Συνέντευξη στον Διονύση Μακρή
ΜΕΡΟΣ Α
Οι δοκιμασίες που επιτρέπει στον άνθρωπο ο τριαδικός Θεός, Σεβασμιώτατε, αποσκοπούν σύμφωνα με τη θεολογία μας στην καλυτέρευσή του, στην επαναφορά του στο σωστό, θα λέγαμε, δρόμο, που θα τον οδηγήσει στη σωτηρία του. Μέσα στο πλαίσιο αυτό η δοκιμασία, λογιζομένη κυρίως ως κάθε λογής κρίση η πρόβλημα, αποτελεί αφετηρία και ευκαιρία για τον κάθε άνθρωπο και δη για τον πιστό. Δυστυχώς όμως, διαπιστώνεται η απουσία του θεολογικού εκείνου λόγου αλλά και του πρωταγωνιστικού ρόλου της διοικούσης Εκκλησίας που θα συνέδραμαν στην ευεργετική συνειδητοποίηση της έννοιας της δοκιμασίας και στην κατήχηση των πιστών, κάτι που θα επέφερε κατά την ταπεινή μας άποψη και την τάχιστη επίλυσή της. Δεν είναι λοιπόν καιρός, η Εκκλησία μας να αναλάβει αυτό το ρόλο και να μην σύρεται (ενίοτε και διασύρεται) πίσω από αποφάσεις άλλων;
ΑΠ. Οι δοκιμασίες σίγουρα αποτελούν και ευκαιρίες και ευλογία για τον κάθε άνθρωπο. Ευκαιρίες σωτηρίας και αγιασμού. Αποτελούν όμως και ...δοκιμασίες και πειρασμό, για τον οποίο μάλιστα προσευχόμαστε να μην εισέλθουμε σε αυτόν. Όταν όμως, ο Κύριος παραχωρεί και έρχονται δοκιμασίες, τότε εν υπομονή πολλή και πίστει τις υποδεχόμαστε ως ευλογία του Θεού: «Πάσαν χαράν ηγήσασθε αδελφοί μου, όταν πειρασμοίς περιπέσητε ποικίλοις, γινώσκοντες ότι το δοκίμιον υμών της πίστεως κατεργάζεται υπομονήν• η δε υπομονή έργον τέλειον εχέτω, ίνα ήτε τέλειοι και ολόκληροι, εν μηδενί λειπόμενοι» (Ιακ. α 2-4). Με κάποιον τρόπο ο Θεός, εν τη απείρω σοφία και αγάπη Του, «μεταποιεί το πικρόν εις γλυκύ», όπως και επί Μωϋσέως και μεταμορφώνει τις δοκιμασίες και τους πειρασμούς σε εργαλεία πνευματικής ολοκληρώσεως και εξαγιασμού. Δεν καταλαβαίνω όμως το δεύτερο μέρος του ερωτήματός σας. Πως γενικεύετε το ερώτημα λέγοντας ότι από τη διοικούσα Εκκλησία απουσιάζει ο θεολογικός λόγος και ο πρωταγωνιστικός ρόλος στην κατηχητική διατύπωση του παραπάνω ήθους. Νομίζω είναι άδικη η γενίκευσή σας.
Αυτό που εννοώ, για να γίνω λίγο πιο σαφής, είναι ότι γενικότερα ο σύγχρονος επίσημος εκκλησιαστικός λόγος δεν διακρίνεται για το θεολογικό βάθος του, η δε εκκλησιαστική παρουσία εμφανίζεται ως ηττοπαθής, εκκοσμικευμένη, μη πειστική και συνεπώς αδύναμη να φωτίσει και να ενισχύσει τον πιστό στις προσωπικές η και κοινωνικές δοκιμασίες του.
Απ.Σε αυτό συμφωνώ. Μάλλον και επαυξάνω. Πράγματι, ο λόγος μας δεν έχει τόλμη και εξυπνάδα, η νοοτροπία μας μοιάζει εκλογικευμένη, ασθενική, άτονη, αυτοπεριθωριοποιημένη, η ζωή μας ασυνεπής ως προς το κήρυγμά μας. Γι' αυτό και η παρουσία μας δείχνει μη αυθεντική. Δεν πείθουμε, δεν εμπνέουμε. Αυτό σαν μια γενική τοποθέτηση, διότι υπάρχουν δόξα τω Θεώ και παρήγορες και ελπιδοφόρες εξαιρέσεις.
