Σημαντική αντιστασιακή μορφή αγώνα ήταν και ο Σαντορινιός Αντώνης Μυτιληναίος, ο οποίος συνέβαλε ουσιαστικά στην πολύνεκρη ανατίναξη του κτιρίου της ναζιστικής «Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης» (ΕΣΠΟ) στη γωνία των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος και (http://www.gkstefanakis.gr/article/73/download/)
Αλλά ας πάμε σχεδόν ένα χρόνο πριν την απελευθέρωση της Ελλάδος και κατ επέκταση της Σαντορίνης. Ο αλησμόνητος ντον Νϊκος Κοκκαλάκης μέσα από το προσωπικό του ημερολόγιο ( το οποίο παρουσιάζεται από το βιβλίο τουαδερφού του γιάννη) αναδεικνύει ιδιαίτερα σημεία και της εποχής εκείνης: ( φυσικά σας παρουσιάζω κάποοια από τα αποσπάσματα…….)
«Τρίτη 11 Ιανουαρίου 1944:Μεγάλο το σημερινό γεγονός. Ήρθαν από τον Πειραιά δυο καϊκια καιέφεραν σιτάρι, λάδι καιόσπρια. Ήρθε και άλλο ένα καράβι από τη Σύρο και μας έφερε ταχυδρομείο του Αυγούστουτου 43
Κυριακή 16 Ιανουαρίου 1944:στις 2.30 οι Άγγλοι μας θυμήθηκαν καιπάλι. Πέρασαν 2 αεροπλάνα και πολυβόλησαν καίκια που ήταν ελλιμενισμένα στο ηφαίστειο. Τα αντιαεροπορικά ως συνήθως ξόδεψαν μερικές σφαίρες. Όπως μάθαμε τραυματίστηκε ένας ναυτικός ( με μια δόση ιστορικής ειρωνείας αναδεκνυεί τη ματιά ενός παιδιού στα επαναλμαβανόμενα γεγονότα).
Δευτέρα 17 Ιανουαρίου :με απόφαση τηςεπιτροπής επισιτισμού διενεμήθη στους 5000 απόρους της Σαντρίνης 50 δράμιαλάδι προς 48.000 δραχμές η οκά, και 1 οκά σιτάρη προς 11.000 δρχ η οκά.
Τετάρτη 26 . Η επιτροπή επισιτισμού διελύθη και ανέλαβε νέα με πρόεδρο τον Ειρηνοδίκη καιμέλη τονΑστυνόμο και τον Πρόεδρο της Κοινότητας Θήρας.
Τετάρτη 2 Φεβρουαρίου ( μια μέρα πριν είχε παραιτηθεί ο Ειρηνοδίκης), Στο ακρωτήρι της Θηρασιάς Τρυπητή, έπλεε ένα κρητικό καϊκι φορτωμένο με λάδι και σαπούνι. Στις 2.30 4 αγγλικά αεροπλάνα βομβάρδιασαν και εβύθισαν το καίκι αυτό. Από το πλήρωμα σώθηκαν ο πλοίαρχος και δύο τραυματίες που μεταφέρθηκαν στο γερμανικό νοσοκομείο, όπου ο ένας πέθανε.
Τετάρτη 16 Φεβρουαρίου 1944 Ο Μητροπολίτης Σπυρίδων μοίρασε στα παιδιά όχι τρόφιμα που να τα βρει αλλά παππούτσια, ή μάλλον υλικά γιαναφτιάξουν παπούτσια. Ήταν προσφορά της Ε.Ο.Χ.Α.
Τετάρτη 1η Μαρτίου βρέθηκε στο Εμπορείο καιάλλο πτώμα γυμνο σε αποσύνθεση Με διαταγή του επάρχου διενεργείται απογραφή του πληθυσμού κατά ηλικία.
Παρασκευή 3 Πέθανε στην Αθήνα ο Θηραίος Δημήτρης Νομικός γενικός γραμματέας στην Τράπεζα της Ελλάδος. Όλα τα κατοχικά χαρτονομίσματα είχαν την υπογραφή του..
Κυριακή 5 Μαρτίου. Ευρέθησαν 2 πτώματα πάλι Ιταλών στην Οία.
Kυριακή 25 Μαρτίου 1944:Διαταγή των Γερμανικών αρχών να αναρτηθεί πίσω από την πόρτα κάθε σπιτιού πίνακας με τα ονόματα των ενοικούντων με λατινικά γράμματα και θεωρημένο από τον Πρόεδρο της Κοινότητας.
Σάββατο 1η Απριλίου:Σήμερα μας επισκέφθηκαν για πρώτη φορά αμερικάνικα αεροπλάνα. Πέταξαν χαμηλά στη Σαντορίνη και έριξαν προκηρύξεις και μάλιστα τριών ειδών α) στα γερμανικά με φωτογραφίες γερμανών αιχμαλώτων, 2) το λόγο του Τσώρτσιλ , 3) λόγο του Τσουδερού.
