διάσημοι -ήταν άλλωστε- πατώντας στις πλάτες άλλων, που τους υπέδειξαν,πού έπρεπε να αναζητήσουν την αληθινή Αγάπη. "Είη,το όνομα Κυρίου ευλογημένον"!!
Σχετικά με τις μεταμοσχεύσεις
Στο διαδικτυακό τόπο "ΑΚΤΙΝΕΣ"
(http://aktines.blogspot.com/2009/07/blog-post_14.html ) δημοσιεύθηκε (14/07/2009) εκτενές άρθρο του καθηγητή της Θεολογικής κ. Γεωρ. Ι Μαντζαρίδη (ΓΙΜ) που αφορούσε στις μεταμοσχεύσεις. Στο τέλος του άρθρου, ο κ. ΓΙΜ δίνει και την ορθόδοξη προσέγγιση του θέματος αυτού για να καταλήξει γράφοντας :
" Η αλήθεια των πραγμάτων δεν περιορίζεται σε εξωτερικούς τύπους. Όπως η αφαίρεση της ζωής μπορεί να συνιστά πράξη κορυφαίας αγάπης (αυτοθυσία), αλλά και πράξη πλήρους αυτοπεριορισμού και έσχατης απογνώσεως (αυτοκτονία), έτσι και η μεταμόσχευση ιστών η οργάνων από άνθρωπο σε άνθρωπο μπορεί να είναι πράξη κορυφαίας αγάπης, αλλά και πράξη περιφρονήσεως του ανθρώπου η έσχατης συναλλαγής.
Μπορεί να είναι νίκη εναντίον του θανάτου με εκούσια αποδοχή του θανάτου, αλλά μπορεί να είναι και πλήρης συμμόρφωση προς τη θνητότητα με ταυτόχρονο αφανισμό κάθε πνευματικού στοιχείου.
Η ορθόδοξη θεολογία δεν μπορεί να δεχθεί τις μεταμοσχεύσεις ... ως κάποια μηχανιστική διαδικασία. Μπορεί όμως να τις δεχθεί ως πράξεις αυτοπροσφοράς και αυτοθυσίας. Γι αὐτό δεν αντιμετωπίζει την προβληματική των μεταμοσχεύσεων με προδιαγεγραμμένη περιπτωσιολογία, αλλά βλέπει τις διάφορες περιπτώσεις με κριτήρια την ανιδιοτελή αγάπη και τον σεβασμό του προσώπου".
Εγώ θα συμπλήρωνα λέγοντας ότι η αλήθεια των πραγμάτων δεν περιορίζεται στη διαπίστωση της εγγενούς διπλής όψης που αυτά έχουν. Αυτό το ξέρουμε:"Πάντα δισσά,έν κατέναντι του ενός και ουκ εποίησεν ουδέν ελλείπον". Από σκολιούς λογισμούς, που χωρίζουσιν από Θεού, είμαστε πλήρεις. Καιρός του "ευθείας ποιείτε τας τρίβους αυτού".
Οι μεταμοσχεύσεις προϋποθέτουν τον ιατρογενή θάνατο ένός ψυχορραγούντος και όλα τα υπόλοιπα περί "οικονομίας" είναι εκ του πονηρού.
Για ποιά αυτοθυσία και αυτοπροσφορά μπορούμε να μιλούμε;
"Αύτη εστίν η εντολή η εμή,ίνα αγαπάτε αλλήλους καθώς ηγάπησα υμάς.μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει,ίνα την ψυχήν αυτού θη υπερ των φίλων αυτού". Τι λέει εδώ; Υπερ των φίλων αυτού, των μαθητών, και μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει". Μπορεί να συγκριθεί η αγάπη του Χριστού με την αγάπη που εμείς οι άνθρωποι έχουμε; Και πως είναι "φίλος" εκείνος που ούτε καν τον ξέρουμε και που συχνά βρίσκεται στην άλλη άκρη του κόσμου; Πώς είναι φίλος - αλλά και ποιος είναι αυτός ο φίλος- όταν ο ασθενής, που εναγωνίως ζητεί το μόσχευμα, παρακαλεί ή εύχεται να βρεθεί ένας άλλος στην κατάσταση "λίγο πριν απ΄το θάνατο", για να του πάρουν τα όργανα οι γιατροί και να γίνει καλά ; Πώς είναι φίλος Χριστού,εκείνος που δέχεται τον ιατρογενή (και άρα πρόωρο) θάνατο ενός άλλου φίλου - συνηθέστατα δεν είναι - για να ζήσει αυτός;
Ο Χριστός απευθύνει τον λόγο αυτό της αγάπης, αλλά και την ίδια την αγάπη, στους μαθητές του,που τους αποκαλεί φίλους. Τι είδους φιλία και αγάπη απευθύνουμε εμείς κατά αγνώστων; Μας αρκεί,φαίνεται, η πλαστογραφημένη παπική αγαπολογία και η ομοία με αυτήν δική μας. Αλλά νομίζω, αυτή είναι "τοξική" αγάπη, όπως ήταν και τα τοξικά ομόλογα των τραπεζών, που γκρέμισαν την επίσης ψεύτικη οικονομία.
Καιρός να το καταλάβουμε και να πάρουμε την απόφαση να λέμε τα πράγματα με το πραγματικό τους όνομα. Οι αυτοπροσφορές και οι αυτοθυσίες των μεταμοσχεύσεων είναι άνευ περιεχομένου αγάπης και εξυπηρετούν μόνο το οικουμενιστικό ιδεολόγημα της πιο απάνθρωπης "αγάπης" . Που δεν είναι άλλη από αυτή που έχει ο Μισόκαλος για τον άνθρωπο.
Τέλος, θα ήθελα απλώς να επισημάνω ένα γεγονός, που συνετάραξε το πανελλήνιο πριν από λίγα χρόνια. Αναφέρομαι στην περίπτωση του τότε αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου και την απόφαση για μεταμόσχευση. Πολλοί θα παραπλανήθηκαν. Αλλά όχι, όσοι γνωρίζουν τις ιατρικές λεπτομέρειες, οι οποίες φανερώνουν ότι εκείνα που έγιναν, ήταν ένα τέλεια σκηνοθετημένο διαφημιστικό τέχνασμα. Περισσότερα δεν χρειάζονται. Οι κατά καιρους ξιφουλκούντες κατά των μεταμοσχεύσεων ειδικοί ας μείνουν στη σιωπή τους.
Ως προς τη φωτογραφία, ο άνθρωπος είναι κι αυτός μια από τις αποτελεσματικότερες "recycling solutions" που μας προσφέρει η εποχή.
Ο Χριστός απευθύνει τον λόγο αυτό της αγάπης, αλλά και την ίδια την αγάπη, στους μαθητές του,που τους αποκαλεί φίλους. Τι είδους φιλία και αγάπη απευθύνουμε εμείς κατά αγνώστων; Μας αρκεί,φαίνεται, η πλαστογραφημένη παπική αγαπολογία και η ομοία με αυτήν δική μας. Αλλά νομίζω, αυτή είναι "τοξική" αγάπη, όπως ήταν και τα τοξικά ομόλογα των τραπεζών, που γκρέμισαν την επίσης ψεύτικη οικονομία.
Καιρός να το καταλάβουμε και να πάρουμε την απόφαση να λέμε τα πράγματα με το πραγματικό τους όνομα. Οι αυτοπροσφορές και οι αυτοθυσίες των μεταμοσχεύσεων είναι άνευ περιεχομένου αγάπης και εξυπηρετούν μόνο το οικουμενιστικό ιδεολόγημα της πιο απάνθρωπης "αγάπης" . Που δεν είναι άλλη από αυτή που έχει ο Μισόκαλος για τον άνθρωπο.
Τέλος, θα ήθελα απλώς να επισημάνω ένα γεγονός, που συνετάραξε το πανελλήνιο πριν από λίγα χρόνια. Αναφέρομαι στην περίπτωση του τότε αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου και την απόφαση για μεταμόσχευση. Πολλοί θα παραπλανήθηκαν. Αλλά όχι, όσοι γνωρίζουν τις ιατρικές λεπτομέρειες, οι οποίες φανερώνουν ότι εκείνα που έγιναν, ήταν ένα τέλεια σκηνοθετημένο διαφημιστικό τέχνασμα. Περισσότερα δεν χρειάζονται. Οι κατά καιρους ξιφουλκούντες κατά των μεταμοσχεύσεων ειδικοί ας μείνουν στη σιωπή τους.
Ως προς τη φωτογραφία, ο άνθρωπος είναι κι αυτός μια από τις αποτελεσματικότερες "recycling solutions" που μας προσφέρει η εποχή.
Ανθρωποθυσίες και μεταμοσχεύσεις
Στο blog των ΑΚΤΙΝΩΝ μαθαίνουμε ότι στην Ουγκάντα γίνονται ανθρωποθυσίες. Συγκεκριμένα γράφει: "Το 2008 υπήρξαν 300 περιπτώσεις, εκ των οποίων μόνο οι 18 κατέληξαν στα δικαστήρια. Τα περιστατικά αυτά σχετίζονται με το εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων το οποίο, πλέον, δρα ανεξέλεγκτα στη χώρα".
