ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
Γράφει ο π.Στεφάνος Κ. Αναγνωστόπουλος
Από την πείρα μου έχω διαπιστώσει ότι πολλοί από τους εξομολογούμενους προσέρχονται με πνεύμα ψυχαναλύσεων και όχι για να λάβουν τη Χάρη του Θεού και την άφεση των αμαρτιών. Γι’ αυτό απαιτούν διάλογο, διάθεση πολλού χρόνου για συζήτηση, με λεπτομέρειες, που παίρνουν πολλές φορές τη μορφή κουτσομπολιού, κατακρίσεως και -το κυριότερο- αποδίδουν ευθύνη στους άλλους.
Στην ψυχανάλυση μπορείς να αποδώσεις στους άλλους ευθύνη, γιατί το αισθάνεται ως ανάγκη η ψυχή σου. Στην ιερή εξομολόγηση όμως την ευθύνη θα την πάρεις εσύ για να ξαλαφρώσεις. Σημασία δεν έχει κάτω από ποιές συνθήκες έγινε η πτώση. Σημασία έχει η αναγνώριση του λάθους. Μπορεί όλες οι συνθήκες να ήταν αρνητικές, αλλά όταν αναγνωρίσεις ότι φταις, τότε απαλλάσσεσαι από το βάρος της ένοχής, διαφορετικά το παίρνεις μαζί σου.
Όταν ο εξομολογούμενος πέφτει στα γόνατα και καταφεύγει στο πετραχήλι του πνευματικού, συντρίβεται, κλαίει και ζητά συγχώρηση, τότε έρχεται η ευσπλαχνία του Αγίου Θεού μέσα από το πρόσωπο του ιερέα, ο οποίος με πολλή συμπόνια και αγάπη σκύβει στον μετανοημένο αμαρτωλό άνθρωπο, του λέει τον παρηγορητικό λόγο και του χαρίζει την άφεση από το Θεό, κι έτσι ο άνθρωπος φεύγει λυτρωμένος, σωσμένος, ανάλαφρος, ειρηνικός και χαρούμενος. Η όψη του γίνεται φωτεινή και πολλές φορές αισθάνεται μια ανεξήγητη σωματική και ψυχική ελαφρότητα.
Αυτό το φαινόμενο είναι ένα ψυχικό βίωμα ελευθερίας και λυτρώσεως, το οποίο κανένας ψυχαναλυτής δεν μπορεί να το προσφέρει στον βασανιζόμενο από ποικίλες καταστάσεις και ενοχές άνθρωπο.
Αλλά και αυτοί που εξομολογούνται συχνά, διατρέχουν ένα μικρό κίνδυνο (φαίνεται μικρός άλλα δεν είναι): να καταντήσει η Εξομολόγησή τους μια ξερή συνήθεια, ένας ξερός τύπος, μια άγονη απαρίθμηση των αμαρτημάτων τους, χωρίς συντριβή. Όχι συναισθηματισμούς και κροκοδείλια δάκρυα, αλλά αληθινή μετάνοια θέλει ο Θεός! Γι’ αυτό πολλές φορές μετά από μια τέτοια ξερή απαρίθμηση των αμαρτημάτων επαναλαμβάνουμε τα ίδια και τα ίδια!
Πρέπει να είναι η Μετάνοιά μας μια βαθειά συντριβή στα πόδια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, απ’ όπου στη συνέχεια θα ριχτούμε στην ανοικτή και σπλαχνική αγκαλιά Του.
Θα κάνουμε εξαγόρευση των πτώσεων μας και ασφαλώς θα εκθέσουμε και τα προβλήματα και τις αγωνίες μας μέσα στην οικογένεια, τις πνευματικές μας ανησυχίες, τον αβάστακτο πόνο μας για την απομάκρυνση των παιδιών μας από την Εκκλησία, τις οικογενειακές μας συγκρούσεις και τραγωδίες, τις επιπτώσεις από τους χωρισμούς και τα διαζύγια, τους προβληματισμούς μας για την έκπτωση των ηθικών αξιών της ζωής και όλα εκείνα που κυριολεκτικώς τραυματίζουν θανάσιμα τη ψυχή μας.
Γι’ αυτό και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος συνιστά· «αποκαλύψτε στον Πνευματικό ιερέα και τα πιο απόκρυφα μέρη της ψυχής σας, τις ανησυχίες σας και τα μεγάλα μυστικά της καρδίας σας, με τον ίδιο τρόπο που φανερώνει ο άρρωστος στο γιατρό τα κρυφά τραύματα του, κι έτσι μόνο θα πάρετε τη γιατρειά σας».
Στην Εξομολόγηση αφήνουμε τη δική μας γνώμη στην άκρη. Γιατί καμιά φορά εξομολογούνται μερικοί και λένε; «Ξέρεις, πάτερ, έχω τη γνώμη…» Τί θα πει έχω τη γνώμη; Αυτό είναι σαν να λέμε; «Θεέ· μου, εσύ καλά τα λες, αλλά εγώ όμως έχω αυτή τη γνώμη πως έτσι πρέπει να γίνει»!!!