Κυριακή 9 Απριλίου. Σήμερα είναι το Πάσχα των Καθολικών. Υπάρχει έλλειψη από αλάτι. Η τιμή του έχει φθάσε στος200.000 δραχμές. Διενεμήθη τουπόλοιπο αλεύρι 200 δραχμές το άτομο προς 7.000 δρχ η μερίδα.
[…]Κυριακή 28 Μαϊου 1944 δεν μας έφθανανα τα όσα περνάε από τους Γερμανους, ο σεισμός μας έλειπε τώρα. Στις 2 τη νύχτα ο εγκέλαδος μας ταρακούνησε αρκετά. Έγιναν 2 ισχυρές δονήσεις.
Δευτέρα 29 ΜαΊΟΥ:Έγινε αντιτυφικός εμβολιασμός σε όλα τα σχολεία από εμβόλιο που έστειλε ο Ερυθρός Σταυρός. Για να κόψει ένας τα μαλλιά του πρέπει να πληρώσει 40.000 δραχμές.
Πέμπτη 8 Ιουνίου: την 4η πρωινή συμμαχικό υποβρύχιο επιτέθηκε κατά γερμανικής νηοπομπής κοντά στο νησάκι Χριστιανά. Μεταξύ των πλοίων ήταν ένα μεγάλο φορτηγό 5.000 τόννων είχε μέσα 1500 Έλληνες ομήρους. Πήγαινε από Κρήτη στον Πειραια. Έφαγε 2 τορπίλες και κόπηκε στα δύο. Αυτοί οι ναυαγοί επιβιβάστηκαν στα τρία άλλα σκάφη και ήρθαν το πρωι στη Σαντορίνη. Το θέαμα ήταν θλιβερό να βλέπεις τους ναυαγούς να ανεβαίνουν τον γυαλό με δεμένα κεφάλια, πόδια, χέρια…..
Τρίτη 8 Αυγούστου Οι υποψίες των Γερμανών για αντάρτες στο νησί όλο και ενισχύονται. Χθες τοβράδυ στις 11 φάνηκε στον όρμο των Φηρών και μάλιστα πολύ κοντά στη σημαδούρα συμμαχικό υποβρύχιο…. Οι γερμανοί μόλις το αντελήφθησαν σήμαναν συναγερμό
[...]
Πέμπτη 19 Οκτωβρίου 1944. :ο Άγγλος Αξιωματικ΄ςο Τζων Μέντλευ ο ελευθερωτής της Σαντορίνης εξέδωσε προκήρυξη προς το Θηραϊκό Λαό συνιστώντας την υπακοή στις διαταγές των συμμάχων και την υποστήριξη των αρχών.
Παρασκευή 27 Οκτωβρίου 1944:Σήμερα μας επισκέφθηκαν μια ομάδα ανταρτών του ΕΛ.ΑΣ
Κυριακή 29 Οκτωβρίου 1944:Στο Βουρβούλο έγινε το επίσημο μνημόσυνο για τους 5 που εκτέλσαν οι Γερμανοί τον Απρίλιο του 1944. Παρέστησαν θρησκευτικές και πολιτικές αρχές.Που έφθασε το χρήμα δεν θα το πιστεύετε 10 εκατομμύρια δραχμές για ένα τετράδιο.
Δευτέρα 30 Οκτωβρίου:στις 8 το πρωί ήλθε από τη Σύρο ένα μεγάλο καϊκι και έφερε 85 τόνους τροφίμων της συμμαχικής περίθαλψης για την Ελλάδα ΕΜΕΛ. Ήτααν 85 τόνοι τροφίμων οι οποίοι θα έρχονται κάθε μήνα από τη Σμύρνη.
Κυριακή 19 Νοεμβρίου 1944:Επανιδρύθηκε ο προσκοπισμός στη Σαντορίνη.
[….]Ιούλιος 1945 Η ζωή στη Σαντορίνη κυλάει ομαλά, η ακρίβεια βέβαια δεν μας ξεχνά όπως επίσγς και τα βρετανικά αεροπλάνα που εξακολουθουν να ρίχνουν το «Ταχυδρόμο
Κλείνοντας την αποσπαματική αναφορά από το ημερολόγιο του Δον Νίκου ΚΟκκαλάκη το οποίο εμπεριέχεται στο βιβλίο τουαδερφού του Γιάννη θα σας αναφέρω τους υπηρετήσαντες Θηραίους σε δημόσια αξιώματα κατά το συγγραφέα την Σαντορίνη κατά την κατοχή
Γιάννης Κουτσογιαννόπουλος Έπαρχος Θήρας
Ηλίας Καμπίτσης Διευθυντής Επαρχείου
Αρτέμης Δεναξάς Πρώην Υπουργός
Στέφανος Κοκκαλάκης:Προιστάμενος Κέντρου διανομών Επαρχείου Θήρας
Οικογένεια Γεωργίου κωβαίου:Ιατρός Πρόεδρος Κοινότητας
Στέφανος Καζούλης Ανθυπολοχαγός
Κάτων Ασιμής:Δικηγόρος
πηγή:Καλλ-ιστορώντας
πηγή:Καλλ-ιστορώντας