Επειδή στο παρελθόν, αλλά και τώρα, έχω εκφράσει επιστημονικές αντιρήσεις για του είδους αυτού τις θεραπείες, θεωρώ χρήσιμο να δώσω ακόμη μια διάσταση στο ζήτημα αυτό. Διότι κάποτε ένας συνάδελφος γιατρός με κατηγόρησε ότι αν η Ιατρική υποστήριζε απόψεις όπως οι δικές μου θα είχαμε μείνει στα μεσαιωνικά σκοτάδια. Και σαν παράδειγμα έφερνε ότι το ίδιο είχε γίνει όταν άρχισαν οι γιατροί να ανατέμνουν τους νεκρούς. Ο κλήρος είχε ξεσηκωθεί εναντίον τους. Οι ανατομές, μου είπε, μας βοήθησαν στη γνώση του ανθρώπινου σώματος, άρα, στην καλύτερη αντιμετώπιση των ποικίλων ασθενειών. Τώρα με τις μεταμοσχεύσεις, κάτι ανάλογο θα προκύψει.
Δεν αμφιβάλλω ότι πολλοί των συναδέλφων μου θα δικαιολογούν με το ίδιο σκεπτικό τις μεταμοσχεύσεις. Δεν έχει άλλωστε σημασία αν το χρέος μας έναντι των νεκρών αποτελεί άγραφο ηθικό νόμο ή αν η διαφύλαξη της ζωής θεμελιώνεται εγγράφως. Ο σεβασμός είναι η απαίτηση και το ζητούμενο. Όπως σεβόμαστε τους νεκρούς, οφείλουμε να σεβόμαστε και τους ζωντανούς.
Υπάρχει όμως ένα λεπτό σημείο που διαφοροποιεί το σεβασμό στους νεκρούς από το σεβασμό προς τους ζώντες. Αν η ανατομή του νεκρού αποτελεί προσβολή, που την εξιλεώνει η γνώση για την προστασία και τη διαφύλαξη της ζωής, πώς είναι δυνατόν η ανατομή και εκσπλάχνωση ενός ευρισκόμενου ακόμη στη ζωή και μη όντος νεκρού, να μην θεωρείτε βεβήλωση; Ή έστω, να αντιμετωπίζετε συγκαταβατικά (κατ΄ οικονομία) με το αιτιολογικό της διάσωσης μιας άλλης ζωής;
Οι θεωρητικοί των μεταμοσχεύσεων, που επιμένουν να ισχυρίζονται ότι δεν "ανατέμνουν" άτομα ευρισκόμενα στη ζωή αλλά πτώματα, αν δεν πείθονται από τα επιστημονικά επιχειρήματα των συναδέλφων τους, θα πρέπει τουλάχιστον να προβληματισθούν με την περίπτωση ενός "πτώματος" (με εγκεφαλικό θάνατο) που έφερε εις πέρας εγκυμοσύνη. Η είδηση που έκανε το γύρο του κόσμου πριν λίγο καιρό, ήταν ότι μια έγκυος που κατέστη "νεκρή" εγκεφαλικά γέννησε το έμβρυο που είχε στα σπλάχνα της. Τι άλλο να προσθέσει κανείς σ΄ αυτό, που δεν είναι άλλωστε και μοναδική περίπτωση.
Δεν θα ήθελα να προχωρήσω άλλο. Δεν παραλείπω όμως κι αυτό: Αυστηρά κρινόμενες οι ανατομές πτωμάτων στο παρελθόν, αποτελούν οπωδήποτε πράξη προσβολής νεκρών. Δεν προσπαθώ να υπεκφύγω. Οι άνθρωποι όμως εκείνης της εποχής δεν ήταν τόσο απερίφραστα αμοραλιστές όπως οι σύγχρονοι επιστήμονες. Διέσωζαν μέσα τους φόβον Θεού, είχαν θεοσέβεια, και αυτό τους οδήγησε στο να μη επιφέρουν επιστημονικά δεινά του τύπου της ευθανασίας. Ίσως, με αυτό τον τρόπο να ελεήθηκαν από τον Θεό.
Επειδή στο παρελθόν, αλλά και τώρα, έχω εκφράσει επιστημονικές αντιρήσεις για του είδους αυτού τις θεραπείες, θεωρώ χρήσιμο να δώσω ακόμη μια διάσταση στο ζήτημα αυτό. Διότι κάποτε ένας συνάδελφος γιατρός με κατηγόρησε ότι αν η Ιατρική υποστήριζε απόψεις όπως οι δικές μου θα είχαμε μείνει στα μεσαιωνικά σκοτάδια. Και σαν παράδειγμα έφερνε ότι το ίδιο είχε γίνει όταν άρχισαν οι γιατροί να ανατέμνουν τους νεκρούς. Ο κλήρος είχε ξεσηκωθεί εναντίον τους. Οι ανατομές, μου είπε, μας βοήθησαν στη γνώση του ανθρώπινου σώματος, άρα, στην καλύτερη αντιμετώπιση των ποικίλων ασθενειών. Τώρα με τις μεταμοσχεύσεις, κάτι ανάλογο θα προκύψει.
Δεν αμφιβάλλω ότι πολλοί των συναδέλφων μου θα δικαιολογούν με το ίδιο σκεπτικό τις μεταμοσχεύσεις. Δεν έχει άλλωστε σημασία αν το χρέος μας έναντι των νεκρών αποτελεί άγραφο ηθικό νόμο ή αν η διαφύλαξη της ζωής θεμελιώνεται εγγράφως. Ο σεβασμός είναι η απαίτηση και το ζητούμενο. Όπως σεβόμαστε τους νεκρούς, οφείλουμε να σεβόμαστε και τους ζωντανούς.
Υπάρχει όμως ένα λεπτό σημείο που διαφοροποιεί το σεβασμό στους νεκρούς από το σεβασμό προς τους ζώντες. Αν η ανατομή του νεκρού αποτελεί προσβολή, που την εξιλεώνει η γνώση για την προστασία και τη διαφύλαξη της ζωής, πώς είναι δυνατόν η ανατομή και εκσπλάχνωση ενός ευρισκόμενου ακόμη στη ζωή και μη όντος νεκρού, να μην θεωρείτε βεβήλωση; Ή έστω, να αντιμετωπίζετε συγκαταβατικά (κατ΄ οικονομία) με το αιτιολογικό της διάσωσης μιας άλλης ζωής;
Οι θεωρητικοί των μεταμοσχεύσεων, που επιμένουν να ισχυρίζονται ότι δεν "ανατέμνουν" άτομα ευρισκόμενα στη ζωή αλλά πτώματα, αν δεν πείθονται από τα επιστημονικά επιχειρήματα των συναδέλφων τους, θα πρέπει τουλάχιστον να προβληματισθούν με την περίπτωση ενός "πτώματος" (με εγκεφαλικό θάνατο) που έφερε εις πέρας εγκυμοσύνη. Η είδηση που έκανε το γύρο του κόσμου πριν λίγο καιρό, ήταν ότι μια έγκυος που κατέστη "νεκρή" εγκεφαλικά γέννησε το έμβρυο που είχε στα σπλάχνα της. Τι άλλο να προσθέσει κανείς σ΄ αυτό, που δεν είναι άλλωστε και μοναδική περίπτωση.
Δεν θα ήθελα να προχωρήσω άλλο. Δεν παραλείπω όμως κι αυτό: Αυστηρά κρινόμενες οι ανατομές πτωμάτων στο παρελθόν, αποτελούν οπωδήποτε πράξη προσβολής νεκρών. Δεν προσπαθώ να υπεκφύγω. Οι άνθρωποι όμως εκείνης της εποχής δεν ήταν τόσο απερίφραστα αμοραλιστές όπως οι σύγχρονοι επιστήμονες. Διέσωζαν μέσα τους φόβον Θεού, είχαν θεοσέβεια, και αυτό τους οδήγησε στο να μη επιφέρουν επιστημονικά δεινά του τύπου της ευθανασίας. Ίσως, με αυτό τον τρόπο να ελεήθηκαν από τον Θεό.
Ηθικά και επιστημονικά προβλήματα από τη δωρεά οργάνων
Αφού σας ευχαριστήσω για το ενδιαφέρον που δείχνετε για τις μεταμοσχεύσεις, ιδού τι είχα γράψει το 1987 και η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ το είχε δημοσιεύσει (σ.σ. ευχαριστώ τον κ. Αντ. Καρκαγιάννη που είχε την καλοσύνη να επεξαργαστεί το δικό μου πρωτόλειο). Τίτλος ήταν: "Ηθικά και επιστημονικά προβλήματα που προκύπτουν από δωρεά σώματος" και υπότιτλος: "Το σώμα που δωρίζεται είναι πραγματικά νεκρό;". Δημοσιεύθηκε στις 10/01/1987 .
Η "Καθημερινή" έχει δημοσιεύσει αρκετά άρθρα τα οποία υιοθετούσαν και προπαγάνδιζαν την δωρεά σώματος προκειμένου να χρησιμοποιηθεί κάποιο όργανο (νεφρό,καρδιά,μάτι) για μεταμόσχευση. Τόσο στη χώρα μας, ωστόσο, όσο και στο εξωτερικό έχουν γίνει πολλές συζητήσεις γύρω από το θέμα αυτό.
(1). Σημείωση δική μου. Την εποχή που αποφάσισα να γράψω το άρθρο αυτό, επειδή υπήρξα συστηματικός αναγνώστης εφημερίδων αλλά και του ιατρικού τύπου, ποτέ δεν είχα ακούσει ή διαβάσει, να γίνονται συζητήσεις επί της προβληματικής των μεταμοσχεύσεων).
