Γράφει ο Πάνος Θεοδωρίδης
(Ομιλια στην Στοκχόλμη,30.4.12)Χωρίς πρόσκληση
O λόρδος Πάλμερστον στο Λονδίνο του 1932, συγκαλεί μια σύσκεψη πρέσβεων για να κηρύξουν την Ελλαδα βασίλειο.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, στις Βρυξέλλες του 2011 συγκεντρώνονται για το οικονομικό μέλλον της Ελλαδας.
Οι δύο συναντήσεις, χαμένες μέσα στην διπλωματική ιστορία, τότε με περιστέρια, τώρα με τουίτερ,έχουν ένα κοινό σημείο:
Η Ελλαδα δεν έχει προσκληθεί.
Δεν θα την ρωτήσουν.
Μητε το 1832, μήτε το 2011.Μήτε οι Ελληνες δεν αναρωτιουνται γιατί.
Επειδή στις κρίσιμες στιγμές τους, δέχονται να διαρρέει το μεγάλο
μυστικό της χώρας.
Η Ελλαδα δεν είναι ανεξάρτητη. Η Ελλάδα έχει βουτηχτει σε ένα τοξικό περιβάλλον με κύριο αποτέλεσμα την αποξένωση.
Η Ελλαδα είναι ένα απροσάρμοστο καντόνι, που πριν αποκτήσει ελευθερία, απέκτησε δάνειο.
Είναι η μόνη χώρα που χρωστάει από το 1825. Δεν υπάρχουν άλλες τέτοιες
χώρες. Για έναν απλό λόγο: οι άλλες χώρες είναι ανεξάρτητα κράτη. Οσες
είχαν αποικιακή φάση, την ξεπέρασαν. Οσες διοικούνταν από μαφίες, έκαναν
αγάλματα τους αρχηγους των παρανόμων τους και προχώρησαν στην δύσκολη
και γοητευτικη περιπέτεια της ελευθερίας τους.
Η διαμόρφωση της ρωμιοσύνης
Επι πολλούς αιώνες, τους Ελληνες αποκαλούσαν Ρωμιούς. Δηλαδή πολιτες
μιας ολο και πιο αδύναμης αυτοκρατορίας, που ωστόσο είχαν δημιουργήσει
θεσμους που άντεχαν και δυναμικές που τους επέτρεπαν να επιβιώνουν με
επιτυχία ως πολίτες κάθε κράτους,
Μερικά παραδείγματα:
Διατηρήθηκαν κατάλογοι φορολογουμένων από τα χρόνια του μεσαίωνα.Η
αναπροσαρμογή των φορολογικων καταλογων γινόταν κάθε 15 χρόνια. Υπήρχαν
συγκεκριμένες μονάδες αποτίμησης της φορολογικής ύλης.Κάθε οικογένεια
πληρωνε φόρους με βάση ποσοστά.Αυτοί οι φόροι δεν πήγαιναν όλοι στο
κράτος, αλλα αποτελούσαν και μέρος του εισοδήματος των
στρατιωτικων,τωνδημοσίων υπαλληλων, των δικαστών και των μοναχών. Οι
εταιρείες, όπως η διαχείριση μιάς επιχείρησης ή ενός πλοίου, ήταν πάντα
χωρισμένη σε μερίδια.Οι φόροι, αρκετές φορές νοικιάζονταν και το κράτος
μπορούσε να επιβάλεται έμμεσα. Οσο καλυτέρευε η παγκόσμια κατάσταση και
οι πληθυσμιακές μειονότητες στους Οθωμανους αποκτουσαν ελευθερίες, ο
συνεταιρισμός και η εταιρικη σχέση ένωναν οικισμους που παρήγαγαν
μέταλλα, βαφές υφασμάτων,αλεστικές μηχανές εμπορικές ενώσεις, καραβάνια
και σταθμους διανυκτέρευσης.
Παράλληλα υπήρχε έντονη παρουσία της τέχνης και των επιστημών. Ο Μάξιμος
Πλανουδης πρόσφερε τον πιο τέλειο Πτολεμαικό χάρτη.Ο Γεώργιος Παχυμέρης
παρουσίασε σε 60 σελίδες μια κατατοπιστικη περίληψη του Αριστοτέλη.