Είπατε και κάτι άλλο. Ότι η Εκκλησία θα έπρεπε να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο και όχι να σύρεται από τους διαφόρους. Ο χώρος πρωταγωνισμού της Εκκλησίας είναι ο πνευματικός. Και μόνον η ιδέα της δοκιμασίας ως ευλογίας είναι ανατρεπτική∙ το ίδιο και ο σταυρός ως σύμβολο νίκης. Όπως και όλη της η διδασκαλία, όλη της η ζωή. Υπογραμμίζω αυτό το τελευταίο, η ζωή. Εάν ως Εκκλησία ζούσαμε στην καθημερινότητά μας την αλήθεια της, φαντάζεστε τι θα συνέβαινε στη ζωή μας ως πιστών και στην κοινωνία και τον κόσμο ολόκληρο;
Και κάτι ακόμη∙ αν κατάλαβα καλά, θα προτιμούσατε μια αυτονόμηση της Εκκλησίας, παρά αυτή την εξάρτηση που συχνά εξελίσσεται και σε εμπαιγμό και η οποία οφείλεται στο υφιστάμενο νοσηρό σύστημα σχέσεών της με το κράτος.
Ναι, Σεβασμιώτατε γιατί είναι αλήθεια ότι εδώ και δεκαετίες, η Πολιτεία, ανεξαρτήτου πολιτικής αποχρώσεως αντιμετωπίζει την Εκκλησία, όχι ως κιβωτό σωτηρίας, ούτε ως οίκο εκ του οποίου πηγάζουν αξίες, ήθη και ιδανικά που χαρακτηρίζουν τον πλέον άριστο τρόπο ζωής, δηλαδή τον Ορθόδοξο Χριστιανικό. Την αντιμετωπίζει εχθρικά, τη βλέπει ως πόλο αντίστασης των νέων ξενόφερτων ηθών, φιλοσοφιών και ιδεών που εκπορεύονται από οίκους ανομίας εγχώριους και αλλοδαπούς. Επί σειρά δεκαετιών γίνεται λόγος για διάρρηξη των σχέσεων συναλληλίας και των διακριτών ρόλων των δύο θεσμών κ.ο.κ. Μέσα στο πλαίσιο αυτό παρατηρούνται κατευθυνόμενες διαπομπεύσεις, φαρισαϊκές νοοτροπίες και εκδηλώσεις ιδιοτέλειας, περίεργοι εναγκαλισμοί. Ο πιστός λαός έχει κουρασθεί να απορρίπτει τέτοιες συμπεριφορές και διχάζεται από νοοτροπίες μη ευαγγελικές, που γεννούν το σκάνδαλο. Μήπως ήρθε η στιγμή να βγει επισήμως η Εκκλησία και να εξηγήσει γιατί επιθυμεί η δεν επιθυμεί το καθεστώς των λεγομένων διακριτών ρόλων;
Απ.Για μένα, το ερώτημα είναι κατά πόσον εμείς ως Εκκλησία δείχνουμε με την όλη πολιτεία μας τι είναι η Εκκλησία. Αν η παρουσία μας είναι εντελώς κοσμική η απλά συντηρητική και στενόκαρδη, τότε άλλα λέμε και άλλα κάνουμε. Αν δηλαδή είμαστε μέρος του κοσμικού συστήματος με νοοτροπίες, διεκδικήσεις, φιλοδοξίες ξένες προς το μαρτυρικό και άγιο φρόνημα της Εκκλησίας, χωρίς ετερότητα φρονήματος, ζωής και λογικής, τότε η κοινωνία απορρίπτει αυτό που βλέπει. Αν οι άγιοί μας είναι μόνον κολλημένοι στους τοίχους, τοποθετημένοι στα βιβλία και αποτελούν φαινόμενο άλλων εποχών, τότε έχει κάθε λόγο να μας απορρίπτει. Αν η Εκκλησία λειτουργεί όχι ως μυστική δύναμη και φανέρωση των σημείων του Θεού αλλά ως σωματείο του κόσμου τούτου, τότε μπορεί ο κόσμος να μη μας χρειάζεται∙ δεν του προσθέτουμε τίποτα.
Από την άλλη πλευρά, τελευταία δεν μας κατηγορούν μόνο για συντηρητισμό και στενότητα αντιλήψεων, αλλά μας παρουσιάζουν σαν εστία διαφθοράς, διαπλοκής και διαστροφών. Αυτό είναι πολύ άδικο και φυσικά ένοχα ψευδές. Τελικά ο θεός που απορρίπτει συχνά ο σύγχρονος άνθρωπος είναι αυτός που κι εμείς απορρίπτουμε. Απλά εμείς ομολογούμε ως Θεό κάτι, η μάλλον κάποιον, που οι άλλοι δεν υποψιάζονται.