Λοιπόν, σκύβοντας το κεφάλι δεχόμαστε με υπακοή τη γνώμη και τη συμβουλή της Εκκλησίας, όπως δίδεται από το στόμα του πνευματικού. Η προτροπή και η απόφαση του πνευματικού ιερέα είναι η φωνή του Θεού, είναι το θέλημά Του, είναι η εντολή Του, είναι η αγάπη Του.
Πηγαίνοντας στην ιερά Εξομολόγηση έκτος από τη συντριβή πρέπει να μας κατέχει ο θείος φόβος και η ελπίδα. Θείος φόβος επειδή αμαρτήσαμε, επειδή λυπήσαμε το Θεό, επειδή αυτοκτονούμε με την αμαρτία. Πρέπει να μας διακατέχει αυτός ο θείος φόβος, γιατί είμαστε ένοχοι, φταίχτες, ολιγόπιστοι, δίψυχοι, δειλοί, αμετανόητοι αμαρτωλοί… Συντριβή πιθανόν να έχουμε, διότι αισθανόμαστε την αγριότητά μας, αλλά χρειάζεται και η ελπίδα ότι θα συγχωρηθούμε, ότι θα ξεπλυθούμε αν και ανάξιοι, θα γίνουμε και πάλι παιδιά του Θεού. Θα μας ανοιχθούν οι θείες αγκαλιές και από το στόμα του ουράνιου Πατέρα και Θεού θα ακούσουμε: Ντύστε αυτό το παιδί μου τη στολή τη πρώτη και βάλτε του στο χέρι το δαχτυλίδι της υιοθεσίας και σανδάλια στα πόδια του, αφού προηγουμένως λούσετε και καθαρίσετε αυτό. Διότι ο υιός μου αυτός ήταν νεκρός και ξανάζησε, ήταν χαμένος και βρέθηκε». Νεκρός από την αμαρτία, που αναστήθηκε με τη μετάνοια. Δεν προσερχόμαστε όμως με τη διάθεση της υπακοής ούτε και με πνεύμα ταπεινωμένο και συντετριμμένο στον πνευματικό, αλλά προβάλλουμε αιτήματα και γνώμες σαν να μας έχει υποχρέωση ο Θεός. Εμείς έχουμε υποχρέωση σ’ Αυτόν!!! Εμείς είμαστε οι κατάδικοι κι Αυτός έρχεται στη δική μας θανατική καταδίκη και σταυρώνεται για μας και μας ελευθερώνει δωρεάν -κι έχουμε απαιτήσεις από το Θεό… Η Μετάνοια είναι ανάσταση, είναι ζωή, είναι φως, είναι η χαρά της Εκκλησίας, είναι η χαρά των Αγγέλων, είναι η χαρά των Αγίων, είναι η χαρά των Ουρανών, είναι η χαρά του Κυρίου μας.
Ακόμη παρατηρείται ότι αρκετές φορές οι χριστιανοί που προσέρχονται στην Εξομολόγηση συμπλέκουν τις αμαρτίες τους κατά τέτοιο τρόπο, ώστε απαιτούν να είμαστε Τοπογράφοι ή Πολιτικοί Μηχανικοί Αρχιτέκτονες, Εργολάβοι, Δικηγόροι, Συμβολαιογράφοι, Ποινικολόγοι, Δικαστές, Γιατροί με ειδικότητα Παθολόγου, Χειρουργού, Ογκολόγου, Γυναικολόγου, Ψυχιάτρου ή Κοινωνικοί λειτουργοί ή γραφείο ευρέσεως εργασίας και πλήθος άλλων επαγγελματικών δραστηριοτήτων.
Η Εκκλησία είναι το κατεξοχήν θεραπευτήριο ψυχών με «διευθυντές τμημάτων» τους Επισκόπους και βοηθούς γιατρούς τους Πρεσβυτέρους. Άρα το εξομολογητήριο είναι ιατρείο ψυχών. Και δεν θεραπεύονται μόνο οι θανάσιμες πληγές που προκαλούν οι αμαρτίες, αλλά και ό,τι προκαλεί κατάθλιψη, άγχος, ανασφάλεια, ανησυχία, φοβίες, αγωνίες και άλλες νοσηρές ψυχοσωματικές ταραχές, αρκεί να υπάρχει αληθινή συναίσθηση της αμαρτωλότητας, αληθινή μετάνοια και ειλικρινής Εξομολόγηση μέχρι και λογισμών.
Αν η ψυχή του μετανοούντος γεμίσει παράκληση από το Πανάγιο Πνεύμα και φωτισμό -φως από τον Σωτήρα Χριστό, τότε καμία του δαίμονος προσβολή ή της κακίας του κόσμου επίθεση μπορεί να διαταράξει την ψυχική υγεία που απέκτησε από το λουτρό των δακρύων και της Μετανοίας είναι πλέον μέλος του Σώματος της Εκκλησίας του Χριστού και κοινωνός της Θείας Χάριτος.