Αυτά, γύρω στα 1360. Τα μοναστήρια δημιούργησαν παραγωγικες αδελφότητες
που λειτουργουσαν ως κέντρα εκπαίδευσης και αλλαγών στους ρυθμους και τα
μέσα παραγωγής. Οποιος διαβάσει το «τυπικόν» της μονής Παντοκράτορα της
Κωνσταντινούπολης, που συντηρουσε ένα μοντέρνο νοσοκομείο το 1153, θα
διαβάσει μια λεπτομερή τεχνικη και οικονομική μελέτη που προβλεπει τις
δαπάνες, την μισθοδοσία και το οργανόγραμμα του κοινωφελους ιδρύματος.
Πολλα από αυτά τα επιτεύγματα, επιβίωσαν και στα χρόνια των Οθωμανών,
τουλαχιστον στην φιλανθρωπία και στην υποστήριξη των φτωχών. Με την
βιομηχανική επανάσταση, που συμπίπτει με την ελληνικη επανάσταση,οι
Ελληνες βρισκόταν σε διαφορετικό πολιτισμικό επίπεδο από της δυτικης
Ευρώπης. Όχι καλυτερο, όχι χειρότερο: διαφορετικό. Οι επαναστάτες είχαν
υπέρ αυτών την διαχείριση ενός μεγάλου στόλου, την πολεμικη τέχνη των
ατάκτων, και μια έντονη διάθεση προς την ελευθερία που ήταν άκρως
επηρασμένη από την Γαλλικη επανάσταση όπως αποτυπώνεται το έργο του
Ρήγα, ενός πατριώτη που σχεδίασε τα τρία χαρακτηριστικά ενός ελεύθερου
κράτους: έναν χάρτη παρουσίας των Ελληνων,ένα εμβατήριο όπου
προτρέπονται οι υπόδουλοι κάθε φυλης και χρώματος να πλαισιώσουν την
επανάσταση και μια επικοινωνιακή μέθοδο που εντέλει απέτυχε.
Από όλα τα βαλκανικά κράτη που δημιουργήθηκαν,οι Σέρβοι είχαν ήδη
κερδίσει μια αυτονομία, οι Βούλγαροι απέκτησαν υποτελές κράτος το 1880,
οι Αλβανοι το 1913, οι Ρουμάνοι κυβερνιόταν από παλιά από χριστιανους
διοικητές. Οι Ελληνες, επαναστατώντας, δεν είχαν υπ΄όψη τους κάτι
διαφορετικό. Μιάς μορφής τοπική ή περιφερειακή αυτονομία, όπως
λειτουργουσαν οι Αρβανίτες του Αλη Πασά ή η μουσουλμάνοι του
Πασβαντζόγλου στα βόρεια Βαλκάνια. Μεγάλα τμήματα των νοτίων Βαλκανίων
είχε έμμεση σχέση με τους δυνάστες τους. Ηδη πολλες περιοχές ήταν σχεδόν
ανεξάρτητες.
Οσο για τις επαναστάσεις, από την Κρήτη έως την Πίνδο, ήταν δεκάδες μέσα
σε τέσσερις αιώνες και είχαν διαμορφώσει ένα κλίμα αυτοδιοίκησης, όπως
συνέβη με τους Σουλιώτες.
Ένα «περίπου» κράτος
Σε αυτές τις περιοχές, μεταφράζονταν και διδάσκονταν ο Καντ και άλλοι
φιλοσοφοι, τα μαθηματικά, η Γεωγραφία, η ιστορία, από δασκάλους
πολυγλωσσους και μορφωμένους.