Μιλήσατε επίσης για περίεργους εναγκαλισμούς. Πραγματικά, ο εναγκαλισμός της Εκκλησίας με το κράτος την έχει μεταμορφώσει σε μέρος του καταρρέοντος συστήματος. Αρκετά πια. Καιρός τα χέρια της να απελευθερωθούν για να μπορούν να υψωθούν προς τον Θεό και να αγκαλιάσουν τον λαό. Για να επιτελεί τον προορισμό της η Εκκλησία, πρέπει να είναι «ελευθέρα και ζώσα». Πριν μας δώσουν εντελώς άδικα και αχάριστα και την τελευταία κλωτσιά, καλό είναι διακριτικά αλλά και παλληκαρήσια και με ιερή αξιοπρέπεια να προσδιορίσουμε μόνοι μας τις συντεταγμένες των διακριτών ρόλων μας.
Παρατηρείται, Σεβασμιώτατε, τον τελευταίο καιρό μία έκδηλη ανησυχία του χριστεπώνυμου ποιμνίου που έχει να κάνει με την διαπιστωμένη πλέον επιχείρηση υποχρεωτικού ηλεκτρονικού καρτοφακελώματος των πολιτών. Η δικαιολογία, που ως καραμέλα λέγεται, στηρίζεται στις δήθεν διευκολύνσεις του πολίτη. Αλλά η δικαιολογία αυτή δεν πείθει κανένα, αφού στην ουσία είναι ηλίου φαεινότερον ότι το καρτοφακέλωμα αποσκοπεί στον πλήρη έλεγχο του ανθρώπου από τα γνωστά πλέον κέντρα ανομίας, όπερ ερμηνεύεται, ως απώλεια της ελευθερίας του. Επισήμως, η Εκκλησία φαίνεται να το μελετά ορίζοντας μία Συνοδική Επιτροπή. Η καθυστέρηση, ωστόσο, διατύπωσης μίας ξεκάθαρης θέσης για το θέμα αυτό, από μέρους της, συμβάλλει στην ενίσχυση της προπαγάνδας και στην περαιτέρω σύγχυση του λαού. Θυμίζει δε τη ρήση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ πως ένα θέμα εισέρχεται στις καλένδες μέσω συγκροτήσεως μίας επιτροπής!!! Βάσει των επιστημονικών γνώσεων σας αλλά και ως Αρχιερέας που τολμά να εκφράζει χωρίς φόβο τη γνώμη του ποιά είναι η θέση σας;
Απ. Δεν σας κρύβω ότι αυτή η ιστορία δεν μου αρέσει καθόλου. Η κάρτα του πολίτη δεν μου φαίνεται καθόλου αθώα υπόθεση. Τελικά ποιοί θα μας ελέγχουν; Αυτοί που μας οδήγησαν σε αυτό το οικονομικό κατάντημα; Ο ίδιος μηχανισμός που έχει καταστρέψει τον απλό πολίτη, αυτός που διαρκώς αυτοδιαψεύδεται, αυτός που έχει πλήρως απαξιωθεί, αυτός θα ελέγχει και τις τελευταίες λεπτομέρειες της ζωής μας; Η μήπως κάποιο αόρατο κέντρο; Γιατί τόση εξουσία και δύναμη συγκεντρωμένη σε επικίνδυνα, αποτυχημένα, ύποπτα η τουλάχιστον ανεξέλεγκτα κέντρα; Καλύτερα με λιγότερη τεχνολογία ελεύθεροι, παρά με σύγχρονες διεκολύνσεις σκλάβοι. Γιατί αυτοί που σταδιακά παίρνουν στον έλεγχό τους τη ζωή μας, στην ουσία αυτοί διεκολύνονται να ρουφήξουν τη συνείδησή μας.
Φοβούμαι ότι μετά την καταρράκωση των κοινωνικών αξιών, μετά την επικίνδυνα κατευθυνόμενη παραπληροφορητική ενημέρωση, έρχεται και ο φοβερός μηχανισμός της αδυσώπητης παρακολούθησης για να εξαφανίσει και την τελευταία ικμάδα πνευματικής ελευθερίας.