Ακόμη και οι αγωνίες του είδους: πώς θα πληρωθούν τα υπέρογκα χρέη μου; ή, τί θα κάνω με εκείνους που δεν πληρώνουν τα κοινόχρηστα ή το ενοίκιο; ή με τον γιό-κόρη μου που δεν θέλει να παντρευτεί, ή με το παιδί μου που έμπλεξε με ναρκωτικά και που είναι πολύ οδυνηρό, ή -και το οδυνηρότερο- πώς θα ξεπεράσω τον αβάστακτο πόνο του χαμού του παιδιού μου, και πλήθος άλλων ακατονόμαστων προβλημάτων, όλα έχουν τη λύση τους μέσα στο πνευματικό ιατρείο της Εξομολογήσεως και της θείας Λατρείας.
Ο διακριτικός πνευματικός, ο γεμάτος αγάπη, καλοσύνη, συγκατάβαση ταπείνωση, θα σκύψει, με τη Χάρη του Θεού, θα παρηγορήσει, θα συγκλάψει και θα συμπονέσει, προσευχόμενος στο Θεό, που είναι όλος αγάπη, όλος σπλάχνα οικτιρμών, για να δροσίσει και θεραπεύσει «πάσα νόσον» ψυχής και σώματος και τον βαθύ πόνο της καρδίας του προσερχόμενου στη μετάνοια και για να δώσει τη λύση των προβλημάτων που καίνε, «εγγύς ο Κύριος» και το θαύμα ακολουθεί!!!
Ο παραλογισμός των προληπτικών χριστιανών και προσερχόμενων στο εξομολογητήριο χωρίς μετάνοια είναι ότι θεωρούν τον Πνευματικό-ιερέα σαν ένα είδος «μάγου», που με κάποιο «μαγικό ραβδί» θα τους λύσει ως διά μαγείας όλα τα καυτά τους προβλήματα και ειδικά τα συναισθηματικής φύσεως ή και προδοσίας-λιποταξίας συζύγων, ή και ασυμφωνίας, γκρίνιας, συγκρούσεων μπροστά στα παιδιά τους και άλλα πολλά.
Προσωπικά αισθάνομαι μεγάλη δυσκολία στην αντιμετώπιση νέων που είναι εξαρτημένοι από τα ναρκωτικά. Οι συμβουλές για προσευχή, νηστεία, εγκράτεια, εκκλησιασμό, Εξομολόγηση και γενικά για πνευματικό αγώνα σπάνια αποδίδουν καρπούς κυρίως από τους χρήστες.
Η σύσταση στους γονείς και οικείους να οδηγηθούν οι νέοι σε ειδικές κοινότητες απεξάρτησης με την ταυτόχρονη συνειδητή αλλαγή τρόπου ζωής και επιστροφής τους στην Εκκλησία του Χριστού, με αληθινή μετάνοια (γονέων και οικείων), αναπτερώνει την ελπίδα και έρχεται η από Θεού λύση.
Μερικοί χριστιανοί απαιτούν να τους κάνουμε ερωτήσεις. Μα το εξομολογητήριο δεν είναι ούτε ανακριτική, ούτε δικαστική έδρα. Επίσης, εύκολα διακρίνουμε τη μεταφορά πτώσεων σε τρίτους, άλλοτε με υπεκφυγές, άλλοτε με δικαιολογίες και άλλοτε με λεπτομερή και πολύλογη περιγραφή αυτών των αμαρτημάτων. Το «είμαι μεγάλος αμαρτωλός» ή «έχω κάνει όλες τις αμαρτίες του κόσμου», αυτή η αόριστη γενικολογία, δεν είναι Εξομολόγηση. Πρέπει να είμαστε σύντομοι, συγκεκριμένοι και σε κατάσταση αληθινής μετάνοιας, δακρύων, συντριβής και απλότητας. Υπάρχουν όμως και κάποιοι, λίγοι ευτυχώς εξομολογούμενοι, που μας κάνουν κήρυγμα και καταλήγουν στην απαρίθμηση της «καλής» τους διαγωγής και των «καλών» τους έργων!!!
Εν τούτοις, παρά τα πολλαπλά σύγχρονα προβλήματα, στο μυστήριο της Εξομολογήσεως βρίσκουν ανακούφιση και λύτρωση μυριάδες ψυχές πιστών Ορθόδοξων χριστιανών σ’ όλο τον κόσμο. Εδώ οφείλω να αναφέρω την ομολογία Εδώ οφείλω να αναφέρω την ομολογία πολλών πνευματικών και να τελειώσω. Όταν ο πνευματικός βιώνει τον φωτισμό της Θείας Χάριτος, τότε ο Ουρανός κάνει θαύματα… Ο πνευματικός αλλοιώνεται από τη θεϊκή ενέργεια και «ορά», βλέπει με τρόπο ακατάληπτο και την καλή αλλοίωση της ψυχής του προσερχόμενου με μετάνοια στην Εξομολόγηση.
Και μην ξεχνούμε: «χαρά γίνεται εν τω ουρανώ επί ενί αμαρτωλώ μετανοούντι». Αμήν.
( Περί του Μυστηρίου της Εξομολογήσεως,-αποσπάσματα- περιοδικό ΤΟΛΜΗ, τεύχος 72 )