Τα χωριά ,ο βασικός πυρήνας των Ελληνων διοικούνταν από τον πρωτόγερο
και ένα συμβούλιο. Οι φόροι ήταν αναλογικοι και πολλες φορές αφορουσαν
την παραγωγή κι όχι το νόμισμα, όπως με το εισόδημα που προέκυπτε από
τους χιλιάδες νερόμυλους.Η δικαιοσύνη στις κτηματικές διαφορές ήταν
ευθύνη των συμβουλιων, ενώ οι αστικες διαφορές λύνονταν από την
εκκλησία. Συνυπήρχαν, ιδίως στα τελευταία χρόνια των Οθωμανών πολλοί
λαοί μου μιλούσαν πολλές γλωσσες. Ο εθνικισμός δεν ήταν ο κρατικός
εθνικισμός που παρήγαγε διαχωρισμους, αλλα αφορουσε την πνευματικη
κατάσταση, την περιουσία και την δύναμη των οικογενειών .Οπως και σε
άλλα μέρη της Μεσογείου, η μετανάστευση είχε δημιουργήσει νόμους που
ίσχυαν τόσο στον τόπο εργασίας, όσο και στον τόπο απόσυρσης. Και μπορεί
να κυκλοφορουσαν ιστορίες για απλες γυναίκες που σκαρφάλωναν στις
βιεννέζικες καρέκλες για να κάθονται αλα τούρκα,αλλα οι περιηγητές,
δεκαδες περιηγητές, αποτυπώνουν με σαφήνεια τα υπέρ και τα κατά μιάς
περιοχής που οι ντιλετάντι θεωρουσαν παράδοξη, εξωτική ,αλλα και
γοητευτική.
Το 1800 ,Ρώσοι και Τούρκοι, επέβαλαν στους Γάλλους να αποσυρθουν από τα
Ιόνια νησιά και δημιούργησαν το πρώτο ελληνόφωνο κράτος, την Ιόνιο
πολιτεία. Το κράτος που δημιουργήθηκε είχε πανεπιστήμιο, γεωργικό
πλούτο, μεγάλο εμπόριο, αρχαιογνωσία, υψηλο ποσοστό πανεπιστημιακής
εκπαίδευσης.Απο την Ιόνια πολιτικη σκεψη προέκυψε ένας Ευρωπαίος
πολιτικός, ο Κερκυραίος Ιωάννης Καποδίστριας, που υλοποίησε το σύστημα
διακυβέρνησης της Ελβετίας μέσα από τα καντόνια, δηλαδή ένα άκρως
ικανοποιητικό παράδειγμα κράτους, που διατηρείται επί δύο αιώνες.
Για ποιόν λογο λοιπόν ο Καποδίστριας, πρώτος κυβερνήτης της Ελλαδας δεν
κατάφερε στην ίδια του την χώρα, να την προικίσει με στέρεη δομή
διακυβέρνησης;
Επειδή δολοφονήθηκε. Κι επειδή το διεθνές κλιμα, μετά την ολοσχερή ήττα
του Ναπολεοντα, ευνοουσε την πολιτικη επικράτηση της Μεγάλης Βρεττανίας.
Η οποία και ανέλαβε την εποπτεία της διακυβέρνησης της Ελλαδας,κατά
προτεραιότητα, εξαργυρώνοντας την συμμαχικη νίκη στο Ναυαρίνο, με την
βοήθεια των Συμμάχων της.Εξάλλου ,όταν η Ελλαδα κηρύχτηκε Βασίλειο,
βρισκόταν ήδη βυθισμένη στα χρέη από δάνεια που παραχώρησε ληστρικά το
Σίτι. Δεν χρειάζονται λεπτομέρειες.Η Βρεττανία μεγάλωνε την αποικία της,
παραχωρώντας τα Ιόνια νησιά και αργότερα την Θεσσαλία, και ήξερε πως θα
έχει στο πλευρό της ,με ισχυρή πολιτικη εκπροσώπηση, τους Ελληνες για
πάντα. Αλλα η Βρεττανία, μετά από περιπέτειες, πτώχευσε και μετά από