Οι συζητήσεις, όπως ήταν φυσικό, δεν περιορίστηκαν στις επιστημονικές πλευρές του ζητήματος, αλλά επεκτάθηκαν και σε βασικά θέματα ηθικής. Το κεντρικό ερώτημα είναι αν έχουμε το ηθικό δικαίωμα να δωρίσουμε το σώμα μας, εφ΄ όσον αυτό, τη στιγμή που αποσπάται το ζητούμενο όργανο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως "ολοκληρωτικά νεκρό". Το ηθικό και ταυτόχρονα επιστημονικό αυτό θέμα διαπραγματεύεται με το άρθρο του ο γιατρός κ. Κυπριανός Χριστοδουλίδης.
Τον τελευταίο καιρό αρχίζει να παίρνει διαστάσεις ηρωϊκές ένα τραγικό φαινόμενο της εφήμερης και παροδικής (μας) περιπέτειας. Είναι ηρωϊκό γιατί προβάλλεται ως κοινωνικό ή ανθρώπινο χρέος και θυσία, μα ταυτόχρονα και τραγικό, γιατί φανερώνει την ακούσια άγνοιά μας. Όπως κάθε φορά, τα μέσα της μαζικής ενημέρωσης αποδεικνύονται μοχλός διακίνησης ιδεών, όμως τώρα, που δεν εξυπηρετείται κάποια πολιτική σκοπιμότης, ο πειστικότερος διαφημιστής για τη δωρεά του σώματος είναι το παιδί ή - στη χειρότερη περίπτωση - κάποιος παρακαθήμενος της άλλοτε συντηρητικής Εκκλησίας της Ελλάδος (2). Οι προκαταλήψεις αντιπάλων με δεδομένη πολιτική τοποθέτηση αμβλύνονται χρησιμοποιώντας το ουδετεροποιημένο και πολιτικά ανέντακτο παιδί. Φαντασθήτε τώρα να σας συμπαραστέκεται και ο κλήρος της Ελλάδος!
Στα μάτια του μέσου ανθρώπου "δωρεά σώματος" φανερώνει κάποια δικαίωση ζωής ή εξιλέωση ενδεχομένως. Έτσι το όφελος γίνεται διπλό, δηλαδή πρίν και μετά το θάνατο.
Αν επρόκειτο για ενημέρωση σωστή, ο λόγος αυτής εδώ της γραφής δεν θα είχε νόημα. Η επίφαση όμως της δήθεν ανθρωπιστικής ή χριστιανικής πράξης που συσκοτίζει την αλήθεια, επιβάλλει να διαπιστώσουμε κάποιες άλλες επιστημονικές συντεταγμένες.
Στη γλώσσα της ιατρικής μιλάμε για δωρεά πτώματος και για δωρεά σώματος.
Η "Καθημερινή" έχει δημοσιεύσει αρκετά άρθρα τα οποία υιοθετούσαν και προπαγάνδιζαν την δωρεά σώματος προκειμένου να χρησιμοποιηθεί κάποιο όργανο (νεφρό,καρδιά,μάτι) για μεταμόσχευση. Τόσο στη χώρα μας, ωστόσο, όσο και στο εξωτερικό έχουν γίνει πολλές συζητήσεις γύρω από το θέμα αυτό.
(1). Σημείωση δική μου. Την εποχή που αποφάσισα να γράψω το άρθρο αυτό, επειδή υπήρξα συστηματικός αναγνώστης εφημερίδων αλλά και του ιατρικού τύπου, ποτέ δεν είχα ακούσει ή διαβάσει, να γίνονται συζητήσεις επί της προβληματικής των μεταμοσχεύσεων).
Οι συζητήσεις, όπως ήταν φυσικό, δεν περιορίστηκαν στις επιστημονικές πλευρές του ζητήματος, αλλά επεκτάθηκαν και σε βασικά θέματα ηθικής. Το κεντρικό ερώτημα είναι αν έχουμε το ηθικό δικαίωμα να δωρίσουμε το σώμα μας, εφ΄ όσον αυτό, τη στιγμή που αποσπάται το ζητούμενο όργανο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως "ολοκληρωτικά νεκρό". Το ηθικό και ταυτόχρονα επιστημονικό αυτό θέμα διαπραγματεύεται με το άρθρο του ο γιατρός κ. Κυπριανός Χριστοδουλίδης.
Τον τελευταίο καιρό αρχίζει να παίρνει διαστάσεις ηρωϊκές ένα τραγικό φαινόμενο της εφήμερης και παροδικής (μας) περιπέτειας. Είναι ηρωϊκό γιατί προβάλλεται ως κοινωνικό ή ανθρώπινο χρέος και θυσία, μα ταυτόχρονα και τραγικό, γιατί φανερώνει την ακούσια άγνοιά μας. Όπως κάθε φορά, τα μέσα της μαζικής ενημέρωσης αποδεικνύονται μοχλός διακίνησης ιδεών, όμως τώρα, που δεν εξυπηρετείται κάποια πολιτική σκοπιμότης, ο πειστικότερος διαφημιστής για τη δωρεά του σώματος είναι το παιδί ή - στη χειρότερη περίπτωση - κάποιος παρακαθήμενος της άλλοτε συντηρητικής Εκκλησίας της Ελλάδος (2). Οι προκαταλήψεις αντιπάλων με δεδομένη πολιτική τοποθέτηση αμβλύνονται χρησιμοποιώντας το ουδετεροποιημένο και πολιτικά ανέντακτο παιδί. Φαντασθήτε τώρα να σας συμπαραστέκεται και ο κλήρος της Ελλάδος!
Στα μάτια του μέσου ανθρώπου "δωρεά σώματος" φανερώνει κάποια δικαίωση ζωής ή εξιλέωση ενδεχομένως. Έτσι το όφελος γίνεται διπλό, δηλαδή πρίν και μετά το θάνατο.
Αν επρόκειτο για ενημέρωση σωστή, ο λόγος αυτής εδώ της γραφής δεν θα είχε νόημα. Η επίφαση όμως της δήθεν ανθρωπιστικής ή χριστιανικής πράξης που συσκοτίζει την αλήθεια, επιβάλλει να διαπιστώσουμε κάποιες άλλες επιστημονικές συντεταγμένες.
Στη γλώσσα της ιατρικής μιλάμε για δωρεά πτώματος και για δωρεά σώματος.
Η διαφορά ανάμεσα σ΄ αυτά βρίσκεται στην επιστημονική παρατήρηση ότι μεταμοσχευμένα όργανα που προέρχονται από "δωρητές σωμάτων" προσλαμβάνονται οργανικά, δηλαδή αφομοιώνονται από τον δέκτη. Αντίθετα, εκείνα που λαμβάνονται από "δωρεές πτωμάτων" αποβάλλονται ταχύτατα. Δεν συμβιβάζονται με τον οργανισμό του ζωντανού δέκτη. Έτσι πχ ένας νεφρός που έχει ληφθεί από δωρητή σώματος μπορεί να λειτουργήσει για μακρό χρονικό διάστημα, ενώ εκείνος που έχει ληφθεί από δωρητή πτώματος πολύ λίγες πιθανότητες έχει να λειτουργήσει.
(3). Σημείωση δική μου. Η αρχική παραπλάνηση του κοινού με τις "πτωματικές μεταμοσχεύσεις" εχει πλέον εγκαταλειφθεί, αφού η εσκεμμένη στρέβλωση των διαφημιστών αποκαλύφθηκε. Τώρα μιλούν μόνο για "δωρεά σώματος" και απλά για μεταμόσχευση.)
Για να προσδιορίσουμε τώρα τί σώμα δωρίζεται σ΄ αυτές τις δυο περιπτώσεις πρέπει να πούμε και τα παρακάτω.
(3). Σημείωση δική μου. Η αρχική παραπλάνηση του κοινού με τις "πτωματικές μεταμοσχεύσεις" εχει πλέον εγκαταλειφθεί, αφού η εσκεμμένη στρέβλωση των διαφημιστών αποκαλύφθηκε. Τώρα μιλούν μόνο για "δωρεά σώματος" και απλά για μεταμόσχευση.)
Για να προσδιορίσουμε τώρα τί σώμα δωρίζεται σ΄ αυτές τις δυο περιπτώσεις πρέπει να πούμε και τα παρακάτω.
Είναι γνωστό ότι η εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας έχει φτάσει σε πολύ υψηλό επίπεδο. Αυτό είχε ως συνέπεια να βρεθούμε κάποτε στην παράδοξη θέση να πρέπει να συντηρούμε ανθρώπους "φυτά". (Αυτός ο όρος χρησιμοποιείται εδώ όχι με τηνέννοια που οι περισσότεροι έχουμε σχηματίσει, δηλαδή του κατάκοιτου που τα καταλαβαίνει όλα αλλά δεν μπορεί να περπατήσει ή κινηθεί. Ο άνθρωπος "φυτό" με την ιατρική έννοια σημαίνει άνθρωπος με νεκρό εγκέφαλο και μόνο). Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη ορισμού του κλινικού θανάτου, όπου, εκτός από τον φυσικό θάνατο που νεκρώνονται όλες οι απαραίτητες λειτουργίες για τη διτήρηση της ζωής, έχουμε και τον κλινικό θάνατο. Στον οποίο σταματά μόνο μία, αλλά βασικότατη λειτουργία ζωής - του εγκεφάλου -, και αυτός είναι ο κλινικός (ή εγκεφαλικός) θάνατος.
