Σάββατο, του Λαζάρου

Γράφει η Μαμά…ετών 39!

Ο αστερΆκης περίμενε τη χθεσινή μέρα με αγωνία -όσο κι αν αγαπάει το σχολείο, οι διακοπές είναι καλύτερες. Ήδη εδώ και μέρες, λογαριάζουν με τους φίλους του πόσες παραπάνω ώρες θα έχουν για να παίζουν (στους υπολογιστές και τις κονσόλες), πόσες ώρες παραπάνω θα δουν τηλεόραση,
(ευτυχώς κάποια και) πόσες φορές θα συναντηθούν στην παιδική χαρά… Μερικά θα φύγουν, να πάνε στα χωριά τους. Και φυσικά, η μεγάλη συζήτηση ήταν γύρω από τις λαμπάδες: τι παιχνίδι τις συνοδεύει, αφού όλες ένα σκέτο χρωματιστό κερί είναι, σε ένα κουτί που δεν μπορείς να το σηκώσεις από τα παιχνίδια..!

Θυμήθηκα κάτι που είχα διαβάσει: τα “λαζαράκια”, και τα κάλαντα του Λαζάρου, στην “Αστραδενή” της Ευγενίας Φακίνου. Η Αστραδενή, που ήρθε από το νησί της, βγήκε να πει τα κάλαντα -κανείς δεν τα ήξερε στη γειτονιά της Αθήνας…

Το προοίμιο της Μεγάλης Εβδομάδας ξεκινάει με το Σάββατο του Λαζάρου. Είναι ο εορτασμός της ανάστασης από το Χριστό του φίλου του Λαζάρου από τον τάφο του – σημάδι της συνάντησης του ίδιου του Χριστού με το θάνατο και την ανάστασή Του. Παραδοσιακά αυτή τη μέρα στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας τα παιδιά πηγαίνουν από γειτονιά σε γειτονιά τραγουδώντας κάλαντα που μιλούν για την έξοδο του Λαζάρου από τον τάφο του. Στα παιδιά δίνονται αυγά (τα οποία έπειτα θα βαφτούν κόκκινα την Μεγάλη Πέμπτη) και ειδικά μικρά ψωμιά που λέγονται “Λαζαράκια” ή “Λαζαρέλια”. Ανάλογα με την περιοχή, είναι συνήθως γεμισμένα με ξηρούς καρπούς, κανέλα και σταφίδες και ταχίνι και έχουν το σχήμα μιας μορφής με φασκιά. Αυτή αναπαριστά το Λάζαρο όπως παρουσιάζεται στις εικόνες της εκκλησίας.

Στην Αθήνα, πάντως, δεν τα έχω ακούσει ποτέ, και θαρρώ αξίζει να τα γράψω:

«Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα Βάγια,
ήρθε των Βαγιών η εβδομάδα.
Ξύπνα Λάζαρε και μην κοιμάσαι,
ήρθε η μέρα σου και η χαρά σου.

Πού ήσουν Λάζαρε; Πού ήσουν κρυμμένος;
Κάτω στους νεκρούς στους πεθαμένους.
Δε μου φέρνετε, λίγο νεράκι,
που το στόμα μου πικρό φαρμάκι.
Δε μου φέρνετε λίγο λεμόνι.
που το στόμα μου, σαν περιβόλι.

Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια,
ήρθε η Κυριακή που τρων’ τα ψάρια.
Bάγια, Bάγια και Bαγιώ.
τρώνε ψάρι και κολιό.
Και την άλλη Κυριακή,
τρώνε το ψητό τ’ αρνί.

Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα Βάγια,
ήρθε η Κυριακή που τρων’ τα ψάρια.
Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι,
ήρθε η μάνα σου από την πόλη,
σου ‘φερε χαρτί και κομπολόι.
Γράψε Θόδωρε και συ Δημήτρη,

γράψε Λεμονιά και Κυπαρίσσι.
Το κοφνάκι μου θέλει αυγά,
κι η τσεπούλα μου θέλει λεφτά.
Βάγια, Βάγια των Βαγιών,
τρώνε ψάρι και κολιό
και την άλλη Κυριακή
τρώνε το παχύ τ’ αρνί.»

(ο μπαμπάς μου λέει : και την άλλη Κυριακή, καλιτσούνι και ρακί! )

Η μεγάλη εβδομάδα ήταν πάντα από τις αγαπημένες μου, όταν ήμουνα μικρή. Το καλύτερο, φυσικά, ήταν να είμαστε στην Κρήτη, στο χωριό -θα μου μείνουν αξέχαστες όλες οι φορές που κάναμε Πάσχα εκεί. Γιατί “μύριζαν” κουλουράκια, γλυκά καλιτσούνια ψημένα πάνω σε λεμονόφυλλα, ξύδι από το βάψιμο των αβγών, πάστρα και ασβέστωμα. Εδώ στην πόλη, οι μυρωδιές δεν είναι ποτέ ίδιες. Ακόμα κι αν είναι οι ίδιες συνταγές, δεν έχουν ποτέ την μυρωδιά και τη γεύση του χωριού. Και μερικά πράγματα, τα καταλαβαίνεις καλύτερα με όλες τις αισθήσεις. Πρέπει να μυρίσεις, να δεις, να ακούσεις.. Άσε που μετά τη νηστεία, όλα φαίνονται πιο νόστιμα, έτσι κι αλλιώς..! Στο χωρίο πήγαινα στην εκκλησία, όλη τη Μεγάλη Βδομάδα (κι όχι μόνο επειδή είναι το πιο ψηλό μέρος του χωριού, με την καλύτερη θέα..Αυτό ήταν για τον υπόλοιπο χρόνο!). Γιατί τη Μεγάλη Βδομάδα, μ’ άρεσε και η λειτουργία, και το κλίμα που επικρατούσε. Ειδικά τη Μ. Παρασκευή· με τα τροπάρια : «Η ζωή εν τάφω», «Άξιον εστί», «Αι γενεαί πάσαι», «Ω γλυκύ μου Έαρ»… Μας μάζευε τις “καλλίφωνες” ο “μαέστρος” του χωριού (ο “παραπαπαμ”, τον λέγαμε) και μας μάθαινε τη μελωδία, από το Σάββατο του Λαζάρου μέχρι το πρωί της Παρασκευής. Κι εμείς, καλές μαθήτριες κάθε χρόνο, τον βγάζαμε ασπροπρόσωπο…και μετά τις πρόβες, κάθε βράδυ, πηγαίναμε βόλτες “στα καφενεία” και “στο τέρμα” (στο έμπα του χωριού, ήταν το μέρος συνάντησης της νεολαίας) να δούμε τους φίλους, να γελάσουμε, να πούμε τα νέα μας μια και οι περισσότεροι ήμασταν επισκέπτες…

(βαθιά βουτιά, έχω χρόνια να κάνω Πάσχα στο χωριό…. κι έχω κι άλλα, μα για την υπόλοιπη βδομάδα)

Χρόνια Πολλά στους Λάζαρους λοιπόν -και στα πιτσιρίκια, που χαίρονται από σήμερα