δεκαετίες, το 1947, εμπιστεύτηκε το προτεκτοράτο της πρώτα στις Ηνωμένες
Πολιτείες και μετά στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Παρένθεση: ίχνη Σουηδίας
Προσωπικά, γνωρίζω την Σουηδία επειδή θαύμασα πολύ ένα ποίημα του
Φρανκ Οχάρα που μνημονεύει τον πίνακα «Σουηδία» της Γκρέις Χαρτιγκαν και
επειδή ελάχιστοι αλλα ξεχωριστοι άνθρωποι που συνάντησα μου διηγήθηκαν
πολλες ιστορίες για την χώρα σας.Την ένταξή σας στην Ε.Ε θεώρησα ένα
είδος παραβίασης της ουδετερότητάς σας,αλλα τουλαχιστον δεν μπορώ να
καυχηθώ πως έχω οπτικη αντίληψη της χώρας, εκτός από μια σύντομη
επίσκεψη στην Στοκχόλμη, στα εγκαινια της Πολιτιστικής πρωτεύουσας του
1998.Ωστόσο ,ερεύνησα τις ημέρες του βασιλιά Καρόλου του 12ου στο
αγαπημένο μου Διδυμότειχο, προσπαθώντας να καταλάβω αν ακουγοντας τις
μελωδίες των μπεκτατσήδων Σούφηδων έξω από την διαμονή του, βαρυόταν
θανάσιμα, όπως κάθε ευγενής του μακρυνου βορρά.Ενδεχομένως να έχω με την
Ρόδο πολύ μικρότερη σχέση από τους συμπατριώτες σας. Αλλα αυτά τα
αναφέρω επειδή στο βάθος δεν είμαι σίγουρος αν το παιχνίδι της Τέχνης
είναι πιο απειλητικό από το παιχνίδι της Κρίσης.
Ζητήματα διοικητικής ερμηνείας
Οι πολιτικές ερμηνείες για την Κρίση στην χώρα μου, δεν μπορούν να
ικανοποιήσουν μήτε τους μεγαλυτερους αμφισβητίες της.Απλες οικονομικες
πρακτικές που εφαρμόζετε χρόνους πολλούς στην προτεσταντική Ευρώπη,
είναι εξαιρετικα δύσκολο να γίνουν κατανοητοι στο μεσογειακό μας κλίμα.
Κι όχι επειδή είμαστε ένα ειδος Μεξικανών της Ευρώπης. Ενα
παράδειγμα.Επι αμέτρητους αιώνες ο φόρος στην Ελλαδα δεν προσφέρεται από
τον φορολογουμενο ,αλλά περνάει στον έφορο μέσα από μια μάλλον αυτόματη
διαδικασία. Η δεκατηστα σιτηρά δεσμευόταν από τον μυλωνά και έναν
εισπράκτορα. Ο φόρος πήγαινε σε κάποιον δικαιούχο.Και οι φόροι επί
αιώνες πληρώνονταν. Αλλα η παρακράτηση του ΦΠΑ που για την Ευρώπη
παραμένει ευθύνη του φορολογημένου, είναι αδιανόητη κίνηση για τον μέσο
Έλληνα, που γνωρίζει καλα τις συνεταιριστικες πρακτικές, τις
οικογενειακές επιχειρήσεις, συχνά καταστροφικες για την προκοπή του,
αλλα δεν μπορεί εύκολα να πιστέψει ότι ο τζίρος της δουλειάς του δεν του
ανήκει αποκλειστικά. Αν η μέθοδος άντλησης των εσόδων στην χώρα μου
ακολουθουσε τις συνήθειες των προγόνων μου, θα υπήρχε περίσσευμα στην
χώρα. Αλλα ο δανεισμός και μάλιστα ο υπερδανεισμός, θέλω να καταλάβετε
πως αποτελεί μια δραματική και αυθάδη μέθοδο πειθαρχίας των ατάκτων.