Απαραίτητη προϋπόθεση της δωρεάς σώματος είναι ο μελλοντικός δωρητής να αποδέχεται συνειδητά τον - ορισμό και τον πιθανό - κλινικό θάνατο από τώρα. Ή με άλλα λόγια, τον προσδιορισμό του μελλοντικού θανάτου του από την Επιστήμη.
Το δωριζόμενο συνεπώς σώμα είναι ένα ζωντανό ανθρώπινο σώμα δίχως εγκέφαλο.
Απαραίτητη προϋπόθεση της δωρεάς σώματος είναι ο μελλοντικός δωρητής να αποδέχεται συνειδητά τον - ορισμό και τον πιθανό - κλινικό θάνατο από τώρα. Ή με άλλα λόγια, τον προσδιορισμό του μελλοντικού θανάτου του από την Επιστήμη.
Το δωριζόμενο συνεπώς σώμα είναι ένα ζωντανό ανθρώπινο σώμα δίχως εγκέφαλο.
Αυτό το δίχως εγκέφαλο ανθρώπινο σώμα μπορεί να διατηρηθεί, όχι όμως και για πάρα πολύ μακρό χρονικό διάστημα, μηχανικά ή εφόσον το θύμα έχει συγκατατεθεί κατά το παρελθόν, να δωρηθεί, να θυσιαστεί, παραχωρώντας κάποιο ζωντανό του κομμάτι (καρδιά, μάτι, νεφρό κλπ). Όπως είναι φυσικό μετά την αφαίρεση που γίνεται χειρουργικά, ο δωρητής σώματος γίνεται δωρητής πτώματος. Αλλά δεν χρειάζεται.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι ο κλινικός θάνατος είναι ένας επικείμενος θάνατος και ο αναγνώστης θα πρέπει να συγκρατήσει αυτή την παρατήρηση. Δεν είναι όμως ο απροσδιόριστος και "κάποτε" αναπόφευκτος θάνατος, αλλά ο εγγύς και βέβαιος λίγο πρίν παύσουν και τα τελευταία συμπτώματα ζωής. Είναι λοιπόν ο κλινικός θάνατος η τελευταία "μορφή" ζωής μέσα και λίγο πρίν, από το οριστικό σβήσιμο της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτή η μορφή ζωής μπορεί να μοιάζει σαν μια θεωρητική άποψη, όμως πρακτικά βεβαιώνεται αφού κάθε έμβιος οργανισμός, για να υπάρχει εν ζωή, πρέπει να παρέχει και τα εχέγγυα της βιωσιμότητάς του. Οι αποδείξεις δεν είναι ασφαλώς άλλες από την επιστημονική/εργαστηριακή επιβεβαίωσή τους. Και αψευδής μαρτυρία της βιωσιμότητας είναι η αποδοχή του νεκρού σώματος από ένα ζωντανό οργανισμό.
Το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στις θετικές και θεωρητικές επιστήμες δεν αποτελεί σχήμα λόγου. Είναι πραγματικό γεγονός. Απόδειξη ο νεκρός εγκέφαλος στο ζωντανό σώμα και για να συμπληρώσουμε την εικόνα του (λογικού) παραλόγου, ο νεκρός εγκέφαλος που υπάρχει μαζί με μια ζωντανή καρδιά. Η διαταραγμένη αυτή σχέση, γνωστή άλλωστε και από άλλες επιστημονικές παρατηρήσεις, αποτελεί πρόσκληση, έστω και στην ακραία και τραγική της εκδήλωση, για αναθεώρηση των ακαδημαϊκών μας απόψεων. Αυτό το χάσμα, που εγγίζει τα όρια του επιστητού αποκαλύπτοντας το αδιέξοδο της γνώσης, μας αναγκάζει να δεχτούμε κάποιες άλλες δυνατότητες, που μας παρέχονται ως ανερμήνευτες θεωρητικές επαληθεύσεις. Προς το παρόν, η εκλαϊκευμένη επιστημονική πληροφόρηση, θα καλύπτει με τον μανδύα της ηρωϊκής πράξης την αδυναμία της. Μπροστά στο δίλημμα της ανώφελης συντήρησης του ανθρώπου "φυτού", θα παραθέτει το λογικό επιχείρημα κάποιων ασαφών υποσχέσεων για βελτίωση στην ποιότητα ζωής. Και είναι αλήθεια τραγικό πώς υπερθεματίζουμε κατά των αμβλώσεων ή της ευθανασίας, μένοντας ανυποψίαστοι και ηθικά αναπολόγητοι μπροστά σε ένα ωραιοποιημένο όλεθρο.
"Μα καλά, και ποιό είναι είναι το νόημα της διατήρησης ενός ζωντανού πτώματος"; Θα αντιτάξει ο ειδικός. Αυτό το νόημα δυστυχώς δεν καταγράφεται με ηλεκτρόδια, όμως το επαληθεύει η επιστημονική διαπίστωση της συμβατότητας, της αφομοίωσης δηλαδή των οργάνων του "νεκρού" σώματος από άλλο ένα ζωντανό σώμα, έναν άλλο ζώντα οργανισμό. Άλλωστε, ποιό νόημα ή ποιά γνώση ζωής μπορεί να καταγραφεί και μάλιστα, όταν εγγίζει τις έσχατες δυνατότητές της: Αυτές που μέσα από το θάνατο γνωρίζουν τη ζωή; Μπορεί αυτή η έσχατη δυνατότητα να είναι η ζωή μαζί με ένα νεκρό εγκέφαλο μέσα στο θάνατο.
Ας μη σπεύσουν οι ειδικοί να μου καταλογίσουν ηθελημένο αγνωστικισμό ή αντιορθολογισμό. Μένοντας συνεπής στην αποτελεσματικότητα των τεχνολογικών επιτευγμάτων για δυνατότητες δημιουργικών σκέψεων δεν τις απωθώ στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, σε κάποιο άλλοθι αναπόδεικτης θεωρίας. Και ακόμη συνεπέστερος, βρίσκω περισσότερο ρεαλιστική την άποψη που εφαρμόζει στην πράξη τα αποτελέσματα των πειραμάτων. Αν είναι έτσι, τότε θα πρέπει να συμφωνήσουμε πως ρεαλιστικότερη απόδειξη ζωής του νεκρωμένου εγκεφάλου δεν είναι άλλη από τη ζωντανή καρδιά.
Έτσι, ας αποφασίσουν οι ειδικοί αν θα πρέπει να συντηρούν το "νεκρό" σώμα σαν πειραματικό μόσχευμα ή σαν αυτούσια ζωή. Ας επιλέξουν οι μελλοντικοί σωτήρες ανάμεσα στην θεωρητική δυνατότητα ζωής μέσα από το θάνατο ή στην επιστημονική βεβαιότητα του τελεσίδικου θανάτου, του δεύτερου δηλαδή θανάτου μετά το θάνατο. Και τέλος, ας αποφασίσουν κι εκείνοι που εμφορούμενοι από ενθουσιασμό και αισιοδοξία, προσυπογράφουν τη δωρεά του σώματός τους - εξαγορά της ψυχής τους, οραματιζόμενοι ευγενή ιδεώδη.
(2) Σημείωση δική μου. Όταν έγραψα το άρθρο αυτό, είχε προηγηθεί η τηλεοπτική παρουσίαση μιας δυστυχισμένης μητέρας, που έδωσε τη συγκατάθεση να χορηγηθούν τα όργανα του δεκαπεντάχρονου παιδιού της. Είχε τραυματισθεί με σφαιρίδιο αεροβόλου όπλου στο κεφάλι και ο τραυματισμός το κατέστησε εγκεφαλικά "νεκρό". Από τότε οι μεταμοσχεύσεις πήραν το δρόμο τους εδώ σε μας και η εκκλησία έσπευσε να ευλογήσει αυτές τις θεραπευτικές μεθόδους. Η μητέρα βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την ηρωική της απόφαση και ήδη προΐσταται στις δραστηριότητες για την πληρέστερη κοινωνική εμπέδωση της δωρεάς οργάνων.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι ο κλινικός θάνατος είναι ένας επικείμενος θάνατος και ο αναγνώστης θα πρέπει να συγκρατήσει αυτή την παρατήρηση. Δεν είναι όμως ο απροσδιόριστος και "κάποτε" αναπόφευκτος θάνατος, αλλά ο εγγύς και βέβαιος λίγο πρίν παύσουν και τα τελευταία συμπτώματα ζωής. Είναι λοιπόν ο κλινικός θάνατος η τελευταία "μορφή" ζωής μέσα και λίγο πρίν, από το οριστικό σβήσιμο της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτή η μορφή ζωής μπορεί να μοιάζει σαν μια θεωρητική άποψη, όμως πρακτικά βεβαιώνεται αφού κάθε έμβιος οργανισμός, για να υπάρχει εν ζωή, πρέπει να παρέχει και τα εχέγγυα της βιωσιμότητάς του. Οι αποδείξεις δεν είναι ασφαλώς άλλες από την επιστημονική/εργαστηριακή επιβεβαίωσή τους. Και αψευδής μαρτυρία της βιωσιμότητας είναι η αποδοχή του νεκρού σώματος από ένα ζωντανό οργανισμό.
