Ακόμα και μετά το πέρας της αποστολής του, οι εικόνες που έχει συγκεντρώσει ο Envisat χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση ενεργών ηφαιστείων.
Η Σαντορίνη, ένα όμορφο, γοητευτικό και διάσημο νησί βρίσκεται στο κέντρο του ενεργού ηφαιστειακού τόξου που φιλοξενεί το Νότιο Αιγαίο. Με τη μορφή που τη γνωρίζουμε σήμερα γεννήθηκε από την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που συγκλόνισε το Αιγαίο πριν από περίπου 3600 χρόνια.
Ανατρέχοντας στο παρελθόν, θα καταμετρήσει κανείς μέσα στο πέρασμα των αιώνων πλήθος εκρήξεων, με την πιο πρόσφατη να έχει σημειωθεί το 1950. Παρόλο που δραστηριότητα δεν έχει παρατηρηθεί για περισσότερο από μισό αιώνα, οι τελευταίες δορυφορικές εικόνες δείχνουν το ηφαίστειο να ξυπνά.
Τα νέα ευρήματα συζητήθηκαν, μεταξύ άλλων, στη διάρκεια του International Forum on Satellite Earth Observation for Geohazard Risk Management, που διεξήχθη την περασμένη εβδομάδα στο νησί της Σαντορίνης.
Το συνέδριο που οργάνωσε η ESA σε συνεργασία με το Group on Earth Observations (GEO) εστιάστηκε στην παρατήρηση της Γης με τη βοήθεια δορυφόρων και σε εφαρμογές της, οι οποίες μπορούν να συνεισφέρουν στην παρακολούθηση και διαχείριση φυσικών καταστροφών για την αξιολόγηση κινδύνων.
Σεισμική δραστηριότητα που παρατηρήθηκε στην περιοχή της Σαντορίνης, η οποία σχετίζεται με την μετακίνηση μάγματος στο υπέδαφος, από τον Ιανουάριο του 2011 μέχρι σήμερα είχε σαν αποτέλεσμα την παραμόρφωση του εδάφους που ανίχνευσε ο δορυφόρος Envisat.
Παρόλο που περιφερόταν γύρω από τη Γη σε ύψος περίπου 800 km από την επιφάνεια του εδάφους, τα ραντάρ με τα οποία ήταν εξοπλισμένος είχαν την ικανότητα να ανιχνεύσουν παραμορφώσεις μερικών εκατοστών.
Όταν δύο εικόνες της ίδιας περιοχής συνδυαζόταν, μικρές διακυμάνσεις στο σήμα που ανακλάται πίσω μπορούν να αποκαλυφθούν και να εκτιμηθούν. Η τεχνική αυτή ονομάζεται Διαφορική συμβολομετρία δορυφορικών εικόνων - ή Differential Interferometric Synthetic Aperture Radar (DInSAR) στα αγγλικά - και αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για τον εντοπισμό παραμορφώσεων του εδάφους.
Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Envisat, το βορειοανατολικό άκρο της Νέας Καμένης ανασηκώθηκε κατά 5 cm μέσα στο 2011 ενώ άλλα σημεία του ηφαιστείου κατά 3-4 cm. Άραγε συντρέχει λόγος ανησυχίας; Η απάντηση των επιστημόνων είναι αρνητική.
“Η παρακολούθηση της αλλαγής στην κατάσταση του ηφαιστείου που βρίσκεται σε εξέλιξη αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη βαθύτερη κατανόηση των φυσικών μηχανισμών που καταλήγουν στην έκρηξη του με καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον του,” σημείωσε ο καθηγητής Ισαάκ Παρχαρίδης, του Τμήματος Γεωγραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Στους πρώτους μήνες του 2012, παρατηρήθηκε μία μείωση στην ταχύτητα παραμόρφωση του εδάφους στη Σαντορίνη, καθώς και στη σεισμική δραστηριότητα.
“Μετά από την εκτίμηση της τοπικής σεισμικής δραστηριότητας, παραμορφώσεων όσο και φυσικοχημικών μεταβολών, συμπεράναμε ότι στη διάρκεια των τελευταίων μηνών το ηφαίστειο παρουσιάζει πολύ περιορισμένη δραστηριότητα, πολύ μικρότερη από εκείνη του 2011”, εξηγεί ο καθηγητής Κοσμάς Στυλιανίδης επικεφαλής της Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης του Ηφαιστείου της Σαντορίνης.
“Στην εισήγηση που κατέθεσε η επιτροπή στην κυβέρνηση, δε συμβουλεύει την εφαρμογή μέτρων που θα είχαν σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό μετακινήσεων προς και από το νησί της Σαντορίνης.”
Η επικοινωνία με το δορυφόρο Envisat διακόπηκε στις 8 Απριλίου, ωστόσο, επιστήμονες θα συνεχίσουν να ανατρέχουν στο αρχείο με δεδομένα που έχει συλλέξει στα δέκα χρόνια λειτουργίας του για την παρακολούθηση της δραστηριότητας ηφαιστείων σε όλο τον κόσμο και πολλές άλλες μελέτες.
Η διαδοχή του Envisat από μία σειρά νέες διαστημικές αποστολές, μεταξύ των οποίων η οικογένεια των δορυφόρων Sentinels που αναμένεται να τεθούν σε τροχιά γύρω από τη Γη στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος Global Monitoring for Environment and Security (GMES) θα εξασφαλίσει συνεχή ροή δεδομένων τόσο για επιστημονικές μελέτες, όσο και εφαρμογές που επιτρέπουν την πρόβλεψη και αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.
ESA Ελλάδα
πηγή:taxalia
