Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Ανάφη «ξεπετάχθηκε» ξαφνικά από το βάθος της θάλασσας προκειμένου να αποτελέσει το καταφύγιο των θαλασσοδαρμένων Αργοναυτών, όταν αυτοί γύριζαν από την Κολχίδα. Οι Αργοναύτες διασχίζοντας το Κρητικό Πέλαγος για να μπουν στο Αιγαίο, έπεσαν πάνω σε σφοδρή κακοκαιρία. Η άγρια θάλασσα και οι δυνατοί άνεμοι οδηγούσαν την Αργώ στην καταστροφή. Τότε ο Ιάσων σήκωσε τα χέρια στον ουρανό και παρακάλεσε τον Απόλλωνα να τους σώσει . Ο θεός έριξε ένα βέλος μπροστά τους και μέσα από μία δυνατή λάμψη άρχισε να αναφαίνεται ένα μικρό νησί, όπου και προσάραξαν. Το νησί ονομάστηκε Ανάφη γιατί αναφάνηκε μέσα στη θάλασσα και έκτοτε ο θεός λατρεύτηκε ως Αναφαίος ή Αιγλήτης.
Η Χώρα, ο μοναδικός οικισμός του νησιού
Προσεγγίζοντας την Ανάφη ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με το λιμάνι του Αγίου Νικολάου. Από εκεί ο δρόμος οδηγεί στον έναν και μοναδικό οικισμό του νησιού, τη Χώρα. Τα μικρά, θολωτά σπιτάκια, τα στενά, ασβεστωμένα και λαβυρινθώδη δρομάκια που οδηγούν στο περήφανο ενετικό κάστρο του νησιού, συνθέτουν το τοπίο του οικισμού. Η Χώρα θυμίζει τη συνοικία «Αναφιώτικα» κάτω από την Ακρόπολη της Αθήνας, η οποία κτίστηκε από κατοίκους της Ανάφης που μετοίκησαν εκεί τις δεκαετίες του 1860 και ’70. Στα αξιοθέατα της Χώρας ανήκουν οι γραφικοί ανεμόμυλοι που βρίσκονται στην πλαγιά του λόφου, ενώ σήμα κατατεθέν είναι οι μικρές εκκλησίες, οι οποίες είναι διάσπαρτες στον οικισμό και μετά βίας ξεχωρίζουν από τα σπίτια. Πιο ενδιαφέρουσες είναι οι εκκλησίες του Αγίου Νικολάου με τέμπλο και εικόνες του 18ου αιώνα, του Τιμίου Σταυρού με την εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου του 10ου αιώνα, του Αγίου Σπυρίδωνα και των Αγίων Αναργύρων.
Το Καστέλλι
Στο ανατολικό τμήμα του νησιού, υψώνεται ο λόφος Καστέλλι σε ύψος 327 μέτρων πάνω από τη θάλασσα, όπου εκεί βρίσκονται ερείπια της αρχαίας πόλης των Αναφαίων που υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές πόλεις-κράτη της αρχαιότητας. Η πόλη-κράτος των Αναφαίων ιδρύθηκε πιθανότατα τον 8ο π.Χ. αιώνα από Δωριείς αποίκους. Σήμερα είναι ορατή η οχύρωση και ένα μέρος του παλαιού νεκροταφείου, ενώ τα ευρήματα της ρωμαϊκής περιόδου είναι πλούσια και διάσπαρτα σε όλη την περιοχή....
Νοτιότερα από το Καστέλι, στον όρμο Καταλυμάτσα, βρίσκεται το επίνειο της αρχαίας πόλης, το οποίο δεν έχει ανασκαφεί καθώς μεγάλο μέρος του είναι βυθισμένο στη θάλασσα. Επιτύμβια γλυπτά, πολλά από τα οποία σώζονται σε καλή κατάσταση και άλλα ευρήματα βρίσκονται στην Αρχαιολογική Συλλογή στη Χώρα.
Το «Γιβραλτάρ» του Αιγαίου
Το κυριότερο αξιοθέατο του νησιού όμως, βρίσκεται στην νοτιοανατολική άκρη της Ανάφης. Πρόκειται για ένα πελώριο βράχο, που αποτελεί τον δεύτερο ψηλότερο μονόλιθο της Ευρώπης μετά από αυτόν του Γιβραλτάρ. Ο Γάλλος περιηγητής του 18ου αι., Τουρνεφόρ, τον αποκαλεί τον πιο τρομακτικό βράχο του κόσμου. Στην κορυφή του Καλάμου (460μ.), όπως ονομάζεται ο βράχος, βρίσκεται η μονή της Παναγίας της Καλαμιώτισσας, που κτίσθηκε το 1715, δίπλα σε ερείπια μεσαιωνικού οχυρού. Το μοναστήρι, που απολαμβάνει την εντυπωσιακότερη θέα της περιοχής, προσελκύει τους λάτρεις της αναρρίχησης, οι οποίοι ανεβαίνουν τον βράχο το απόγευμα και διανυκτερεύουν στην κορυφή με σκοπό να απολαύσουν την ανατολή του ήλιου.
Οι παραλίες
Το δυνατό «χαρτί» της Ανάφης είναι οι παράλιες της. Το Κλεισίδι, που συγκεντρώνει και τους περισσότερους επισκέπτες, είναι μια χρυσαφένια ακρογιαλιά με πεντακάθαρα κρυστάλλινα νερά. Η δημοφιλέστερη παραλία του νησιού είναι ο Μεγάλος Ρούκουνας, με μήκος που ξεπερνά τα 400 μέτρα. Την απέραντη αμμουδιά προτιμούν οι ελεύθεροι κατασκηνωτές, με εκατοντάδες σκηνές να καλύπτουν το φυσικό τοπίο της παραλίας τους καλοκαιρούς μήνες.
Μικρή και σχετικά δύσβατη αμμουδιά, είναι οι Άγιοι Ανάργυροι με το ομώνυμο κάτασπρο ξωκλήσι στην κορυφή της, η οποία προτιμάται από τους γυμνιστές και τους «ερημίτες». Το ίδιο «εναλλακτική» και απομονωμένη είναι και η διπλανή βοτσαλωτή παραλία του Μέγα Ποταμού. Βοτσαλωτές παραλίες εξίσου όμορφες, είναι το Καλαγκάθι, το Κυπαρίσσι, τη Βαγιά και τα Πράσσα με λίγο περισσότερο δρόμο και με μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας η πρόσβαση σε αυτές.