Το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στις θετικές και θεωρητικές επιστήμες δεν αποτελεί σχήμα λόγου. Είναι πραγματικό γεγονός. Απόδειξη ο νεκρός εγκέφαλος στο ζωντανό σώμα και για να συμπληρώσουμε την εικόνα του (λογικού) παραλόγου, ο νεκρός εγκέφαλος που υπάρχει μαζί με μια ζωντανή καρδιά. Η διαταραγμένη αυτή σχέση, γνωστή άλλωστε και από άλλες επιστημονικές παρατηρήσεις, αποτελεί πρόσκληση, έστω και στην ακραία και τραγική της εκδήλωση, για αναθεώρηση των ακαδημαϊκών μας απόψεων. Αυτό το χάσμα, που εγγίζει τα όρια του επιστητού αποκαλύπτοντας το αδιέξοδο της γνώσης, μας αναγκάζει να δεχτούμε κάποιες άλλες δυνατότητες, που μας παρέχονται ως ανερμήνευτες θεωρητικές επαληθεύσεις. Προς το παρόν, η εκλαϊκευμένη επιστημονική πληροφόρηση, θα καλύπτει με τον μανδύα της ηρωϊκής πράξης την αδυναμία της. Μπροστά στο δίλημμα της ανώφελης συντήρησης του ανθρώπου "φυτού", θα παραθέτει το λογικό επιχείρημα κάποιων ασαφών υποσχέσεων για βελτίωση στην ποιότητα ζωής. Και είναι αλήθεια τραγικό πώς υπερθεματίζουμε κατά των αμβλώσεων ή της ευθανασίας, μένοντας ανυποψίαστοι και ηθικά αναπολόγητοι μπροστά σε ένα ωραιοποιημένο όλεθρο.
"Μα καλά, και ποιό είναι είναι το νόημα της διατήρησης ενός ζωντανού πτώματος"; Θα αντιτάξει ο ειδικός. Αυτό το νόημα δυστυχώς δεν καταγράφεται με ηλεκτρόδια, όμως το επαληθεύει η επιστημονική διαπίστωση της συμβατότητας, της αφομοίωσης δηλαδή των οργάνων του "νεκρού" σώματος από άλλο ένα ζωντανό σώμα, έναν άλλο ζώντα οργανισμό. Άλλωστε, ποιό νόημα ή ποιά γνώση ζωής μπορεί να καταγραφεί και μάλιστα, όταν εγγίζει τις έσχατες δυνατότητές της: Αυτές που μέσα από το θάνατο γνωρίζουν τη ζωή; Μπορεί αυτή η έσχατη δυνατότητα να είναι η ζωή μαζί με ένα νεκρό εγκέφαλο μέσα στο θάνατο.
Ας μη σπεύσουν οι ειδικοί να μου καταλογίσουν ηθελημένο αγνωστικισμό ή αντιορθολογισμό. Μένοντας συνεπής στην αποτελεσματικότητα των τεχνολογικών επιτευγμάτων για δυνατότητες δημιουργικών σκέψεων δεν τις απωθώ στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, σε κάποιο άλλοθι αναπόδεικτης θεωρίας. Και ακόμη συνεπέστερος, βρίσκω περισσότερο ρεαλιστική την άποψη που εφαρμόζει στην πράξη τα αποτελέσματα των πειραμάτων. Αν είναι έτσι, τότε θα πρέπει να συμφωνήσουμε πως ρεαλιστικότερη απόδειξη ζωής του νεκρωμένου εγκεφάλου δεν είναι άλλη από τη ζωντανή καρδιά.
Έτσι, ας αποφασίσουν οι ειδικοί αν θα πρέπει να συντηρούν το "νεκρό" σώμα σαν πειραματικό μόσχευμα ή σαν αυτούσια ζωή. Ας επιλέξουν οι μελλοντικοί σωτήρες ανάμεσα στην θεωρητική δυνατότητα ζωής μέσα από το θάνατο ή στην επιστημονική βεβαιότητα του τελεσίδικου θανάτου, του δεύτερου δηλαδή θανάτου μετά το θάνατο. Και τέλος, ας αποφασίσουν κι εκείνοι που εμφορούμενοι από ενθουσιασμό και αισιοδοξία, προσυπογράφουν τη δωρεά του σώματός τους - εξαγορά της ψυχής τους, οραματιζόμενοι ευγενή ιδεώδη.
(2) Σημείωση δική μου. Όταν έγραψα το άρθρο αυτό, είχε προηγηθεί η τηλεοπτική παρουσίαση μιας δυστυχισμένης μητέρας, που έδωσε τη συγκατάθεση να χορηγηθούν τα όργανα του δεκαπεντάχρονου παιδιού της. Είχε τραυματισθεί με σφαιρίδιο αεροβόλου όπλου στο κεφάλι και ο τραυματισμός το κατέστησε εγκεφαλικά "νεκρό". Από τότε οι μεταμοσχεύσεις πήραν το δρόμο τους εδώ σε μας και η εκκλησία έσπευσε να ευλογήσει αυτές τις θεραπευτικές μεθόδους. Η μητέρα βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την ηρωική της απόφαση και ήδη προΐσταται στις δραστηριότητες για την πληρέστερη κοινωνική εμπέδωση της δωρεάς οργάνων.
Οι Μεταμοσχεύσεις και ο νεοθάνατος της νέας Ιατρικής
Ο προβληματισμός με τις λάθος διαγνώσεις, που θέτει ο Βέλγος Νευρολόγος Στέιβιν Λορέις, δημιουργεί σοβαρό εμπόδια στους συναδέλφους του, οι οποίοι υποστηρίζουν το αδιαφιλονίκητο και αδιαπραγμάτευτο του εγκεφαλικού "θανάτου" (σε εισαγωγικά ο θάνατος). Ένθερμος υποστηρικτής του εγκεφαλικού "θανάτου" και ο ημέτερος καθηγητής της Νευρολογίας στο ΑΠΘ κύριος Σταύρος Μπαλογιάννης και άλλοι.
Ο λόγος; Τα όργανα πρέπει να αφαιρούνται όσο το δυνατόν γρηγορότερα από ασθενείς σε κωματώδη κατάσταση. Όταν η κατάσταση του κώματος παρατείνεται - και αυτό προβλέπεται μετά τα όσα μας είπε ο Βέλγος νευρολόγος αφού θα πρέπει να δώσουμε "πίστωση" χρόνου στον κωματώδη ασθενή - τότε τα όργανα αρχίζουν να χαλάνε και δεν πιάνουν.
Άρα, γρήγορη (ψευτο)διάγνωση ίσον γρήγορη εκσπλάχνωση και "ευλογία" Κυρίου για το θεάρεστο (με πολλά εισαγωγικά) έργο των μεταμοσχευτών γιατρών και της επιστήμης.
Όταν τα έλεγα αυτά πριν από είκοσι χρόνια, οι συνάδελφοι με κατηγορούσαν για φασίστα, αιρετικό κλπ, και οι εφημερίδες πέταγαν στα σκουπίδια τα γράμματα που τους έστελνα. Και όταν κάποτε θέλησα να κάνω μια εισήγηση με θέμα "Το ήθος των Μεταμοσχεύσεων", σε σχετικό με τις Μεταμοσχεύσεις ιατρικό συνέδριο που γινόταν εδώ, ο πρόεδρος και καθηγητής της Ιατρικής κύριος Ράπτης, ζήτησε να τον πληροφορήσω ποιά θα ήταν η βιβλιογραφία που θα προσκόμιζα. Τότε κι εγώ θέλησα να μάθω από τον κύριο πρόεδρο, ποιά θεωρεί αδιαφιλονίκητα αντικειμενικά κριτήρια ήθους. Αλλά δεν μου απάντησε. Η εισήγηση δεν έγινε δεκτή.
Πάντως, πρέπει να ομολογήσω ότι με χαρά βλέπω σήμερα να αναδημοσιεύονται όλα όσα συμπεριέλαβα σε ένα σύντομο και περιληπτικό βιβλίο (κυκλοφόρησε πριν από 15 χρόνια) περισσότερο απευθυνόμενος σε συναδέλφους γιατρούς, για να επισημάνω τα ιατρικά δεδομένα που παραποιούνται για να γίνει αποδεκτός ο εγκεφαλικός "θάνατος". Δεν έχει σημασία αν οι συνάδελφοί πανεπιστημιακοί αντιγράφουν αυτά που τους υπέδειξα και, δεοντολογικά τουλάχιστον, θα όφειλαν να αναφερθούν στην πηγή. Είχα την ατυχία - την θεωρώ ευχής έργον - να μην γίνω πανεπιστημιακός.
Ο θάνατος ενός Μοναχού
Μοναχός Νικόδημος Γρηγοριάτης
(1955-2009)
"και είδον ουρανόν καινόν και γην καινήν"
Γεννήθηκε στον Πειραιά και όπως μας πληροφορεί ο βιογράφος του (βλ. blogspot ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ και apandaorthdoxias.blogspot com/2009/12) ηράσθη το μοναχικό σχήμα από νεαρής ηλικίας. Δεν τον γνώριζα. Τη σχετικά σύντομη αλλά μεγαλειώδη πορεία του στις τάξεις των Μοναχών την πληροφορήθηκα από τα ιστολόγια που αναφέρω και συνιστώ στον αναγνώστη να τα διαβάσουν.
Η αιτία που με παρακινεί να του αφιερώσω τον ατελή δικό μου λόγο, είναι διότι θέλω να κρατήσω τη μνήμη του και το Ορθόδοξο φρόνημά του, ζωντανό παράδειγμα μίμησης: Στην πίστη και στην αγιότητα. Στην εποχή μας σπανίζει η έμπρακτη φανέρωση του φρονήματος αυτού. Το υποκαθιστούν άλλα και το διαφθείρουν.
