Με χρονολογική απόσταση 100 χρόνων, οι ναυτικοί της Μινωικής Κρήτης κι οι έμποροι Καναανίτες της βόρειας Αιγύπτου και του Λεβάντ (μια μεγάλη περιοχή της Μέσης Ανατολής) στο ανατολικό μέρος της Μεσογείου δε φαίνεται να είχαν αναπτύξει εμπορικές σχέσεις στην αρχή της Εποχής του Χαλκού. Μέχρι τώρα, καθώς οι πολιτιστικές συνδέσεις μεταξύ των πολιτισμών του Αιγαίου και των κοντινών της Ανατολής θα πρέπει να επανεξεταστούν. Μία νέα μελέτη με ραδιοχρονολόγηση του άνθρακα-14 σε δακτυλίους κορμών και σε σπόρους δέντρων αποκαλύπτουν πως η ηφαιστειακή έκρηξη στη Σαντορίνη (Θήρα), ένα σημαντικό γεγονός στην αιγαία προϊστορία, συνέβη περίπου 100 χρόνια νωρίτερα από ότι νομίζαμε μέχρι τώρα.
Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλή τον Στουρτ Μάνινγκ, καθηγητή των κλασικών αρχαιοτήτων και διευθυντή του Εργαστηρίου Δενδροχρονολόγησης Μάλκολμ και Κάρολιν Γουέινερ για την Αιγαία και Εγγύς Ανατολή, στο πανεπιστήμιο Κόρνελ, παρουσίασε τα συμπεράσματα της στην επιστημονική επιθεώρηση Science (28 Απριλίου 2006: Vol. 312. no. 5773, p. 548). "Τα συμπεράσματα της μελέτης τοποθετούν την έκρηξη στη Σαντορίνη προς το τέλος του 17ο αιώνα π.Χ., κι όχι 100 χρόνια αργότερα όπως πολύ θεωρούσαν. Αυτή η διαπίστωση ίσως οδηγήσει στην αναθεώρηση της πρόσφατης ιστορίας των Μεσογειακών Πολιτισμών, για την περίοδο του Χαλκού, που άκμασαν περίπου 3.600 έτη πριν", καταλήγει ο Μάνινγκ.
Στο ηφαίστειο της Σαντορίνης έγινε μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις στην ιστορία, έθαψε πόλεις αλλά άφησε αρχαιολογικά ευρήματα στην περιβάλλουσα περιοχή του Αιγαίου Πελάγους. Ως το σημαντικότερο γεγονός της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., η έκρηξη της Σαντορίνης αποτελεί λογικό σημείο αναφοράς στην προσπάθεια των επιστημόνων να ευθυγραμμίσουν χρονολογικά τους δύο μεσογειακούς πολιτισμούς, αν και η ακριβής ημερομηνία της έκρηξης δεν ήταν γνωστή. "Η Σαντορίνη αποτελεί την προϊστορική Πομπηία του αιγαίου, μια χρονική κάψουλα, σημείο χρονολογικών αναφορών. Εάν μπορούσατε να την χρονολογήσετε, κατόπιν θα μπορούσατε να προσδιορίσετε έναν ολόκληρο αιώνα αρχαιολογικής εργασίας και κατασκευάσετε ένα απόλυτο χρονολόγιο", καταλήγει ο Μάνινγκ. Στην αναζήτηση του χρονικού αποτυπώματος αυτής της περιόδου, ο Μάνινγκ και οι συνεργάτες του ανέλυσαν 127 μετρήσεις άνθρακα-14 από δείγματα, συμπεριλαμβανομένων μερών δακτυλίων δέντρου και σπόρων συγκομιδής που συλλέχθηκαν στην Σαντορίνη, την Κρήτη, τη Ρόδο και την Τουρκία. Οι αναλύσεις αυτές, σε συνδυασμό με μια σύνθετη στατιστική ανάλυση, επέτρεψαν στους επιστήμονες να ορίσουν τις ακριβείς ημερολογιακές ημερομηνίες των πολιτιστικών φάσεων προς το τέλος της περιόδου του χαλκού. "Προς το παρόν, η ραδιοχρονολόγηση με τον άνθρακα-14 είναι ο μόνος άμεσος τρόπος χρονολογικού προσδιορισμού της έκρηξης", αναφέρει ο Μάνινγκ, ο οποίος τοποθετεί χρονικά των έκρηξη στη Σαντορίνη κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά της περιόδου 1660 - 1613 π.Χ. Αυτή η ημερομηνία έρχεται σε αντίθεση με τις συμβατικές εκτιμήσεις που συνέδεσαν τις αιγαίες μορφές των εμπορικών αγαθών που βρέθηκαν στην Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή με αιγυπτιακές επιγραφές και αρχεία, οι οποίες είχαν τοποθετήσει προ καιρού το γεγονός της έκρηξης περίπου το 1500 π.Χ.
Για να επιλύσει την απόκλιση, ο Μάνινγκ προτείνει να επανακαθορίσουμε Αιγαίες και Αιγυπτιακές χρονολογίες για την περίοδο 1700-1400 π.Χ. "Συστατικά μέρη της υπάρχουσας αρχαιολογικής χρονολόγησης είναι ισχυρά ενώ κάποια άλλα αδύναμα", παρατηρεί ο Μάνινγκ. Οι Μεσογειακοί πολιτισμοί (Μινωικός, Μυκηναϊκός και Ανατολίτικοι), αποτελούν θεμελιώδεις δομικές μονάδες για την ελληνική και την πρόωρη ευρωπαϊκή ιστορία. Τα νέα συμπεράσματα επιμηκύνουν την παρουσία των πολιτισμών κατά 100 χρόνια, μια κίνηση που θα μπορούσε να σημάνει συμμαχίες και διαπολιτισμικές επιρροές που προηγουμένως θεωρήθηκαν απίθανες. Τα νέα αποτελέσματα υποστηρίχτηκαν από μια μελέτη δενδροχρονολόγησης με άνθρακα-14, από το Δανό γεωλόγο Γουόλτερ Φρίντριχ, η οποία δημοσιεύεται στην ίδια έκδοση του Science. Ο Φρίντριχ χρονολόγησε ένα κλαδί ελιάς που κόπηκε κατά τη διάρκεια της έκρηξης, και το τοποθέτησε χρονολογικά στο τέλος του 17ο αιώνα π.Χ.
Το Science εκείνης της έκδοσης είχε στο εξώφυλλο φωτογραφία από τη Σαντορίνη