Η μαυροουρολαπίνα, η ταινιολαπίνα, η μαυροχειλού, το γαϊτανούρι, το φαγανέλι, το μυτάκι, ο κακαρέλος, η μαυρολίτσα, η βατοτριγώνα, η κατουρλίδα, ζουν και αναπαράγονται στις Μάκαρες, στο Δεσποτικό, στο Στρογγυλό και στα λοιπά μικρά και μεγάλα κυκλαδονήσια.
Τα είδη αυτά των ψαριών ζουν στα νερά περιοχών που προτείνεται να προστατευθούν και θα εκτείνεται σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από τις ακτές και που θα μπορούσαν να καλύπτουν συνολικά από 10% έως 27% της ακτογραμμής των Κυκλάδων όπως αναφέρει σε έκθεσή της προς τη Νομαρχία Κυκλάδων επιστημονική ομάδα του Τμήματος Επιστημών Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Στο πλαίσιο του Προγράμματος «Σχεδιασμός ενός δικτύου θαλασσίων προστατευόμενων περιοχών στις Κυκλάδες», το καλοκαίρι του 2007 έγινε δειγματοληψία σε 13 νησιά των Κυκλάδων ενώ το καλοκαίρι του 2008 καλύφθηκαν άλλα 18 νησιά. Συνολικά έγινε δειγματοληψία σε 294 σταθμούς στα παράκτια ύδατα 32 νησιών. Σε κάθε σταθμό καταγράφηκε ο τύπος ενδιαιτήματος (φυσικού και βιολογικού) ενώ παράλληλα έγινε οπτική παρατήρηση και καταγραφή όλων των ειδών ψαριών που συναντήθηκαν καθώς και των μεγεθών τους. Η έρευνα για την αύξηση των ιχθυοαποθεμάτων και την προστασία της βιοποικιλότητας των Κυκλάδων έγινε με την εποπτεία του Γιώργου Δ. Κόκκορη, Επίκουρου Καθηγητή Οικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και της Συλβαίν Γιακουμή, M.Sc. και υποψήφιας Δρ. του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας.
Όσον αφορά στα ψάρια, καταγράφηκαν πάνω από 60.000 άτομα τα οποία ανήκουν σε 55 διαφορετικά είδη και οικογένειες (πχ. Κέφαλοι, σαλιάρες και γοβιοί). Κατόπιν υπολογίστηκε η βιομάζα των ψαριών, δηλαδή το συνολικό βάρος τους σε κάθε σταθμό δειγματοληψίας και κάθε νησί. Η βιομάζα των ψαριών είναι ένας σημαντικός δείκτης για την κατάσταση των ιχθυοαποθεμάτων και του θαλάσσιου οικοσυστήματος γενικότερα. Η μεγαλύτερη βιομάζα παρουσιάστηκε στην Άνδρο (0,66 κιλά. ανά 125 τετρ. μέτρα) ενώ η μικρότερη στο Στρογγυλό (0,06 κιλά ανά 125 τετρ. μέτρα). Ακολουθούν Κέα, Σέριφος, Γυάρος, Σαντορίνη, Θηρασιά, Τήνος, Ανάφη, Δεσποτικό, Σίκινος κ.α.
«Προκειμένου να συγκεντρώσουμε όσο το δυνατό περισσότερη πληροφορία σχετικά με τα ιχθυοαποθέματα και την μεταβολή τους στο χρόνο πήραμε συνεντεύξεις από παράκτιους αλιείς των κατοικήσιμων νησιών στην περιοχή μελέτης μας» τονίζει ο Γιώργος Κόκκορης. «Η συνέντευξη είχε την μορφή συμπλήρωσης ενός ερωτηματολογίου, και έγιναν ένας προς έναν (επιστημονικός ερευνητής – αλιέας). Το 60% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι γνώριζε περιοχές αναπαραγωγής ψαριών, ενώ το τρεις στους τέσσερις δήλωσαν ότι γνώριζαν περιοχές που κάποτε ήταν σημαντικά αλιευτικά πεδία όχι όμως σήμερα. Σχεδόν όλοι δήλωσαν ότι η ποσότητα των αλιευμάτων έχει μειωθεί σημαντικά, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό δήλωσε ότι η κατάστασή τους είναι σταθερή. Από το 34 είδη που αναφέρθηκαν ως είδη που ενώ κάποτε ήταν άφθονα σήμερα σπάνια πιάνονται αναφέρθηκαν πρώτος ο αστακός με ποσοστό 40% και δεύτερο το σκαθάρι με 35%. Ως πιθανές αιτίες μείωσης των αλιευμάτων αναφέρθηκαν από τους αλιείς οι ακόλουθες: η υπεραλίευση, η ανεμότρατα, το γρι – γρι, η χρήση δυναμίτη, το ψάρεμα με ψαροτούφεκο τη νύχτα, η παράνομη αλιεία κ.α.