Βίος θλίψεων και οδύνης ήταν η ζωή του. Έχασε τον αδελφό του και σύντομα τον πατέρα του. Έμεινε μόνη η μητέρα του. Κι αυτή άρρωστη. Χρειάστηκε να αφήσει τον τόπο της μοναστικής άσκησης για να υπηρετήσει την μητέρα του. Όταν εκείνη πέθανε, ήρθε μετά και η δική του δοκιμασία. Καρδιακή ανεπάρκεια βαρειάς μορφής.
Νοσηλεύθηκε στο Ωνάσειο και του συστήθηκε η θεραπεία της μεταμόσχευσης. Δεν τη δέχθηκε. Επέμενε ότι οι εγκεφαλικά "νεκροί" είναι βαρύτατα πάσχοντες και προτίμησε να παραμείνει στη ζωή όσο ο Κύριος το επέτρεπε ακολουθώντας τη συμβατική αγωγή. Όποιος δεν γνωρίζει τι σημαίνει καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου, όποιος δεν έχει ζήσει τα περιστατικά αυτών των ασθενών, δεν θα μπορέσει να καταλάβει ποτέ τη δοκιμασία του Μοναχού Νικοδήμου. Η επιστήμη του πρόσφερε την εναλλακτική λυσιτελή θεραπεία της μεταμόσχευσης. Εκείνος όμως την απέρριψε.
Ω, ναι! Το γνωρίζω. Οι φιλάνθρωποι και φιλόϋλοι θα διαμαρτυρηθούν. Θα μπορούσε να είχε ζήσει και να υμνεί τον Κύριο για το θαύμα που συνετελέσθη. Θα μπορούσε μετά να ελεεινολογεί τον εαυτό του, γιατί στάθηκε αυτός η αφορμή να πεθάνει ένας άλλος συνάνθρωπος, και με δάκρυα να εκζητεί αδιαλείπτως το έλεος του Θεού για το έγκλημα που διεπράχθη. Αυτός έζησε, αλλά ένας άλλος πέθανε. Ήταν ήδη νεκρός, θα τον διαβεβαίωναν οι γιατροί. Το ίδιο μπορεί να του έλεγαν και κάποιοι συμμοναστές του ή μερικοί άλλοι, της ιεροσύνης υψλόβαθμοι και της θεολογίας οι εγκρατείς.
Δεν στάθηκαν όμως ικανά αυτά να μεταστρέψουν το Ορθόδοξο φρόνημα που είχε. Η άμβλυνση και η αλλοίωση που προσπαθούν να μας επιβάλουν οι σοφοί τεχνολόγοι της επιστήμης, μάλιστα εν ονόματι της αγάπης, φαίνεται ότι θα συναντά ακόμη ισχυρά εμπόδια στην ευλογημένη χώρα μας. Οι Μοναχοί δεν ζούν για το σήμερα. Ζούν το αιωνίως και αφθάρτως ζειν. Αυτό είναι η πίστη μας, αυτό και το φρόνημά μας. Προ του θανάτου μας έχουμε ήδη πεθάνει και κάθε Κυριακή, κάθε μικρή ή μεγάλη γιορτή, βιώνουμε την Ανάσταση. Κρύβουμε πάντα ένα Μοναχό μέσα στην καρδιά μας.
Ο Μοναχός Νικόδημος Γρηγοριάτης είχε συναίσθηση και συνείδηση του γεγονότος της Αναστάσεως.
"Μακάριος και άγιος ο έχων μέρος εν τη αναστάσει τη πρώτη. επί τούτων ο δεύτερος θάνατος ουκ έχει εξουσίαν". Η μνήμη του ας είναι αιωνία και η ευχή του να μας συνοδεύει
Εγκύκλιος της Εκκλησίας υπέρ των μεταμοσχεύσεων και της δωρεάς οργάνων
Γράφει ο Απόστολος των εθνών Παύλος:
"Τα πάντα δε δοκιμάζετε, το καλόν κατέχετε" . Κι εμείς, με ανευλόγητες ευλογίες κοσμικών - υπάρχουν και οι ευλογημένες των εκκλησιαστικών - αυτό κάνουμε. Δοκιμάζουμε τα πάντα. Πείραν έχομεν και της αθανασίας.
Γράφουν οι νεορθόδοξοι : Αθανασία σημαίνει ελευθερία από αναγκαιότητες και κορύφωμα της ελευθερίας είναι η αγάπη. Με τη σειρά του αυτό, επειδή ο Θεός είναι αγάπη, σηματοδοτεί το καθήκον μας να συνάψουμε σχέση με τον Θεό χάριν της ελευθερίας. Ο Θεός απαιτεί σχέση (σημ. Ο Θεός συνάπτει συμφωνία με τον άνθρωπο και όχι σχέση). Και τι κάνουμε τότε;
Παίρνουμε τη ζωή από τους ετοιμοθάνατους. Τους ελευθερώνουμε από τις αναγκαιότητες των μηχανημάτων, "ίνα κατάσχομεν" ζωήν εκ των μεταμοσχεύσεων. Ελευθερίας κορύφωμα η αγάπη και η εθελουσία (πλην ακούσια το πλείστον) αυτοπροσφορά, η έμπρακτη φανέρωσή της. Τοιουτοτρόπως, αποκτάμε την εμπειρία της αθανασίας - από εμάς δι΄ ημάς, που χρειαζόμαστε μόσχευμα. Τι είδους εμπειρία έχει όμως αυτός που του πήραμε τα όργανα; Ω! Μα, αυτό θα το μάθουμε όταν τον συναντήσουμε .... Αλήθεια, πού θα τον συναντήσουμε;
"Δι΄ ευχών των πατέρων ημών/ στιχουργών ορατών/ και θρήνων αφανών". Η κοιλάδα του κλαυθμού μας περιμένει. Η κατάπαυση του Κυρίου, όπου πάντες οι άγιοι αναπαύονται, είναι για τους άλλους : "από παντός είδους πονηρού απέχεσθε". (1 Θσ. ε΄ 21-22). Οι Ορθόδοξοι δεν έχουν σχέση με λαϊκούς στιχουργούς και βάρδους. Δεν έχουν τέτοιας λογής "σχέση" με τον Θεό. Αλλά ας πάμε παρακάτω.
Είναι γνωστό ότι η Επιτροπή Βιοηθικής, που συνέστησε ο μακαριστός Χριστόδουλος, δικαιολόγησε την καταφατική της απόφαση υπέρ των μεταμοσχεύσεων στηριζόμενη στο εδάφιο του κατά Ιωάννην : «δια τούτο ο πατήρ με αγαπά, ότι εγώ τίθημι την ψυχήν μου, ίνα πάλιν λάβω αυτήν» (ι΄. 17)
Αυτά όμως έχουν και το έρεισμά τους, το κακόδοξο και διάστροφο έρεισμά τους.
"Τα πάντα δε δοκιμάζετε, το καλόν κατέχετε" . Κι εμείς, με ανευλόγητες ευλογίες κοσμικών - υπάρχουν και οι ευλογημένες των εκκλησιαστικών - αυτό κάνουμε. Δοκιμάζουμε τα πάντα. Πείραν έχομεν και της αθανασίας.
Γράφουν οι νεορθόδοξοι : Αθανασία σημαίνει ελευθερία από αναγκαιότητες και κορύφωμα της ελευθερίας είναι η αγάπη. Με τη σειρά του αυτό, επειδή ο Θεός είναι αγάπη, σηματοδοτεί το καθήκον μας να συνάψουμε σχέση με τον Θεό χάριν της ελευθερίας. Ο Θεός απαιτεί σχέση (σημ. Ο Θεός συνάπτει συμφωνία με τον άνθρωπο και όχι σχέση). Και τι κάνουμε τότε;
Παίρνουμε τη ζωή από τους ετοιμοθάνατους. Τους ελευθερώνουμε από τις αναγκαιότητες των μηχανημάτων, "ίνα κατάσχομεν" ζωήν εκ των μεταμοσχεύσεων. Ελευθερίας κορύφωμα η αγάπη και η εθελουσία (πλην ακούσια το πλείστον) αυτοπροσφορά, η έμπρακτη φανέρωσή της. Τοιουτοτρόπως, αποκτάμε την εμπειρία της αθανασίας - από εμάς δι΄ ημάς, που χρειαζόμαστε μόσχευμα. Τι είδους εμπειρία έχει όμως αυτός που του πήραμε τα όργανα; Ω! Μα, αυτό θα το μάθουμε όταν τον συναντήσουμε .... Αλήθεια, πού θα τον συναντήσουμε;
"Δι΄ ευχών των πατέρων ημών/ στιχουργών ορατών/ και θρήνων αφανών". Η κοιλάδα του κλαυθμού μας περιμένει. Η κατάπαυση του Κυρίου, όπου πάντες οι άγιοι αναπαύονται, είναι για τους άλλους : "από παντός είδους πονηρού απέχεσθε". (1 Θσ. ε΄ 21-22). Οι Ορθόδοξοι δεν έχουν σχέση με λαϊκούς στιχουργούς και βάρδους. Δεν έχουν τέτοιας λογής "σχέση" με τον Θεό. Αλλά ας πάμε παρακάτω.