Δεν είναι δική μου ιδέα πως στην Ελλαδα ισχύει ενός είδους απομίμηση της
πραγματικότητας. Υπάρχει μια δεύτερη γλωσσα στο καθετί που δεν είναι
υποχρεωτικά υποκριτική. Οι πλούσιοι Ελληνες απολαμβάνουν να μη πληρώνουν
φόρους και μερικοι προτιμουν μεγάλες ευεργεσίες στην τοπική τους
πατρίδα.Αλλά ακόμη και η έννοια της πατρίδας είναι σκοτεινή, επειδή την
χειριζόμαστε για να κρύβουμε τις διαφορές μας, επειδή τις θεωρουμε
βλακωδώς αντεθνικες. Η Ελλαδα, κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να έχει
αποκεντρωθεί εδώ και δεκαετίες. Ο Θεσσαλός, ο Θρακιωτης η ο νησιώτης,
έχουν διακριτές διαφορές . Μόνον μετά το 1832 και τον λόρδο Πάλμερστον
που ξέχασε να μας ρωτήσει, στην μικρή μας χώρα η διαφορά θεωρείται
ένοχη.Το ότι υπάρχουν περιοχές γεμάτες από μουσικές ιδέες και άλλες
περιοχές όπου τα τραγουδια ακουγονται μονότονα και λιγα, δεν σημαινει
ότι το οφείλουν στο ότι είχαν διαφορετικους δυνάστες.
Είναι η ανισότητα που θα επιμείνει ,όχι η φτώχεια που έρχεται
Η οικονομική κρίση δεν ενόχλησε τους Ελληνες επειδή τους οδηγεί στην
φτώχεια. Ναι, τη χώρα που γέννησε την πρώτη δημοκρατία,και είναι
μαθημένη στην φτώχεια, η κρίση την προσβάλει. Επειδή αυτοι που
χειρίστηκαν την μορφή της λιτότητας, δεν λογάριασαν ότι ο Ελληνας ζει
στα άκρα,ότι ο Ελληνας δεν αντέχει κανέναν νόμο που επιβάλει την
ανισότητα.Συμβαίνει πολλες φορές προτείνοντας σε κάποιον μια δουλειά, να
ακουσει την αντίδρασή του: «εντάξει με τις δικες μου αποδοχές. Εσύ,
πόσα λεφτά θα βγάλεις;» Αποπίσω δεν κρύβεται καποιος φθόνος, αλλα μόνον η
αγωνία μη ξεγελαστεί.Επειδή οι πληρωμες υπηρεσιων στην Ελλαδα αποτελουν
σύνθετες μορφές μαύρης οικονομίας. Τα μαύρα χρήματα δεν συντελουν στον
πλουτισμό, αλλα στην οικονομικη αντοχή κάθε οικογένειας.Καθώς η εφορεία
δεν δικαιολογεί έξοδα καθημερινά, ρεύματος και νερου, ενοικίου και
πληρωμής φόρων,το φορολογικό σύστημα μοιάζει απλως κοροϊδία.
Τα ευρωπαικά προγράμματα είναι γραμμένα με έλλειψη ύφους, με έλλειψη
κάθε στυλ.Οι Ελληνες παραλαμβάνουν λέξεις που δεν καταλαβαίνουν γιατί
βρίσκονται με συγκεκριμένη σειρά και τις υλοποιούν σε σχέδια που επίσης
δεν καταλαβαίνουν .Η τηλεοπτική επικοινωνία και η δημιουργία μιάς
ιστοσελίδας, η βοήθεια σε μια περιοχή που μαστίζεται από ενεργία, δεν
είναι αποτελεσματικοί τρόποι βοήθειας. Τα έξοδα μάνατζμεντ ενός
προγράμματος σπανίως δεν βρίσκονται κοντά στο 80%. Ελάχιστα χρήματα
πληρώνονται για συγκεκριμένο έργο.Η Ευρώπη έχει ανάγκη από
συνδιασκέψεις, ανταλλαγές απόψεων, επισκεψεις σε άγνωστες πόλεις,
διαλεξεις και έξοδα διαμονής.Στην Ελλαδα αυτά,εδώ και εκατό χρόνια,
θεωρουνται διακοπές και χαμένα λεφτά. Γεννιέται λοιπόν και κυκλοφορεί
μια ομάδα συμβουλων που έχει στόχο να κυβερνήσει ένα έργο εκατό χιλιάδων
ευρώ με ένα πρόγραμμα όπου σε προετοιμασία και σε ανταλλαγή απόψεων
ξοδεύεται το μεγαλυτερο ποσό. Οι Ευρωπαίοι δεν φοβουνται την
γραφειοκρατία, επειδή οι ίδιοι την έχουν εφεύρει και την έχουν
ξεπεράσει. Οι Έλληνες έχουν μόνο γραφειοκρατία, επειδή ειναι η μόνη
απόδειξη πως είναι Ευρωπαίοι.Τα προγράμματα που παίρνουν περιστρέφονται
γύρω από την λατρεία ενός technical rider.