Στην υπόθεση αυτήν, η σιωπή η αδράνεια της επίσημης Εκκλησίας είναι οπωσδήποτε ανησυχητικό φαινόμενο. Αυτή οδήγησε στις ανεύθυνες και εν πολλοίς αυθαίρετες πρωτοβουλίες ποικίλων φορέων. Το κενό του προφητικού εκκλησιαστικού λόγου κάλυψε ο ζήλος του λαού.
Από την άλλη πλευρά, το φαινόμενο αυτών των έντονων λαϊκών αντιδράσεων είναι επίσης επικίνδυνο. Δημιουργούνται ομάδες που αντί να σέβονται την υπεύθυνη Σύνοδο, την συμβουλεύουν πως να ενεργεί και την προκαταλαμβάνουν. Ο λαός από κρινόμενος γίνεται κριτής της Συνόδου. Οι πιστοί αντί να προσδοκούν να φωτιστούν από τη Σύνοδο, την κρίνουν και την καθοδηγούν. Η Ιερά Σύνοδος όμως, υπάρχει για να εκφράζει τη βούληση του Θεού και να καθοδηγεί τον λαό, όχι να κατευθύνεται από αυτόν. Αυτό το ήθος που ανατρέπει την ισορροπία της σχέσης Συνόδου και λαού είναι χειρότερο και από την κάρτα του πολίτη. Κάνει μεγαλύτερη ζημιά από αυτήν. Γιατί κλονίζει την εμπιστοσύνη των πιστών στην Εκκλησία και δημιουργεί σύγχυση για το τι είναι η Εκκλησία. Γεννά ένα φρόνημα ότι η Εκκλησία υπάρχει για να την σώζουμε και όχι για να μας σώζει. Έτσι πολεμώντας την κάρτα σκοτώνουμε την εκκλησιαστική συνείδηση μέσα μας.
Επίσης αναπαράγεται μια λογική σύμφωνα με την οποία στόχος μας είναι η ανατροπή η τουλάχιστον η αναχαίτιση του αντίχριστου συστήματος. Δεν είναι αυτός ο στόχος της Εκκλησίας. Σκοπός μας είναι να ομολογήσουμε τον Κύριο, όχι να νικήσουμε τον διάβολο. Αυτόν τον συντρίβει ο Χριστός. Ο Παντοκράτωρ Κύριος μάλιστα ανέχεται να βλέπει τον διάβολο ως κοσμοκράτορα να ωρύεται «ζητών τίνα καταπίη» (Α Πετρ. 5,8). Αυτό γίνεται κάτω από το βλέμμα Του. Τι φοβερός που είναι ο λόγος της Αποκαλύψεως: «εδόθη αυτώ πόλεμον ποιήσαι μετά των αγίων και νικήσαι αυτούς» (Αποκ. ιγ 7). Ναι, ο Θεός μπορεί να επιτρέπει στις δυνάμεις του σκότους να νικήσουν προς καιρόν την Εκκλησία∙ «εδόθη αυτώ...». Φοβερός λόγος! Τι καταπληκτική που είναι η λογική του Θεού! Ο Νικητής του θανάτου είναι Αυτός που φάνηκε πως έχασε τη μάχη στον σταυρό. Αν θέλουμε τη νίκη πρέπει να μάθουμε να δεχόμαστε την κάτω από το βλέμμα του Θεού κοσμική ήττα μας. Ακόμη και τον θάνατό μας. Αλήθεια, τι σημαίνει: «Μη φοβηθήτε από των αποκτενόντων το σώμα, την δε ψυχήν μη δυναμένων αποκτείναι» (Ματθ. ι 28);
Δεν υπάρχει άλλη επιλογή∙ πρέπει ως Σύνοδος να λειτουργήσουμε προφητικά∙ η μαρτυρία της Εκκλησίας μας να εκφρασθεί ως μαρτυρία δυνάμεως Θεού, παρρησίας και αλήθειας, όχι ως συμβιβασμός και εκκοσμίκευση. Μόνον έτσι και θα στηρίξουμε και θα εμπνεύσουμε τον λαό. Μόνον έτσι η Εκκλησία θα μπορέσει να αντικαταστήσει τον συμβιβασμό με τον ηρωισμό, το βόλεμα με την άσκηση, την ασφάλεια της εξουσίας με τη θυσία και τη διακονία, το κοσμικό ψέμμα με την αιώνια αλήθεια της Τριαδικής θεότητος.
(συνεχίζεται)