Από τους ερωτηθέντες αλιείς περίπου οι μισοί είχαν ακούσει για θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές και συγκεκριμένα για θαλάσσια καταφύγια (αποθέματα). Όταν ερωτήθηκαν αν συμφωνούν με την δημιουργία ενός θαλάσσιου καταφυγίου (αποθέματος) στην περιοχή τους πάνω από 70% απάντησε θετικά από τους οποίους περίπου τέσσερις στους δέκα είναι υπέρ μίας τέτοιας πρότασης εφόσον η διάρκειά της περιοριστεί από 1 έως 5 έτη».
Σύμφωνα με τους επιστήμονες η εμπειρία που έχει αποκτηθεί από την εφαρμογή αυτού του μέτρου σε άλλες χώρες δείχνει ότι είναι προτιμότερο να υπάρχει ένα πλέγμα τέτοιων μικρών περιοχών που να συνδέονται μεταξύ τους, παρά ένας μεγάλος χώρος που να προστατεύεται «στα χαρτιά» μόνο.
«Ένα δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων θα αποτελεί ένα χώρο όπου θα μπορούν να βρίσκουν καταφύγιο τα ψάρια για να αναπαραχθούν, ένα χώρο που θα «τροφοδοτεί» την υπόλοιπη θάλασσα με θαλάσσιους οργανισμούς και θα της δίνει την ευκαιρία να παίρνει βαθιές ανάσες. Ενώ τέτοια δίκτυα έχουν ήδη δημιουργηθεί στη δυτική Μεσόγειο (Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία) μέχρις στιγμής δεν υπάρχει κάποιο ανάλογο καταφύγιο στην ανατολική Μεσόγειο. Σε περιοχές όπου έχουν θεσπιστεί τα καταφύγια οι επιστήμονες διαπίστωσαν αύξηση της βιοποικιλότητας και του αλιευτικού αποθέματος. Παράλληλα, τέτοιες περιοχές μπορούν να αποτελέσουν πεδία εκπαίδευσης, έρευνας και ενδεχομένως καταδυτικού τουρισμού, όπως έχει συμβεί με τις βραχονησίδες Medes στην Καταλονία. Στόχος αυτών των δραστηριοτήτων είναι η εξασφάλιση μιας βιώσιμης ανάπτυξης των συγκεκριμένων περιοχών. Έχει διαπιστωθεί επίσης, πως η αύξηση των αλιευτικών αποθεμάτων συντελεί στη μεταστροφή της αρνητικής στάσης που υιοθετούν πολλοί ψαράδες στο άκουσμα αυτού του μέτρου. Στη Νέα Ζηλανδία π.χ., όπου εφαρμόστηκε το συγκεκριμένο μέτρο, το 80% των αλιέων τάχθηκε υπέρ της ύπαρξης των καταφυγίων μετά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας τους, ενώ πολλοί απ’ αυτούς ζήτησαν τη δημιουργία και νέων καταφυγίων».
Η κ. Γιακουμή ανέφερε την περίπτωση της δημιουργίας ενός δικτύου θαλασσίων αποθεμάτων σε ένα νησιωτικό σύμπλεγμα στην Καλιφόρνια (Channel Islands) το 2003. Για τον σχεδιασμό του δικτύου χρησιμοποιήθηκε η ίδια μεθοδολογία με αυτήν που εφαρμόστηκε στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος. Πέντε χρόνια μετά την δημιουργία του δικτύου αυτού έγινε έρευνα για την αξιολόγηση της κατάστασης όπου είχαμε: Η αφθονία και βιομάζα ψαριών και ασπόνδυλων εμπορικής σημασίας αυξήθηκαν εντός των αποθεμάτων. Οι αστακοί, που αποτελούν βασικό προϊόν εμπορίου στην περιοχή, παρουσίασαν αύξηση εντός των αποθεμάτων. Διαπιστώθηκε μετακίνηση των ψαριών από τις προστατευόμενες σε παρακείμενες περιοχές όπου επιτρέπεται η αλιεία. Ο αριθμός των ειδών ψαριών αυξήθηκε εντός των αποθεμάτων».
Η έρευνα αυτή του Πανεπιστημίου Αιγαίου χρηματοδοτήθηκε από τη Ν. Α. Κυκλάδων και με ερευνητικές υποτροφίες προς την κ. Γιακουμή από την Κυβέρνηση της Αυστραλίας και το Ι.Κ.Υ.
πηγή:Κυκλάδες