Είναι γνωστό ότι η Επιτροπή Βιοηθικής, που συνέστησε ο μακαριστός Χριστόδουλος, δικαιολόγησε την καταφατική της απόφαση υπέρ των μεταμοσχεύσεων στηριζόμενη στο εδάφιο του κατά Ιωάννην : «δια τούτο ο πατήρ με αγαπά, ότι εγώ τίθημι την ψυχήν μου, ίνα πάλιν λάβω αυτήν» (ι΄. 17)
Αυτά όμως έχουν και το έρεισμά τους, το κακόδοξο και διάστροφο έρεισμά τους.
Στηρίζονται κατά ιδίαν γνώμη και υστερόβουλα στο εδάφιο της επιστολής του αδελφοθέου Ιακώβου (Επιστολές Καθολικές σημειωτέον) : Τι το όφελος, αδελφοί μου, εαν πίστιν λέγη τις έχειν, έργα δε μη έχη; Ένας απορών αναγνώστης έγραφε : "Ποια σύγκριση μπορεί να υπάρξει μεταξύ της σταυρικής θυσίας του Χριστού και της Ανάστασής του με την «προσφορά» οργάνων ενός δότη, σ’ έναν λήπτη;".
Τολμώ λοιπόν να πώ, ότι με τις άφρονες, αντιεκκλησιαστικές και αντιπατερικές, διδαχές των νεορθόδοξων, είμαστε όλοι de facto θεωμένοι. Όσοι μετέχουμε στον εκκλησιαστικό βίο, δίχως να το έχουμε καταλάβει - τι γίνεται εδώ με την παμφίλητη εμπειρία ένας Θεός γνωρίζει - είμαστε σεσωσμένοι και Χριστοί κατά χάριν. Και πραγματικά είμαστε. Δυνητικά όμως και οπωσδήποτε όχι, όταν το έργο της πίστης μας είναι σαν αυτό των μεταμοσχεύσεων.
Η πίστη χωρίς έργα είναι νεκρή, γράφει ο αδελφόθεος Ιάκωβος. Αλλά πόσο ζωντανή είναι, όταν για να θεραπεύσουμε έναν άνθρωπο, τερματίζουμε βίαια τη ζωή ενός άλλου, επειδή λέει είναι εγκεφαλικά νεκρός; Κρατάμε στη ζωή έναν ετοιμοθάνατο μόνο και μόνο για να του πάρουμε τα όργανα και να δείξουμε με αυτό τον τρόπο τα καλά έργα της πίστης που έχουμε. Και οι δαίμονες πιστεύουν. Και οι δαίμονες κάνουν καλά έργα. Αλλά τα έργα και η πίστη τους φρικιά, όταν αντιμετωπίζουν την αλήθεια. Και μη έχοντας τι να κάνουν υποδύονται την αγάπη, αγαπολογούν και ταπεινά, δήθεν, σιωπούν. Αλλά μπορεί να εκδίδουν και εγκυκλίους για τις θεόσδοτες μεταμοσχεύσεις. Ήμαρτον Κύριε!
Τολμώ λοιπόν να πώ, ότι με τις άφρονες, αντιεκκλησιαστικές και αντιπατερικές, διδαχές των νεορθόδοξων, είμαστε όλοι de facto θεωμένοι. Όσοι μετέχουμε στον εκκλησιαστικό βίο, δίχως να το έχουμε καταλάβει - τι γίνεται εδώ με την παμφίλητη εμπειρία ένας Θεός γνωρίζει - είμαστε σεσωσμένοι και Χριστοί κατά χάριν. Και πραγματικά είμαστε. Δυνητικά όμως και οπωσδήποτε όχι, όταν το έργο της πίστης μας είναι σαν αυτό των μεταμοσχεύσεων.
Η πίστη χωρίς έργα είναι νεκρή, γράφει ο αδελφόθεος Ιάκωβος. Αλλά πόσο ζωντανή είναι, όταν για να θεραπεύσουμε έναν άνθρωπο, τερματίζουμε βίαια τη ζωή ενός άλλου, επειδή λέει είναι εγκεφαλικά νεκρός; Κρατάμε στη ζωή έναν ετοιμοθάνατο μόνο και μόνο για να του πάρουμε τα όργανα και να δείξουμε με αυτό τον τρόπο τα καλά έργα της πίστης που έχουμε. Και οι δαίμονες πιστεύουν. Και οι δαίμονες κάνουν καλά έργα. Αλλά τα έργα και η πίστη τους φρικιά, όταν αντιμετωπίζουν την αλήθεια. Και μη έχοντας τι να κάνουν υποδύονται την αγάπη, αγαπολογούν και ταπεινά, δήθεν, σιωπούν. Αλλά μπορεί να εκδίδουν και εγκυκλίους για τις θεόσδοτες μεταμοσχεύσεις. Ήμαρτον Κύριε!
Οι διαφημιστές των Μεταμοσχεύσεων δια του Τύπου
Αυτά τα γράφει στις 05/02/2010 "ΤΟ ΒΗΜΑ" :
"Λόγω του φόβου και της παραπληροφόρησης σε ό,τι αφορά τη μεταθανάτια δωρεά οργάνων, η συντριπτική πλειονότητα των μεταμοσχεύσεων γίνεται με όργανα που προέρχονται από συγγενείς ζωντανούς δότες, τη στιγμή που στον υπόλοιπο κόσμο το 85% των μοσχευμάτων προέρχεται από πτωματικούς δότες".
Και ο σχολιαστής, δηλαδή εγώ, ο οποίος κατά τον αρθρογράφο του "ΒΗΜΑτος" μπορεί να είναι ένας εξ εκείνων που παραπληροφορεί (sic), υποστηρίζει και πάντα λέει, ότι αυτό αποτελεί συστηματική παραπληροφόρηση εκ μέρους του Τύπου και άκρως αντιεπιστημονικό μεγάλο ψέμα. Ποιό;
Αυτό : "Λόγω του φόβου και της παραπληροφόρησης σε ό,τι αφορά τη μεταθανάτια δωρεά οργάνων", και αυτό : "...τη στιγμή που στον υπόλοιπο κόσμο το 85% των μοσχευμάτων προέρχεται από πτωματικούς δότες."
Ούτε μεταθανάτια (sic) αφαίρεση οργάνων γίνεται, ούτε τα μοσχεύματα λαμβάνονται από πτωματικούς (sic) δότες. Αυτή την παραπληροφόρηση καταγγέλλω από το 1987 και ελάχιστες ήταν οι φορές όπου επιστολές ή άρθρα δικά μου, είδαν το φως της δημοσιότητας για την εκτός κοσμικών - οικονομικών και άλλων - συμφερόντων ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού.
Κι έχουν ύστερα το θράσος να βγαίνουν και να αποκαλούν εμάς, που τους λέμε διαφορετικά πράγματα, ταλιμπάν και φασίστες! Αυτοί που έχουν το μονοπώλιο της, υποτίθεται, δημοκρατικής και ευπρεπούς ενημέρωσης. Ό,τι θέλουν γράφουν και όπως θέλουν το γράφουν. Αν έκαναν διαφορετικά οι εφημερίδες τους θα έκλειναν ελλείψει διαφημίσεων.
Υστερόγραφο.
Αφού λόγος γίνεται για τις διαφημίσεις και τον Τύπο, η αναρτηθείσα στο θέμα αυτό φωτογραφία δείχνει και το κυρίαρχο ρεύμα ή τάση, που ακολουθούν οι εφημερίδες και γενικότερα, ό,τι έχει να κάνει με αυτό που ονομάζεται σήμερα "διαφήμιση", πληροφόρηση ή ενημέρωση.
"Λόγω του φόβου και της παραπληροφόρησης σε ό,τι αφορά τη μεταθανάτια δωρεά οργάνων, η συντριπτική πλειονότητα των μεταμοσχεύσεων γίνεται με όργανα που προέρχονται από συγγενείς ζωντανούς δότες, τη στιγμή που στον υπόλοιπο κόσμο το 85% των μοσχευμάτων προέρχεται από πτωματικούς δότες".
Και ο σχολιαστής, δηλαδή εγώ, ο οποίος κατά τον αρθρογράφο του "ΒΗΜΑτος" μπορεί να είναι ένας εξ εκείνων που παραπληροφορεί (sic), υποστηρίζει και πάντα λέει, ότι αυτό αποτελεί συστηματική παραπληροφόρηση εκ μέρους του Τύπου και άκρως αντιεπιστημονικό μεγάλο ψέμα. Ποιό;
Αυτό : "Λόγω του φόβου και της παραπληροφόρησης σε ό,τι αφορά τη μεταθανάτια δωρεά οργάνων", και αυτό : "...τη στιγμή που στον υπόλοιπο κόσμο το 85% των μοσχευμάτων προέρχεται από πτωματικούς δότες."
Ούτε μεταθανάτια (sic) αφαίρεση οργάνων γίνεται, ούτε τα μοσχεύματα λαμβάνονται από πτωματικούς (sic) δότες. Αυτή την παραπληροφόρηση καταγγέλλω από το 1987 και ελάχιστες ήταν οι φορές όπου επιστολές ή άρθρα δικά μου, είδαν το φως της δημοσιότητας για την εκτός κοσμικών - οικονομικών και άλλων - συμφερόντων ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού.
Κι έχουν ύστερα το θράσος να βγαίνουν και να αποκαλούν εμάς, που τους λέμε διαφορετικά πράγματα, ταλιμπάν και φασίστες! Αυτοί που έχουν το μονοπώλιο της, υποτίθεται, δημοκρατικής και ευπρεπούς ενημέρωσης. Ό,τι θέλουν γράφουν και όπως θέλουν το γράφουν. Αν έκαναν διαφορετικά οι εφημερίδες τους θα έκλειναν ελλείψει διαφημίσεων.