Ως αποτέλεσμα, φαίνεται στα χαρτιά ότι 20 εκατομμύρια Ελληνες
εκπαιδεύτηκαν στην εκμάθηση υπολογιστών, ότι τα ελαιόδεντρά τους είναι
μερικά εκατομμύρια περισσότερα από τα πραγματικά. Η εκπαίδευση
επαγγελματιών, εδώ και χρόνια είναι μια απάτη.Οι μαθητές πληρώνονται
αντί να περνουν στη λιστα των ανέργων.Ετσι, μόνον τα προσιτά χρήματα
θεωρουνται χρήματα. Μια πόλη μπορεί να χρειάζεται δίκτυα υποδομών και
νέες τεχνολογίες,αλλα κατασκευάζει ποδηλατόδρομους, κεντρα πληροφόρησης
σε ένα δάσος και δεν έχει υλοποιήσει τρόπους ανακυκλωσης.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το μόνο που δεν χρειάζονται οι Τέχνες, είναι
υποστήριξη.Πολιτισμός παράγεται από τον τρόπο ζωής και την δημιουργία
σε περιθωριακους χώρους , από την γνωριμία με άλλες μορφές πολιτισμου
και από την κατανόηση διαφορετικων μορφών εξέλιξης.Αυτο που έχουμε,
είναι να ανακαλύπτουμε ως δυτικοί άνθρωποι το ιρανικό και το μογγολικό
σινεμά, έναν κακό συγγραφέα που είναι ο καλύτερος ακτιβιστής υπέρ της
χώρας του που την κυβερνουν δικτάτορες. Το περιβάλλον μιάς οπερας
δωματίου και το περιβάλλον μιας μουσικης αναζήτησης σε ένα υπόγειο,
προέρχονται από διαφορετικους πλανήτες. Κι έτσι, η κρίση, η οικονομική
κρίση παρουσιαζεται ως έλλειψη ευκαιριων για τις Τέχνες και τα Γράμματα,
ενώ είναι κατι διαφορετικό
• .Εϊναι απουσία ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Είναι παραβίαση κανόνων καθημερινής ζωής.
• Καταπίεση κοινωνικών ομάδων επειδή δεν μεταναστεύουν .
• Λειτουργία της μετανάστευσης ως καταπιεστικου μηχανισμου.
• Αρνηση της ίδιας της ταυτότητας του Ελληνικου πολιτισμου, ως
πολιτισμου που υποδέχεται και στέλνει πρόσφυγες διαχρονικα ,από την
εποχή του αρχαικού αποικισμου.
Η Τέχνη ως μηχανισμός προνομίων
Τον καιρό της συνεχους δανειοδότησης, ο Πολιτισμός απέκτησε πολλούς
θεσμους και κτίσματα, μια πληθώρα χώρων όπου λατρεύονταν αδιακρίτως το
folklore αλλα και η κοινωνικη ανθρωπολογία. Οι πολιτες είχαν την
εμπειρία εκδηλωσεων που αποδίδονταν σε ιστορικα γεγονότα, μπερδεύοντας
διασκεδαση, ενίσχυση τουρισμου, καλοκαιρινές επιστροφές σε γενέτειρες
και ένα καλο τραπέζωμα. Στις πόλεις, υπήρξαν πολιτιστικα γεγονότα,
μεγάλης ή παροδικης αξίας, μετακλήσεις διεθνους χαρακτήρα και έντονα
χρηματοδουμενες πολιτιστικες πράξεις αμφίβολης καλλιτεχνικης αξίας.
Η κρίση, διέσπασε τον πολιτιστικό ιστό της χώρας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, δέχτηκαν μια
απότομη μείωση των εισοδημάτων τους, αφου μειώθηκαν οι χορηγίες, ο
τομέας της διαφήμισης και ο κρατικός λεγόμενος πολιτισμός. Το να
προσπαθεί καποιος να επιβιώσει με το μισό του εισόδημα, θεωρείται ήδη
μεγάλη τύχη.