Υστερόγραφο.
Αφού λόγος γίνεται για τις διαφημίσεις και τον Τύπο, η αναρτηθείσα στο θέμα αυτό φωτογραφία δείχνει και το κυρίαρχο ρεύμα ή τάση, που ακολουθούν οι εφημερίδες και γενικότερα, ό,τι έχει να κάνει με αυτό που ονομάζεται σήμερα "διαφήμιση", πληροφόρηση ή ενημέρωση.
Η επιστημονική φαντασία και το ειδικό, της ευθανασίας, δικαστήριο
Η σημερινή είδηση (blogspot ΑΚΤΙΝΕΣ και "Ελευθεροτυπία") είναι ασφαλώς μικρή. Σε λίγα χρόνια όμως θα έχει γίνει μεγάλη. Ένας διάσημος (έστω) για τα δημοφιλή χιουμοριστικά του μυθιστορήματα, ο Βρετανός Τέρι Πράτσετ, - πρόσφατα απόκτησε και τον τίτλο του Σερ (ή σερ) - πάσχει από τη νόσο του Αλτζχάϊμερ. Αυτό δεν είναι η είδηση. Είναι, ότι ο κύριος αυτός εισηγείται (με όσο μυαλό το έχει απομείνει) τη σύσταση ειδικού δικαστηρίου, που θα αποφαίνεται ότι ο τάδε και ο τάδε, πληρούν τους ιατρικούς όρους, ώστε να αναλαμβάνει η Επιστήμη, και ουδείς άλλος, όσους πάσχουν από αρρώστιες για τις οποίες δεν μπορεί τίποτα να γίνει πλέον. Η σωτηρία (σε εισαγωγικά) πρέπει να ανατεθεί στα χέρια των γιατρών και να τερματίζουν αυτοί τη ζωή του ασθενούς μέσα στο οικιακό του περιβάλλον.
Ο κ. Πράτσετ δήλωσε ότι θα μπορούσε να γράψει και ένα εκατομμύριο βιβλίων αξίας, αν ήξερε ότι θα πεθάνει όποτε αυτός θέλει (σημ. το είπε κάπως διαφορετικά). Σημειώσατε ότι τα βιβλία του είναι επιστημονικής φαντασίας. Και αναρωτήθηκε, αφού δική του είναι η ζωή, γιατί να μην είναι δικός του και ο θάνατος; Ποιος ο λόγος, είπε, να χρειάζεται να περιμένει στην αίθουσα αναμονής του Θεού;
Αν ασχολούμαι με τον κ. Πράτσετ, δεν είναι γιατί έχω ή θέλω, να προτείνω κάτι διαφορετικό. Άνθρωποι όπως αυτός δεν αλλάζουν με τίποτα. Θέλω να προστατεύσω τους γιατρούς, οι οποίοι λίγο - πολύ συμμερίζονται παρόμοιες απόψεις. Δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο θα πρέπει οι γιατροί να αναλάβουν το ρόλο του "αγαπητικού" (sic) εκτελεστή. Και ακόμη, για ποιο λόγο θα πρέπει το "ειδικό δικαστήριο" να δίνει το απαλλακτικό θανατικό βούλευμα.
Αν ο κ. Πράτσετ και οι ομόφρονες με αυτόν θέλουν απόφαση του δικαστηρίου για να προβούν οι γιατροί στην εκτέλεση ενός ασθενούς, χωρίς να τιμωρηθούν, θα ήταν καλύτερη πρόταση η εξής : Το ειδικό δικαστήριο να μελετά τις ιατρικές γνωματεύσεις και αφού οι γιατροί επιβεβαιώνουν ότι το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς θα είναι "βίος αβίωτος" να εκδίδει την απόφαση, ώστε να προμηθεύονται οι συγγενείς του ασθενούς ειδικά φάρμακα (χάπια) και να του τα χορηγούν.
Και όλα αυτά, εννοείται,εφόσον ο υποψήφιος για ευθανασία (σημ. δική μου η ζωή, δικός μου και ο θάνατος) έχει πρώιμα εγκαταλείψει την ιδέα να δώσει ο ίδιος ένα τέλος στη ζωή του πηδώντας από ικανό ύψος ή απλούστερα, να πέσει για ύπνο με το μισό του σώμα μέσα σε μια μεγάλη σακούλα, όπως αυτές που είναι για τα σκουπίδια. Με το κεφάλι μέσα φυσικά. Θα τον πάρει ο ύπνος και μετά δεν θα ξυπνήσει ποτέ. Βέβαια υπάρχουν και χίλιοι άλλοι τρόποι.
Δεν καταλαβαίνω λοιπόν γιατί ο κ. Πράτσετ θέλει να δημιουργηθεί ειδικό δικαστήριο; Γιατί να μετατίθενται οι ευθύνες σε άλλους και όχι σε αυτόν που συμφωνεί με το "δόγμα" : Δική μου η ζωή, δικός μου και ο θάνατος. Βέβαια, ο Βρετανός μυθιστοριογράφος πονημάτων επιστημονικής φαντασίας οδεύει τη λεωφόρο της νόσου Αλτζχάϊμερ και ξέρει τι τον περιμένει. Οπότε δυο είναι οι επιλογές που έχει. Ή να εγκαταλείψει τον αυτοκινητόδρομο και να πάει αυτός και το αμάξι του για ανακύκλωση ή να καθίσει να περιμένει στην αίθουσα αναμονής του Θεού. Που ξέρει; Μπορεί να του έρθει η έμπνευση και να γράψει ένα διαφορετικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Αυτό μπορεί να αξίζει και όσο ένα εκατομμύριο "διαβαστερά" βιβλία.
Ο κ. Πράτσετ δήλωσε ότι θα μπορούσε να γράψει και ένα εκατομμύριο βιβλίων αξίας, αν ήξερε ότι θα πεθάνει όποτε αυτός θέλει (σημ. το είπε κάπως διαφορετικά). Σημειώσατε ότι τα βιβλία του είναι επιστημονικής φαντασίας. Και αναρωτήθηκε, αφού δική του είναι η ζωή, γιατί να μην είναι δικός του και ο θάνατος; Ποιος ο λόγος, είπε, να χρειάζεται να περιμένει στην αίθουσα αναμονής του Θεού;
Αν ασχολούμαι με τον κ. Πράτσετ, δεν είναι γιατί έχω ή θέλω, να προτείνω κάτι διαφορετικό. Άνθρωποι όπως αυτός δεν αλλάζουν με τίποτα. Θέλω να προστατεύσω τους γιατρούς, οι οποίοι λίγο - πολύ συμμερίζονται παρόμοιες απόψεις. Δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο θα πρέπει οι γιατροί να αναλάβουν το ρόλο του "αγαπητικού" (sic) εκτελεστή. Και ακόμη, για ποιο λόγο θα πρέπει το "ειδικό δικαστήριο" να δίνει το απαλλακτικό θανατικό βούλευμα.
Αν ο κ. Πράτσετ και οι ομόφρονες με αυτόν θέλουν απόφαση του δικαστηρίου για να προβούν οι γιατροί στην εκτέλεση ενός ασθενούς, χωρίς να τιμωρηθούν, θα ήταν καλύτερη πρόταση η εξής : Το ειδικό δικαστήριο να μελετά τις ιατρικές γνωματεύσεις και αφού οι γιατροί επιβεβαιώνουν ότι το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς θα είναι "βίος αβίωτος" να εκδίδει την απόφαση, ώστε να προμηθεύονται οι συγγενείς του ασθενούς ειδικά φάρμακα (χάπια) και να του τα χορηγούν.
Και όλα αυτά, εννοείται,εφόσον ο υποψήφιος για ευθανασία (σημ. δική μου η ζωή, δικός μου και ο θάνατος) έχει πρώιμα εγκαταλείψει την ιδέα να δώσει ο ίδιος ένα τέλος στη ζωή του πηδώντας από ικανό ύψος ή απλούστερα, να πέσει για ύπνο με το μισό του σώμα μέσα σε μια μεγάλη σακούλα, όπως αυτές που είναι για τα σκουπίδια. Με το κεφάλι μέσα φυσικά. Θα τον πάρει ο ύπνος και μετά δεν θα ξυπνήσει ποτέ. Βέβαια υπάρχουν και χίλιοι άλλοι τρόποι.
Δεν καταλαβαίνω λοιπόν γιατί ο κ. Πράτσετ θέλει να δημιουργηθεί ειδικό δικαστήριο; Γιατί να μετατίθενται οι ευθύνες σε άλλους και όχι σε αυτόν που συμφωνεί με το "δόγμα" : Δική μου η ζωή, δικός μου και ο θάνατος. Βέβαια, ο Βρετανός μυθιστοριογράφος πονημάτων επιστημονικής φαντασίας οδεύει τη λεωφόρο της νόσου Αλτζχάϊμερ και ξέρει τι τον περιμένει. Οπότε δυο είναι οι επιλογές που έχει. Ή να εγκαταλείψει τον αυτοκινητόδρομο και να πάει αυτός και το αμάξι του για ανακύκλωση ή να καθίσει να περιμένει στην αίθουσα αναμονής του Θεού. Που ξέρει; Μπορεί να του έρθει η έμπνευση και να γράψει ένα διαφορετικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Αυτό μπορεί να αξίζει και όσο ένα εκατομμύριο "διαβαστερά" βιβλία.
πηγή:klassikoperiptosi