Η κίνηση στην πολιτιστική αγορά μειώθηκε δραματικά.
Απεναντίας, ένας τομέας εκθέσεων, ειδικα θεματικων, επιστημονικών
συνεδρίων και παράλληλων εκδηλωσεων διατήρησαν την δραστηριότητά τους,
όταν γινόταν η διοργάνωση από φορείς του δημοσίου, δήμους, εταιρείες
δήμων και αρχαιολογικά η ιστορικά μουσεία. Ο λόγος ήταν απλος: ο
δημόσιος φορέας βρισκοταν πιο κοντά στα αναπτυξιακά προγράμματα της
εποχής 2007-2013 που χρηματοδοτούνταν από την Ευρωπαική Ένωση. Κι έτσι
μια διεθνής έκθεση βιβλίου, μια έκδοση με θέμα το Αγιον Ορος και αρκετά
φεστιβάλ πληρώθηκαν ως αναπτυξιακά έργα ενώ ήταν απλωςπονηρός τρόπος
χρηματοδότησης σε εποχη χωρίς μετρητά.
Δηλαδή και στην Τέχνη, ίσχυσε μια φοβερή ανισότητα. Μια θέση διαχειριστή
του πολιτιστικου προϊόντος ξαφνικά, έμοιαζε ο ασφαλεστερος τρόπος να
γλυτώσει ένας καλλιτέχνης την Κρίση. Αργότερα προστέθηκε και η
υποψηφιότητα για θέση βουλευτη στην ελληνική βουλή.
Θα με ρωτήσετε τι απέγινε με την καλλιτεχνική δημιουργία.Ευχαρίστως να σας εξηγήσω.
Η ανακάλυψη της νεότητας
Ενας από τους κυριους λογους του θριάμβου των μεγάλων ηλικιών στην
ελληνικη πολιτιστικη ζωή, είναι η δυνατότητά τους να χρηματοδοτουνται
από πηγές που σέβονται την ιστορία τους. Ενας καλλιτέχνης της
προοδευτικής τέχνης στην ΅Ελλαδα, σπανίως ξεχνιέται ,όσο κι αν
μεγαλώσει. Πάντα διατηρουσε την δυνατότητα να κερδίζει συναυλιες,
εκδόσεις και παραγγελιες, επειδή ήταν συνδεδεμένος με ημι-δημόσιους
πολιτιστικους οργανισμους.
Πρίν λίγους μήνες, ένας διάσημος τραγουδιστής, πασίγνωστος στον κόσμο,
δοκίμασε να οργανώσει μια σειρά δωρεάν συναυλιών στην Ελλαδα, για να
δώσει κουράγιο στους φοβισμένους και κουρασμένους Ελληνες. Αντί
χειροκροτημάτων, γνώρισε μια μεγάλη κατακραυγή, μια λεκτική βία και
αναγκάστηκε να διακοψει την περιοδεία του, επειδή θεωρήθηκε ότι
βρισκόταν στις προτιμήσεις ενός από τα δύο κόμματα που κυβερνάνε τον
τόπο συνεχώς εδώ και 50 χρόνια.Καθώς ο πολιτικός βίος θύμιζε όλο και
περισσότερο ημέρες μιάς μεσογειακής Βαιμάρης, ο θυμός ήταν η μόνη
αντίδραση που έμοιαζε να κυριαρχεί στην χώρα. Και τότε, εμφανίστηκαν οι
νέοι. Πολλοί νέοι. Σπουδαστές ή απλως ακτιβιστές. Ενώθηκαν σε ομάδες
χτυπώντας τα τύμπανά τους, πλαισίωσαν λογοτεχνικους διαγωνισμους,
δουλεύουν σε θεατρικες και χορευτικες ομάδες. Σχημάτισαν μικρές
κοινότητας όπου προσπαθουν να αυτοοργανωθουν .Οποιοι μπορούσαν έφυγαν
από την Ελλαδα, ή δραπετεύουν από αυτήν όποτε έχουν την δυνατότητα.Καθώς
η χώρα έχει γκρεμιστεί, αλλα κατά το ήμισυ, ο θυμός εναντίον αυτών που
δεν έχασαν τα προνόμιά τους είναι μεγάλος.Η σύγχυση ως προς το μέλλον
επίσης είναι τεράστια. Η πιθανότητα να τεθεί ένα τέρμα στην αγωνία των
πολιτών, ακομη κι αν σημάνει την εξαθλίωσή τους, αρχίζει και φαίνεται ως
μια πράξη εξαγνισμού, αθωότητας και λύτρωσης.Κι επειδή όλα αυτά
ξεκινουν από υποθέσεις εργασίας με αριστερή προέλευση, συχνά καταληγουν
σε ενίσχυση του ακραίου δεξιού χώρου.
Η νεολαία που κατακτά αχρησιμοποίητους χώρους και με τα ποδήλατά της
οργώνει τις πόλεις, συμμετέχοντας σε διαδηλωσεις, δεν μπορεί να νικησει
την απειλητική σιωπή που απλωνεται στον γενικό πληθυσμό. Την αγωνία για
το μέλλον. Την αδυναμία να πληρωθουν συντάξεις. Την αδυναμία να
πληρωθουν φόροι ή να πληρωθουν δάνεια στις τράπεζες. Η χώρα βυθίζεται
έχοντας την ψευδαίσθηση ότι αντέχει,όπως ένα κερί λιώνει από την βάση
του, ενώ διατηρείται το άνω τμήμα.Η τέχνη δεν είναι αρκετή
παρηγοριά,επειδή σπανίως ήταν λυτρωτική για το μεγάλο κοινό.Οπως λέει
πειστικα ο μεγαλύτερός μας ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης στον
«Δαρείο»του:[Aκολουθεί το ποίημα αγγλιστί]
Ο ελληνικός λογος είχε ένα σημαντικό όπλο. Την σάτιρα, την κοροϊδία.
Κανένας δεν έχει το κουράγιο να την ενασκησει. Δεν ξέρω γιατί τόση
αφλογιστία.
Επισημαίνω επίσης πως ίσως υπάρχει μια συνάφεια στην οικονομική
«βαρύτητα» της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας
(χώρες καθολικές) και τις ελληνικές, αλλα και τις Βουλγαρικές και
Ρουμανικές ανέχειες (χώρες ορθοδόξων).
Με κινδυνο να σας διώξουν και να σας περιφρονήσουν, νομίζω πως η
ευγενής Σουηδία μπορεί να βοηθήσει την ελληνικη υπόθεση φέρνοντας τις
κοινωνικές της καινοτομίες ως υποδείγματα υλοποίησης στην ελληνικη
κοινωνία που έχει ανάγκη τον κοινωνικο ακτιβισμό, την εθελοντική δουλειά
με τους μετανάστες, την τέχνη «του άλλου», την συμμετοχή τον γονέων και
της κοινωνίας σε απλες, πρακτικές μεθόδους επιλυσης προβλημάτων που δεν
απαιτουν χρήματα, αλλα ευθύνη. Κι όταν έρχεστε, καλόδεχτοι πάντοτε,
στην Ελλαδα, είναι εξαιρετική εμπειρία να ταξιδέψετε μακρυά από τις
κύριες πηγές του μαζικου τουρισμου, έστω για την μία ημέρα από την
εβδομάδα που θα μας διαθέσετε.Οι Ελληνες δημιουργοι κινδυνεύουν να
γίνουν παρωχημένα σύμβολα ενός μεταφυσικα αποδεκτου Φαγιουμ δραματικων
πορτρέτων.Η Ελληνική τέχνη και τα Γράμματα χρειάζονται το ενδιαφέρον
σας.Αρκεί να μη περιμένετε να συναντήσετε τον νέο ελληνικό πολιτισμό
στις οργανωμένες δομές του.Οι Έλληνες χρειάζονται συνδρομή στην αντίληψη
της ετερότητας.Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
πηγή: panosz
